R. X. Maksudov

2.8-rasm.
Mahkamlash uchun ishlati ladigan detallarning asosiy lari bu boMt, 
vint, shpilka.
BoMt - qalinligi nisbatan katta boMmagan detallarni mahkamlash 
uchun ishlatiladi, bunda bo‘lt kallagini hamda gaykani joylashtirish va 
o ‘z o‘qi atrofida burash uchun joy boMishi kerak, 2.9a-rasm.
BoMt bir uchi kalit yoki otvyortka uchun moMjallangan kallagi, 
ikkinchi uchidan esa gayka burab kiritiladigan rezbasi boMgan sterjendir 
(2.9-rasm, a)
Vint - qalinligi nisbatan katta, mustahkamligi ta'm inlangan, birik­
maning bikrligini taminlash, massasini kamaytirish kerak boMgan 
hollarda ishlatiladi. BoMtning gayka uchun moMjallangan rezbali uchiga 
gayka buralmay, bir uchi biriktirilishi lozim boMgan detalga buraladigan 
boMsa bunday boMt vint (2.9-rasm, b) deyiladi.

---

Shpilka - vint ishlatilgan holatlarda 
rezba 
material 
yetarli 
darajada 
m ustahkam ligi 
ta ’m inlanmagan 
bo‘lib, 
ham da 
bunda 
birikmani 
vaqti-vaqti bilan ajiratib, biriktirish 
kerak b o ‘lgan hollarda ishlatiladi.
A.gar sterjenning ikki uchi rezbali 
qilib yasalgan bo‘lsa, u shpilka deb 
ataladi (2.9-rasm, v). Yeyilishga 
chidam li, FIK yuqori bo‘lishi uchun 
ishqalanish 
kuchi 
nisbatan 
kam 
b o ‘lishi kerak.
0 ‘zgaruvchan kuch va moment ta ’sirida rezbali birikm aiar o ‘z- 
o ‘zidan buralib bo‘shashi mumkin. Buning sababi titrash natijasida 
rezbalardagi ishqalanish kamayadi va buning oqibatida o ‘z-o‘zidan 
torm ozlanish xususiyati y o ‘qoladi. Shuning uchun o ‘zgaruvchan kuchlar 
ta ’sirida 
birikmalardagi 
rezbalarning 
o ,'z -o ‘zidan 
buralm asligiga 
quyidagi usullar yordam ida erishish mumkin:
2.9-rasm.
Г