R. X. Maksudov

Uzatm ani 
katok ishchi yuzalarining yeyilishi va 
ishga 
layoqatligi. 
Yopiq friksion uzatm alarda katoklar y o g ‘li vannalarda 
ishlaganda tashqi muhitdan a'braziv zarrachalar tushmaydi bunda asosan 
ishchi yuzalarda uvalanish hodisasi r o ‘y beradi. Siquvchi kuchdan 
kontakt yu zad a katta kuchlanish hosil qiladi. Bu kuchlanish katoklar 
aylanish jarayonida o ‘zgaruvchan sikl bilan tasir qiladi. 0 ‘zgaruvchan 
kuchlanishlar ta'sirida kontakt y u z a d a m ay d a darzlarni hosil qiladi. Bu 
darzlarga moy bosim bilan kirganda bu ishchi yuzani uvalanishiga olib 
keladi.
K am m oylangan yoki u m u m a n m o y lan m ag an uzatm alarda ishchi 
yuzalarining yeyilish darajasi ishqalanish koeffitsiyenti / va kontakt 
kuchlanish 
g n
ning qiymatlariga t o ‘g ‘ri proportsional bo'ladi.
M etallm as 
m ateriallardan 
tayyorlangan 
katoklarning 
ishchi 
vuzalari yeyilish bilan birga qatlam larning k o ‘chish hollari ro ‘y beradi.
Xullas, 
uzatm a katoklarining ishga layoqatligi 
bu ularning 
m ustahkam ligi ham d a yyeyilishiga chidamliligi bilan belgilanadi.
162

---

7.4-§ Silindrsiinon friksion uzatmalar
Silindrsimon 
friksion 
uzatmalarda 
(7.1-rasm)
yetaklanuvchi 
katokning tezligi 
v2,
yetaklovchi katokning tezligidan katokning o ‘zaro 
sirpanish hisobiga nisbatan kam bo‘ladi bu esa sirpanish koeffitsiyenti 
yordamida hisobga olinadi.
Ъ ~ 
9
•'i
bunda: £=0.005-0.5. Sirpanish koeffitsiyenti poMat materiallaridan 
tayyorlangan katoklar uchun £=
0
.
0 0 2
; tekstolit uchun £=
0
.
0 1
; rezina 
materiallar uchun £=0.03.
U zatish soni. 
7.1-rasmda uzatish soni doimiy bo‘lgan silindrsimon 
katokli 
uzatma berilgan. 
Bunda, 
yetaklanuvchi 
katok tayanchi 
mahkamlanmagan. Bu tayanch siquvchi F z kuch ta’sirida 0* 0
2
o ‘qi 
bo‘yicha harakatda bo‘ladi.
Silindrsimon katoklar uzatmalarda uzatish soni