Р. Халимметова илмий тадқИҚот методологияси

10.2.2. Чизма 
10.2.2. –Чизма 
Меҳнат ва консенсус олим портретининг муҳим белгиси 
1.Консенсус: 
1)Очиқ консенсус: дарслик, монографиялардаги (фикрнинг ошкора) 
ифодаси) ўз аксини топади. У институционал йўл: ўқув юртларида янги 
кафедлаларнинг очилиши, тадқиқотлар учун маблағ ажратилиши каби. 
2) Яширин консенсус олимлар муҳокама чоғида “оғир” мавзуларни 
кўтармаслиги билан боғлиқ. 
2. Консенсусга эришиш тахминан куйидаги даражаларда амалга 
оширилади: 
1) парадигма (намуна) даражаси; 
2) илмий тадқиқот дастури даражаси; 
3) мактаблар ва йўналишлар даражаси; 
4) индивидуал қарорлар ва келишувлар даражаси. 
Фанда ҳалқаро жамоатчилик билан ишлаш муҳим аҳамиятга эга. 
Маҳорат дарсларини ташкил этишнинг афзалликлари. Барча соҳада илмий 
ҳамкорлик каби мезонларни ўз ичига олади. 

---

172 
 
Ф.Франк (1884-1966) физик, философ фикрига кўра, олимнинг меҳнати 3 
қисмдан иборат бўлади: 
1) 
Тамойил ва ғояларни илгари 
суриш. 
2) 
Мазкур тамойилларга тегишли 
кузатилаётган далилларни олиш учун улардан мантиқий хулосалар 
чиқариш. 
3) 
Кузатилаётган 
далилларни 
эксперимент ўтказиш йўли билан текшириш. 
Франк бу уч қисм инсон руҳининг уч ҳар хил қобилияти ёрдамида амалга 
оширилишини кузатади. 
Ҳозирги замон олимининг портретини Макс Вебер (1864-1920) немис 
социологи) таклиф қилган чизгилар билан тўлдириш мумкин. У олимнинг 
бурчи ўзини ўз тафаккурининг инерциясини тинимсиз енгишдан иборат, деб 
ҳисоблайди. 
Ҳозирги давр олими - бу аввало профессионал ва мутахассис. Кунларнинг 
бирида ўзининг бутун тақдири кўлёзманинг мазкур жойидаги мана шу 
тахминларни у тўғри ёки нотўғри илгари сураётганига боғлиқ эканлиги ҳақида 
ўйлашга қодир бўлмаган одам фан билан шуғулланмаслиги керак. “Эҳтирос энг 
муҳим омил- илҳомнинг дастлабки шартидир”. 
Хулосалар. Ҳар қандай ижодий фаолият, илмий тадқиқот ишининг натижаси 
муайян даражада инсон манфаатларини ҳимоя қилиш, инсонга хизмат қилишни 
кўзда тутиши унинг ижтимоий маданий йўналишини ўзида намоён этади. 
Илмий фаолият ижтимоий маъсулиятни талаб қилади, зеро, ҳар қандай 
ихтиро жамият тараққиётини жадал ривожланишига муносиб ҳисса қўшишда ўз 
ифодасини топмоғи лозим.