R e j a: Sаbzаvоtchilikdа innоvаtsiоn tехnоlоgiyalаr vа ulаrning iqtisоdiy sаmаrаdоrligi

O`simlikchilik tаrmоqlаri iqtisоdiyoti.

Respublika qishloq xoʼjaligi tarkibida quyidagi yirik tarmoqlar mavjud:

-
oʼsimlikchilik;
-
chorvachilik.
Oʼsimlikchilik mamlakat qishloq xoʼjaligining eng asosiy tarmogʼi hisoblanadi.
Uning qishloq xoʼjaligida ishlab chiqarilgan jami yalpi mahsulotdagi salmogʼi 1998-
2001 yillarda 80-90 foizni, tovar mahsuloti tarkibidagi salmogʼi esa 80-82 foizni
tashkil etgan. Qishloq xoʼjaligining oʼsimlikchilik tarmoqgʼi:
-
don-gʼallachilik (bugʼdoychilik, sholichilik, …);
-
texnika ekinlari (paxtachilik, kanopchilik, tamakichilik, lavlagichilik,
-
kartoshkachilik;
-
sabzavotchilik (karamchilik, pamidorchilik; …);
-
polizchilik (qovunchilik, tarvuzchilik; …);
-
bogʼdorchilik (uzumchilik, oʼrikchilik, olmachilik; …) va boshqa
tarmoqlardan iboratdir.
Bu tarmoqlarda bugʼdoy, arpa, sholi, makka doni, mosh, paxta xomashѐsi, tamaki
bargi, kanop, qand lavlagi, yer ѐngʼoq, kartoshka, pamidor, bodring, karom, sabzi,
qovun, tarvuz, uzim, olma, oʼrik, ѐngʼoq, anor va boshqa mahsulotlar yetishtiriladi.
Ular qayta ishlash sanoati tarmoqlari uchun xomashѐ, aholi uchun esa oziq-ovqat
mahsulotlari hisoblanadi. Oʼsimlikchilik tarmoqlari orasida ichida paxtachilik bian
gʼallachilik davlat miqѐsida strategik ahamiyatga egadir. Bu tarmoqlar
respublikadagi yirik va muhim hisoblangan «Oʼzdonmahsulot», paxta tozalash
sanoati, toʼqimachilik va yengil hamda non mahsulotlari korxonalarini xomashѐ
bilan taʼminlaydi. Natijada millionlab ishchi- xizmatchilar ish hamda daromad bilan
taʼminlanadi. Paxta tolasini sotish natijasida mamlakat valyuta tushumining 55
foizga yaqini oinmoqda. Gʼallachilik asosan respublika aholisining don
mahsulotlariga boʼlgan talabini qondirishga xizmat etadi. 2002 yilda 5,4 mln. tonna
gʼalla yetishtirildi jon boshiga 216,5 kg. don toʼgʼri keldi. Tibbiѐt normativlari
boʼyicha bir kishi-kuniga 124 kg. un va un mahsulotlarini isteʼmol qilishi lozim.
Gʼallachilikda erishilgan natija respublikamiz bu boradagi talabni qondirish
imkoniyatiga ega ekanligidan dalolat beradi. Bu Respublika Prezidenti I.А.Karimov
tomonidan amalga oshirilaѐtgan gʼalla mustaqilligi siѐsatining natijasidir.
Gʼallachilikning rivojlanishi chorvachilik va sanoat tarmoqlari yuksalishiga ham
ijobiy taʼsir etishi mumkin.
O‘simlikchilik tarmoqlarining ahamiyati
Respublika qishloq xo‘jaligi tarkibida quyidagi yirik tarmoqlar mavjud:
-o‘simlikchilik;
-chorvachilik.
O‘simlikchilik mamlakat qishloq xo‘jaligining eng asosiy tarmog‘i hisoblanadi. Uning qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarilgan jami yalpi mahsulotdagi salmog‘i 1998-2001 yillarda 80-90 foizni, tovar mahsuloti tarkibidagi salmog‘i esa 80-82 foizni tashkil etgan. Qishloq xo‘jaligining o‘simlikchilik tarmoqg‘i:
-don-g‘allachilik (bug‘doychilik, sholichilik, …);
-texnika ekinlari (paxtachilik, kanopchilik, tamakichilik, lavlagichilik, …);
-kartoshkachilik;
-sabzavotchilik (karamchilik, pamidorchilik; …);
-polizchilik (qovunchilik, tarvuzchilik; …);
-bog‘dorchilik (uzumchilik, o‘rikchilik, olmachilik; …) va boshqa tarmoqlardan iboratdir.
Bu tarmoqlarda bug‘doy, arpa, sholi, makka doni, mosh, paxta xomashѐsi, tamaki bargi, kanop, qand lavlagi, yer ѐng‘oq, kartoshka, pamidor, bodring, karom, sabzi, qovun, tarvuz, uzim, olma, o‘rik, ѐng‘oq, anor va boshqa mahsulotlar yetishtiriladi. Ular qayta ishlash sanoati tarmoqlari uchun xomashѐ, aholi uchun esa oziq-ovqat mahsulotlari hisoblanadi.
O‘simlikchilik tarmoqlari orasida ichida paxtachilik bian g‘allachilik davlat miqѐsida strategik ahamiyatga egadir. Bu tarmoqlar respublikadagi yirik va muhim hisoblangan «O‘zdonmahsulot”, paxta tozalash sanoati, to‘qimachilik va yengil hamda non mahsulotlari korxonalarini xomashѐ bilan taʼminlaydi. Natijada millionlab ishchi- xizmatchilar ish hamda daromad bilan taʼminlanadi.