R IV o j L a n t ir is h I n s t I t u t I
Download 24.28 Kb. Pdf ko'rish
|
|
N .N . N ekrasov yetm ishinchi yillarda o ‘zining «M intaqaviy iqtisodiyot» («R egionalnaya ekonom ika») k ito b in i n ashr ettirdi. U ayni paytda ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish, h u d u d la rn i iq tiso d iy ra y o n la sh tirish m u a m m o la ri bilan m ashg‘ul edi. Bu tadqiqotlarda iqtisodchilar bilan birgalikda iqtisodiy geograflar yoki asosiy m a’lum oti iqtisodiy geografiya b o ‘lg a n la r hm fa o l q a tn a s h a r d i ( m a s a la n , p r o fe s s o r Z .M . Akromov ham da ushbu m aqola m uallifi turli yillarda m azkur kengashda ishlagan). 0 ‘rni kelganda aytish kerakki, Sobiq Ittifoqda aynan ana shu K engash ishlarida hozirgi «M intaqaviy iqtisodiyot» shaklland i va rivojlanib b ordi. C hunonchi, 0 ‘zbekiston FA qoshidagi m azkur kengash olim - larining faoliyati tufayli Ittifoqda ilk bor hududlar iqtisodiy 150 rivojlanish m uam m olarini kom pleks o ‘rganish ilmiy yo 'n ali- shi vujudga kelgan edi. Bu xususda yana bir m asalani ta'kidlash joiz: biz yuqorida geografiyada rayonlar yo ‘nalishining rivojlanishiga e’tibor qaratgan edik. M azkur yo ‘nalishning kuchaytirilishi (xuddi tabiiy geografiyada landshaftshunoslikka urg‘u berilganidek) oqibatida an'anaviy iqtisodiyot tarm oqlarining tahlili ancha zaiflashib qoldi va bu xususdagi yuzaga kelgan xavf to ‘g‘risida I .M . M ayergoyz, A.Ye. Probst va boshqalar qayg‘urishgan edi. B inobarin, rayonlar y o ‘nalishining yana tarm oq tahlili bilan to ‘ldirilishi, uyg‘unlashuvi zaruriyati tug‘ildi. B undan tashqari, sobiq Ittifoq m intaqaviy siyosatida 70- yillarida hududiy ishlab chiqarish m ajm ualariga ( G ‘arbiy S ib ir, Ja n u b iy Y o q u tisto n , O re n b u rg , T im a n -P e c h o ra , Janubiy Tojikiston, Pavlodar-Ekibastuz va h.k.) katta aha- m iyat berildi; Baykal-A m ur m agistrali ta'sirida qator yangi m ajmualarning shakllanishi ham ko‘zda tutilgandi. Shubhasiz, bunday ob'yektiv shart va sharoitlar, «ijtim omiy buyurtm a» m intaqaviy yoki m intaqalar iqtisodiyotini vujudga kelishiga sezilarli ta'sir ko ‘rsatdi. M intaqaviy tadqiqotlar sobiq Ittifoq Fanlar Akadem iya- sining Sibir b o 'lim ida — N ovosibirskda ham keng ko ‘lam da olib borilgan. U lar asosan A .G . Aganbegyan, A .G . Granberg M .K . Bandman, R .I. Shniper singari mintaqaviy iqtisodchilar, T.I.Zaslavskayaga o ‘xshash mintaqaviy sotsiologlar tom onidan olib borilgan. Ayni paytda bunday ilmiy ishlar U krainada ham am alga oshirilgan. Jum ladan, Polshada hududlarning iqtisodiy rivojlanish ishlari b o ‘yicha maxsus kom itet tuzilgan b o ‘lib, unda iqtisod chilar va iqtisodiy geograflar faoliyat k o‘rsatishgan (S.Leshitskiy, S.Zavadskiy va boshqalar). Shunday qilib, avvallari MI va IG orasida deyarli farq yo ‘q edi, olim lar ham bunga e'tibor berishmasdi. Axir, sohasi iqtisodiy geograf b o ‘lgan N .N . Kolosovskiy, N .N . Baranskiy, I.M . M ayergoyz, T.M . Kalashnikova