R. X. Maksudov

V 
~
4.3 
-nt
• 10-4 
2-м/с 
Chervyak qalaysiz bronzadan tayyorlangan ham da o ‘ram yuzasining 
qattiqligi > 45H R C b o ‘lib, unga ishlov berib silliqlangan boTsa, 
k j n i n g qiymati,
\a„
] = (300 - 25v 
)МПа 
R u x s a t etilgan egiiishdagi k u c h la n is h . Ham m a xil bronza 
materiallardan tayyorlangan chervyakli g'ildiraklar uchun 
\a, }
= (0,25(T^ + 0,08)КИ ,...МПа ■
4.5-§. U z a tm a n i qizishini te k s h iris h , sovitish va m oylash
Uzatmada ish jaraynida mexanik energiyaning bir qismi issiqlik 
energiyasiga aylanib uzatmani qizitadi. Agarda uzatm a yetarli darajada 
sovitilmasa, u qizib tezda ishdan chiqishi mumkin.
Uzatma har soniyada hosii b o'lgan issiqlik miqdori quyidagicha 
aniqlanadi:
Q - ( \ -
c
)
p
]
[4.35] 
bu yerda: ^-uzatilayotgan quvvat, 
с -uzatmaning f.i.k.
Tabiiy holda uzatm ada issiqlikning bir qismi yopiq uzatma 
qutisini tashqarisidan olib ketiladigan issiqlik miqdori quyidagicha aniq­
lanadi:
Q = k,{t,-t0)A.
[4.36]
Bunda: A-havo bilan sovutiladigan yuza qiymati, bu qiymat o'q lararo 
m asofaga nisbati jadvaldan olinadi:
am mm
80
100
125
140
! 160
180
20
225
250
280
A, nr
0,1 9 0.24
0,36
0,43
0,54
0,67
0,8
1,0
1,2
1,4
/, -yopiq uzatma ichidagi issiqlik darajasi;
A-,-issiq 
chiqarish koeffitsiyenti V t / m 2,rad. Shamollatib turilmay- 
digan yopiq xonalarda 
kt
= 13+18 V t / m : ,rad; 
r„-Tashqi m uhitning issiqlik darajasi.
103

---

[r,] ning qiymati foydaianiladigan m oyning turiga b o g i i q . Yopiq 
u zatm alarga m o ‘ljallangan m oylar uchun 
[r, ] = 60° - 70". 
Samoly ot moylari 
uchun [/,]= 100°+120°
Uzatm ani qizib ketmasligi uchun 
Q
shart bajarilishi kerak. Aks 
holda uzatm a s u n ’iv sovutiladi. B unga chervyak valiga sovutgich 
o ‘rnatish, ichida to ‘xtovsiz. sovuq suv oqib turadigan bir necha bor 
bukilgan trubani moy ichiga joylashishi yoki moyni maxsus xolodil- 
niklarda sovitish yoMlari bilan erishish m um kin (■
4.7-rasm ).
a) 
b) 
v)
4 .7 -ra s m .
U zatm a g ’ildiraklarni, v a ’ni chervyakli g ‘ildiraklarni m oyga cho'k tirish 
y o 'li bilan m oylash m um kin. B unda chervyak o ‘rami chervyakli 
gTldiraklarini tishi butun balandligi b o 'y i c h a m oyga c h o ‘ktirish kerak. 
Sekin harakatlanuvchi 
u zatm alar uchun esa chervyakli g ‘ ildirak 
diametrini 1/3 balandligi b o 'v ic h a c h o ‘ktirish mumkin.
U zatm a har bir uzatilayotgan quvvat uchun 0,35-0.71 moy quyish 
tavsiya etiladi.
Tezligi V>12 m/s 
b o 'lg a n uzatm alarda sirkulyatsiya y o ‘li bilan 
m oylash tavsiya etiladi, bunda moy ilashish chizig'iga va podshipnikka 
tozalanib qo'y iladi.