va boshqalar tom onidan yaratilgan yoki rivojlantirilgan hududiy m ehnat taqsim oti, iqtisodiy rayonlashtirish, hududiy ishlab chiqarish majmualari, xalq xo ‘jaligining hududiy tarkibi yoki tizim i, energiya ish lab chiqarish tsikllari kabi ayni ch o g'd a iqisodchilarniki ham b o ‘lib qoldi va unga hech kim e'tiroz bildirm asdi. 151 B iroq y u q orida tilga olingan N .N . N ekrasov o ‘zining asarida m intaqaviy iqtisodiyotni ta'riflab, an'anaviy, iqtisodiy geografiyani asosan tabiiy kom plekslar va ularni x o ‘jalik jihatdan baholovchi fan sifatida qaradi va uni nohaq kamsitdi, uning tadqiqot doirasini cheklab qo ‘ydi. Balki shuning uchun b o‘lsa kerak Y u.G .Saushkin o ‘zining so'nggi asarida «iqtisodiy geograflar o 'z la rin in g erishgan m uhim ilm iy y u tu q larin i y o 'q o tib q o ‘ym oqd alar va bu haq d a m en kimga arzim ni aytishim ni bilm aym an» deb noiloj va achinib yozgan edi. N .N . N ekrasovning bunday fikri k o ‘pgina iqtisodchi va geo g raflar orasid a a n c h ag in a sh ov-shuv va q izg ‘in bahs m unozaralarga sababchi b o ‘ldi. Pirovard natijada «yarashil- gan» (kom prom iss) xulosa ch iq arild i: m intaqaviy iq tiso diyot — bu geografiyalashtirilgan iqtisodiyot, iqtisodiy geogra- fiya esa iq tis o d iy la s h tirilg a n g eo g rafiy a, deb m u ro sag a kelishildi. B oshqacha qilib aytganda, MI aniq iqtisodiyot va iqtisodiy geografiya qirrasidagi fan sifatida tan olindi. A m m o shunga qaram asdan, yuqoridagi bahs va m unoza- ralar ayrim salbiy oqibatlarga ham olib keldi. Ehtim ol, bunga N .N .N ekrasovning o b ro ‘ va am ali ham ta ’sir qilgan b o ‘lsa kerak. C h u non ch i, o ‘sha davrda xalq xo‘jalik turkum idagi oliygohlarda, ju m lad an T oshkent xalq xo ‘jalik institu tid a m avjud b o ‘lgan iqtisodiy geografiya kafedralarining nom lari to ‘g ‘ridan to ‘g ‘ri «Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish» ga o ‘z g a rtir ild i, u la rn in g a y rim la ri esa h o z irg i k u n d a «M intaqaviy iqtisodiyot» nom ini o lishdi1. Qizig‘i shundaki, kafedralar nom i o ‘zgartirilsa, ularda ishlovchi m utaxassislar va o ‘qiladigan fanlar m azm uni deyarli o ‘zgarmay, ilgariligicha qoldi, kadrlar hay'ati esa asosan k o ‘proq tayanch m a'lum oti iqtisodiy geografiya b o ‘lgan m utaxassislardan shakllangan (bundan o ‘zim izning Toshkent davlat iqtisodiyot universite- ti yoki m oliya instituti ham istisno emas). K o‘rinib turibdiki, IG va M I orasida katta yoki jiddiy farq y o ‘q. Am m o, m intaqaviy iqtisodiyot m asalalari bilan iqtisodiy geograflar sohaviy iqtisodchilarga ko‘ra k o ‘proq va 1 S h u n in g d e k O liy A tte sta tsiy a K o m is siy a s i tiz im id a a v valgi 0 8 .0 0 .0 4 - ish la b c h iq a r is h k u c h la r in i j o y la s h t ir is h , r a y o n la r iq t is o d iy o t i ix t is o s i 0 8 . 0 0 . 1 2 -m in ta q a v iy iq tis o d iy o tg a o 'z g a r tir ilg a n va u n i 1 1 ,0 0 .0 2 - iq t is o d iy va so ts ia l g e o g r a fiy a g a tu r d o sh m a q o m id a ra sm a n ta n o lin g a n . 152 osonroq shug‘ullanishga qodir, layoqatli. Zero, geografiyannig b o sh ta m o y ili h u d u d , h u d u d i y - i q t i s o d i y m u n o s a b a tla r hisoblanadi. Dalil sifatida aytish m um kinki, geografiya fanlari doktori T .G . M o ro zo v a (M o sk v ad a B u tu n ro ssiy a sirtq i m oliy a- iqtisodiyot instituti «M intaqaviy iqtisodiyot va boshqaruv» kafedrasining m udiri) boshchiligida deyarli bir vaqtda ham «M intaqaviy iqtisodiyot» (1998), ham «Rossiyaning iqtisodiy geografiyasi» (1999) darsliklari yozildi va n ashr ettirildi. Ta'kidlash joizki, bu kitoblarning ichki tuzilishi va tarkibi , m azm un va m undarijasi ju d a bir-biriga o'xshash. Bunday holat biz bir vaqtlar bildirgan fikrim izni yana bir bor isbot- laydi, ya’ni iqtisodiy geograf ayni vaqtda ham iqtisodchi, ham geograf bo ‘lm og‘i kerak; bu uning betakror va jozibali xusu- siyati, m azm un, m ohiyati va m aqsadidir. Shu m a'noda iqti- sodiy-geografiyadan iqtisodchi chiqishi m um kin va am alda bu ju d a k o ‘p uchraydi, am m o iq tisodch idan (m abodo u xohlagan taqdirda ham ) geograf chiqishi o ‘ta m ushkul va am rim aholdir. Biz yuqorida IG va M I ning egizak fanlar ekanligini, u larn in g b ir-b irla rig a q o n d o sh va q a rin d o sh lig in i, ular o ‘rtasida «Xitoy devorining» yo ‘qligini asoslashga urinib ko ‘r- dik. Ammo shunga qaram ay, o'xshashlik m utloq bir xillilik, yagonalik emas. B inobarin, bu fanlar orasida qism an b o'lsa- da (yupqa parda yoki «dokadek») chegara, farq mavjud. Aks holda u lar m ustaqil fan va ixtisoslik sifatida rasm an tan olinm asdi, e'tiro f ham etilm asdi. M azkur fanlar o'rtasidagi o ‘xshashliklar va tafovutlar quyidagicha tavsiflanishi mumkin: 1. M I va IG ning tadqiqot ob’yektlari bir ishlab chiqa- rishning m a'lum hududda joylanishi. Biroq, birinchisi uchun eng m uhim i ishlab chiqarishning, aniqrog‘i ishlab chiqarish tarm oqlarining iqtisodiy jih a td a n hududiy joylanishi b o ‘lsa, ikkinchisi uchun esa ishlab chiqarish kuchlarining hududiy tarkibi va tuzilm asi, hududiy tashkil etilishi ustuvorroq aha- m iyatga ega. 2. M I muayyan, alohida rayon yoki hududlarda ishlab ch iq a rish k u ch larin in g jo y la sh tirilish i iq tiso d iy o t n u q tai nazaridan tahlil etadi va baholaydi. IG — esa turli m am lakat yoki ray o n lard a ishlab ch iq a rish k u ch la rin in g jo ylashuv 153 xususiyatlari va hududiy tafovutlarini, ularga ta'sir etuvchi omil ham da sharoitlarni hisobga olgan holda o ‘rganadi. 3. MI — da tahlil hududdan tarm oqqa, IG da tadqiqot tarm oqdan hududga tom on olib boriladi; birinchisida hududiy tizim dan tarm oq tarkibiga, ikkinchisida tarm oq tizim idan hududiy tarkib yo‘nalishiga urg‘u beriladi. Lekin iqtisodiy geografiyada bu zanjir an ’anaviy tarzda uzunroq: tarm oq —> hudud (rayon) —> tarm oq; vaholanki, mintaqaviy iqtisodiyotda u asosan hudud (rayon) -» tarm oq shakliga ega. 4. T an olish kerak: MI — to rro q b o ‘lsa-da, u chuqurroq va binobarin, am aliyotga yaqinroq fandir. Iqtisodiy geogra fiya esa tadqiqot predm eti, qam rovining kengligi sababli u ko‘proq tasvirlovchi va tavsiflovchi fan, ayrim lar nazarida esa hatto nohaq ravishda faqat o ‘quv predm eti sifatida e'tiro f etiladi. D em ak, iqtisodiy geograflar uchun iqtisodiy bilim lar va hisob-kitoblarni kuchaytirish (ayniqsa, bozor iqtisodiyoti m unosabatlariga o ‘tish davrida), chuqurlashtirish, konstruktiv, ya'ni am aliy yo‘nalishlarni rivojlantirish m uam m olari dol- zarbdir. M intaqaviy iqtisodiyot uchun esa hududiy om illar- ni, ishlab chiqarish bilan hudud o ‘rtasidagi m unosabatlarni, ju m lad an , tabiatdan foydalanish iqtisodiyotni, geoekologik va iqtisodiy rayonlashtirish m u am m olarini ham o ‘rganish talab etiladi. 5. M I — asosan ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish haqidagi fan, hozirgi zam on iqtisodiy geografiyasi esa bir v aqtning o ‘zida u ham sotsial geografiyadir yoki rasm iy ravishda iqtisodiy va sotsial geografiyadir. B inobarin, bu fan iq tiso d iy m asa lala r b ilan birga ijtim o iy ja b h a la rn i ham o ‘rganadi, vaholanki MI asosan iqtisodiyot bilan shug‘ulla- nadi. A m m o bu fan ham ichki jih atd an m urakkab, u m in ta qaviy m oliya, infrastruktura, m intaqaviy siyosat m asalalarini o ‘z qam roviga oladi. 6. Iqtisodiy geografiyada rayonlashtirish g ‘oyasi m uhim - d ir; m in taq av iy iq tiso d iy o t esa a n a shu ray o n la sh tirish ja ra y o n in in g natijasi — alo h id a rayon iq tisodiyoti bilan qiziqadi. IG da k o ‘p bosqichli hududiy m ehnat taqsim oti va sh u n g a m os ravishda tu rli d arajad ag i hud u d iy b o z o rla r o ‘rganiladi. MI da asosan rayon ichidagi m ehnat taqsim oti va rayon (m intaqa) bozori tahlil etiladi; iqtisodiy geografiya ham ich k i, ham ray o n la ra ro iq tiso d iy m u n o sa b a tla r va 154 integratsion jarayonlar bilan ko‘proq shug‘ullanadi. Yuqorida- gilar shuni ko'rsatadiki, IG M I ning nazariy m etodologik asosi hisoblanadi. 7. H ar ikkala fan uchu n ham ishlab chiqarish kuchlarini oddiy joylashtirishdan k o ‘ra ularni m a'lum maqsad yo‘lida hududiy tashkil qilish m uhim roq. H ududiy tashkil qilish esa tartib va tarkib, uyushganlik va boshqaruv dem akdir. Ana shu m a'noda turli darajadagi hududiy ishlab chiqarish m ajm ua- larini shakllantirish asosida iqtisodiy (va iqtisodiy geografik) sam aradorlikni am alga oshirish m um kin. Bu sam aradorlikka (uni aglom eratsion sa m a ra d o rlik deb ham ataydilar) o ‘zaro hududiy uyg‘unlashuv, q o ‘shnichilik va masofani — transport harajatini qisqartirishi, tejam korlik asosida erishiladi. 8. M azkur fanlar uchun tabiiy sharoit va qazilm a boylik- larning oddiy joylanishi emas, balki ularning turlanishi va ayniqsa hududiy birliklari, birlashmalari o ‘ta m uhim ahamiyat kasb e ta d i. C h u n k i, A .A . M in s ta 'k id la g a n id e k , ta b iiy resurslarning hududiy birligi («территориальные сочетания п риродны х ресурсов») q o ‘shim cha sam aradorlikka yoki bizning iboram izcha « ik k i k arra ik k i to 'rt em as, b a lk i besh» b o ‘lishiga olib keladi. 9. M intaqaviy iqtisodiyot va Iqtisodiy geografiyaning rayon va m am la k a tla r ta h lilid a sh a h a rla r va y o ‘llar o ‘sha joy xo‘jaligining «qovurg'asi» hisoblanadi. Am m o IG da hudud ta ’rifida shaharlarga o ‘tilsa, m intaqaviy iqtisodiyot va m in ta qaviy siyosat, shaharlar urbanizatsiya siyosati bilan cham bar- chas bog‘liq, zero, o ‘sish qutb va m arkazlari, «rivojlanish o ‘qlari» va yo‘laklari hudud iqtisodiyotini shakllantiradi va jonlantiradi. 10. M intaqaviy iqtisodiyot iqtisodiy geografiyaga k o ‘ra am aliyroq, chunki u m intaqaviy siyosat (hududiy siyosat emas!) bilan uzviy aloqador. H ar q anday m am lakatning demografik, fan-texnika, ijtim oiy-iqtisodiy, tashqi siyosati b o 'lg a n id e k uning m in taqav iy siyosati ham m avjud. Bu siyosatning, ayniqsa, bozor m unosabatlariga o ‘tish sharoitida ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirishni davlat tom onidan tartib g a solish, h u d u d lar ijtim o iy -iq tiso d iy rivojlantirish darajasini (tafovutni) m um kin qadar kam aytirish va qisqarti- rish, ishsizlikning ko ‘payishini oldini olish, m akroiqtisodiy 155 barqarorlikni ta'm irlash kabi m uam m olarni hal etishda ay niqsa kattadir. M intaqaviy siyosat hududlar ijtim oiy-iqtisodiy rivojlani- shini boshqarishga, urbanizatsiya va ekologiya m uam m olarini hal etishga, joylarni infrastruktura jih atd an o ‘zgartirishga, rayonlarning integratsion faoliyatini kuchaytirishga qaratilgan b o ‘ladi. Shunday qilib, IG va MI orasida juda ko‘p o'xshashlik- lar va ayrim farqlar, ularning ikkisi uchun um um iy b o ‘lgan m uam m olar (urbanizatsiya, tabiiy resurslardan foydalanish, ekologiya, infrastruktura, rayonlashtirish va h.k.) mavjud. M odom iki m intaqaviy iqtisodiyot va iqtisodiy geografiya oraliq, qirraviy fanlar ekan, ular nazariy va g‘oyaviy, am aliy- k o n stru k tiv ham d a m eto d ik va uslubiy jih a tla rd a n o ‘ta m ustahkam va puxta b o ‘lishlari kerak. Aks hold a ularga o ‘ngdan ham , so ‘ldan ham «hujum» qilish xavfi saqlanib qolaveradi. Binobarin, m azkur fanlarni bir-biridan uzoqlash- gandan k o ‘ra, ularni yanada yaqinlashtirm oq, iqtisodchi va g e o g ra fla rn i h a m k o r lik d a u m u m b a s h a riy va s tr a te g ik m asalalarni hal etishga jalb qilm oq afzalroq va aham iyat- liroqdir. SA VO L VA T O P S H IR IQ L A R 1. I q t is o d iy g e o g r a fiy a va m in ta q a v iy iq t is o d i y o t fa n la r in in g o ‘x sh a sh lik to m o n la r i n im ad a? 2. M in ta q a v iy iq tiso d iy o t a so sc h ila r i kim lar? 3. I q t is o d iy g e o g r a fiy a v a m in ta q a v iy iq t is o d i y o t fa n la r in in g rivojlan ish xu su siy a tla ri qaysilar? 4. 0 ‘zb ek isto n d a u shbu fanlarga h issa q o ‘shgan o lim la rn i b ilasizm i? 5. Iq tiso d iy o t va m in ta q a v iy iq tiso d iy o t fan larin in g rivojlan ish id agi a so s iy m u a m m o la r qaysilar? 156 A D A B IY O T L A R 1. Karimov I . A. 0 ‘z b e k isto n X X I asr b o ‘s a g ‘asida: x a v fsizlik k a ta h d id , barq arorlik sh artlari va ta ra q q iy o t k a fo la tla ri. — Т.: « 0 ‘z b e k isto n » , 1997. 2. Asanov A. S o ts ia l-iq tis o d iy geografiya: te r m in va tu sh u n c h a la r iz o h li lu g ‘a ti. — Т ., 1990. 3. Asanov A ., N abixonov М ., S afarov I. 0 ‘z b e k is to n n in g iq tis o d iy va ijtim o iy j o ‘g ‘ro fiy a si. — Т.: « 0 ‘q itu v c h i» , 1994. 4. B aranskiy N .N . М е т о д и к а п р е п о д а в а н и я э к о н о м и ч е с к о й г е о г р а ф и и . — М .: П р о с в е щ е н и е , 1990. 5. Vitver I.A . И з б р а н н ы е с о ч и н е н и я . М .: M G U , 1998. 6. G olubchik М .М . П о л и т и ч е с к а я г е о г р а ф и я м и р а . У ч е б н о е п о с о б и е . — С м о л е н с к , 1998. 7. M aksak ovsk iy V .P . Г е о г р а ф и ч е с к а я к у л ь т у р а . У ч е б н о е п о с о б и е . - М ., 1998. 8. M ashb is Y a.G . О с н о в ы с т р а н о в е д е н и я . К н и г а д л я у ч и т е л е й . — М .: П р о с в е щ е н и е , 1999. 9. N abiyev Е ., Qayumov A. 0 ‘z b e k isto n n in g iq tis o d iy sa lo h iy a ti. — Т ., 2 0 0 0 . 10. R o ‘ziyev A ., Abirqulov Q . 0 ‘z b e k isto n n in g iq tiso d iy g e o g ra fiy a si. — Т ., 2 0 0 1 . 11. Saushkin Yu.G . Г е о г р а ф и ч е с к а я н а у к а в п р о ш л о м , н а с т о я щ е м , б у д у щ е м . — М .: П р о с в е щ е н и е , 1980. 12. Saushkin Yu.G . И з б р а н н ы е тр уды . — С м о л е н с к , 2 0 0 1 . 13. S oliyev A ., M allaboyev Т . Iq tiso d iy va s o ts ia l g e o g r a fiy a kursida ayrim q o n u n iy a tla r n i o 'r g a n ish m e to d ik a si. — Т ., 1988. 14. S oliyev A. Iq tiso d iy va ijtim o m iy g e o g r a fiy a n in g d o lza rb m a sa la la - ri. - Т ., 1996. 15. S oliyev A ., M aham adaliyev R.Y. Iq tiso d iy g e o g r a fiy a a so sla ri — Т ., 1996. 16. S oliyev A ., Q arshiboyeva L. Iq tiso d iy g e o g r a fiy a n in g n a za riy va a m a liy m a sa la la ri. —Т ., 1999 17. S oliyev A ., S afarov I ., Tillaboyeva M . A k a d e m ik lits e y la r u c h u n iq tiso d iy va siy o s iy g eo g ra fiy a asoslari kursi b o 'y ic h a tajribaviy o ‘q uv d a stu - ri. - Т ., 1999. 157 M U N D A R IJA S o ‘z b o sh i .....................................................................................................................................3 I b ob . Iq tiso d iy geografiya fa n in in g ob 'yek ti, p red m eti va v a z if a la r i......... 5 II b o b . Iq tiso d iy g eo g ra fiy a n in g a so siy t u s h u n c h a la r i.....................................13 III b ob. Iq tiso d iy geografiya fa n in in g tarixi, sh a k lla n ish i va rivojlanish b o s q ic h la r i............................................................................................................24 IV bob . Iq tisod iy geografiyad a tabiat v a ja m iy a tn in g aloq ad orligi ...........................................................................32 V bob . Siyosiy geografiya va ja h o n siy o siy x a r ita si..................................................................................................... 40 VI bob . Ishlab ch iq a rish n i ijtim o iy tashkil etish sh a k lla r i.......................................................................................52 V II b ob. Ishlab ch iq a rish n i jo y la sh tirish g a ta'sir etu v ch i o m i l l a r ................. 61 V III b ob. T ab iiy sh aroit, tab iiy resurslar va ijtim oiy h a y o t................................................................................................. 74 IX .b ob . Iq tisod iy va ijtim o iy taraqqiyotda h u d ud n in g o ‘m i ........................... 84 X b ob . A h o li ijtim o iy -iq tiso d iy taraq qiyotn in g aso siy harakatlantiruvchi k u c h i................................................................................ 95 X I b ob . Iq tiso d iy o t tarm oqlari va ularni jo y la n ish q o n u n iy a t la r i............. 117 X II b o b . B o z o r m un osab atlariga o 'tis h davrida iq tiso d iy g e o g r a fiy a ......... 127 X III b ob . Iq tiso d iy o tn i h u d u d iy tash k il e tish n in g shaharlar rivojlanishi b ila n aloq asi va ek o lo g ik m u a m m o la r ............................137 X IV bob . Iqtisodiy geografiya va m intaq aviy iq tiso d iy o t ............................................................................ 148 A d a b iy o t la r .............................................................................................................................157 158 Abdusami Soliyev, Iranqul Safarov IQ T IS O D IY YA S IY O SIY GEOGRAFIYA ASO SL A R I A kadem ik litsey va k a sb-h u n ar kollejlari uchun darslik "Talqin" n a sh r iy o ti, 2 0 0 3 . T o s h k e n t, N a v o iy , 30. M uharrir S. M irzah o'jayev B a d iiy m uharrir / . Gurova M u sa h h ih M. A krom ova K o m p u terd a ta y y o r lo v c h i Ye. G ilmutdinova "Talqin" n a sh r iy o ti, 2 0 0 3 . T o s h k e n t, N a v o iy , 30. B o s ish g a ruxsat etild i 0 4 .0 6 .2 0 0 3 y. B ic h im i 8 4 х 1 0 8 У 32. T a y m s ga rn itu r a si. O fset b o sm a . S h artli b .t. 8 ,4 . N a sh r b .t. 9 ,2 A d a d i 5 0 0 0 . B u y u rtm a № 109. "Arnaprint" M C H 1 b o sm a x o n a sid a b o sild i. T o sh k e n t, H . B a y q a ro , 51. 65.04 С70 S oliyev A ., Safarov I. Iqtisodiy va siyosiy geografiya asoslari: Akademik lisey va k asb-h u n ar kollejlari uchun darslik / M as'ul m uharrir: Z.M . Akramov. — Т.: «Talqin», 2003. — 160 b. Sarlavhada: 0 ‘zR Oliy va o ‘rta maxsus ta'lim va- zirligi, o ‘rta m axsus, k asb-hunar ta'lim i m arkazi, o ‘rta maxsus, kasb-hunar ta'lim ini rivojlantirish instituti. 1. M uallifdosh. B B K 65 . 04 y a 722 + 66 . 0 ya 722 Download 24.28 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|