Радиотехник тизимлар назарияси асослари
Download 6.46 Mb. Pdf ko'rish
|
Atom yadrosi va zarralar fizikasi T.Mo\'minov, A.Xoliqulov)
—
S 0 kesmani olish mumkin. = 0 boMganda tajriba natijalariga mos keladi. Beta- spektrga hosilaviy yadro kulon maydonning ta’sirini yadroning zaryadi va elektronlarning energiyasiga bog‘liq bo‘lgan f (Z, Ee) koeffitsient bilan hisobga olish mumkin. Bu ko‘paytmaning qiymatlari maxsus jadvallarda berilgan. Albatta, bunda atom elektronlarining yadroni ekranlash ta'sirini ham hisobga olish zarur. Yuqoridagilarni e ’tiborga olganda P-zarralar chiqish intensivligini xarakterlovchi c o ( s ) funksiya: co(s) = c 2f ( s , z ) s ( s 2 - l f 2( s 0 - s f . (3.8.16) K ulon maydonini sekin P"-zarralar chiqishini yengillishtirsa, p +- pozitronlar chiqishini qiyinlashtiradi (3.10-rasm). 98 www.ziyouz.com kutubxonasi W(E) A 3.10-rasm. Beta-yemirilishda alfa-yemirilishdagi kabi yemirilish energiyasi bilan yem irilish doim iysi o ‘rtasidagi kuchli aloqadorlik m avjud. Yemirilish doimiysi X P-spektrning energiya bo‘yicha taqsimotini xarakterlovchi (3.8.14) ifodaning integral qiymatini namunadagi yemiriluvchi yadrolar soniga bo‘lingan qiymatiga teng: N, Nn = B J f ( e 2 - l ) ~(s0- s ) 2d e = B f ( s , z ) ; (3.8.17) B = ~ ^ . (3.8.18) 1/2 B y ad ro stru k tu rasin in g y em irilish g a ta 's iri o ‘zg a rish ig a k o ‘ra, y a d ro la rd a tu rlic h a b o ‘ladi. f \ { s , z) n i h iso b la s h v a ta jrib a d a n an iq lash ham m u m kin. \M\2 esa ru x sat e tilg an o ‘tis h la r uchun birga va taq iq la n g a n o ‘tish lar uchun no lg a y aq in b o ‘lad i. S huning uchun 99 www.ziyouz.com kutubxonasi f T m k o ‘p a y tm a ru x sa t e tilg a n v a ta q iq la n g a n o ‘tis h la r u c h u n taxm inan o ‘zgarm as bo ‘lib, taqiqlangan o ‘tish lar uchun ruxsat etilgan o ‘tish larg a qaraganda an cha k a tta b o ‘Iishi kerak . fT m k o ‘p aytm a seku ndlarda o ‘lchanadi va u o ‘ta rux sat etilgan yengil yad ro lard a kuzatiladigan b eta-o ‘tish lar uchun ~103 s ga teng. M endeleyev davriy sistem asining o ‘rtasida jo y lash g an elem entlard a yuz beruvchi ruxsat etilgan b e ta -o ‘tish lar uchun ~ 1 0 5 s lar b o ‘ladi. C hunki bu y ad rolarda neytron soni proton sonidan k o ‘p va n atijad a s o ‘nggi ney tron bilan pro ton egallagan en ergetik sathlarni b ir-b irid a n farqlanad i. Shuning uchun b o sh lan g ‘ich va oxirgi ho lat to ‘lqin funksiyalari b ir-b irid a n k u c h liro q fa rq la n ib m a tritsa e le m e n ti |M |2 b ird a n a n c h a k ic h ik b o ‘ladi. f r b ir n echa ta rtib d a o ‘zg a rg a n lig i u ch u n lo g arifm a q iy m ati ishlatiladi. Bu f r ko‘paytm a yadro strukturasiga ju d a sezgir. Ruxsat etilgan yoki taqiqlangan o ‘tish!ar elektron-antineytrino ju ftlarin ing olib o ‘tgan orbital m om entlari bilan belgilanadi. 0 ‘tish ruxsat etilgan / = 0, taqiqlangan / = 1 b o ‘lsa va h.k. Bu bilan f x qiymati keskin otrib b o rad i. B unday b o ‘lish sa b ab in i q u y id ag ic h a izo h la sh m um kin . M a’lumki klassik mexanika nuktai nazaridan elektron-antineytrino jufti yigindi impulsi P < h/R b o ‘lgan / > 0 m om ent bilan yadrodan chiqishi m um kin emas, lekin kvant m exanikasi bu zarralar chiqishini katta taqiqlashlik bilan ruxsatetadi. B irx il sharoitda / m om entga ega bo‘lgan zarralar juftin ing 1 = 0 bo‘lgandagi chiqish ehtim olligi G> o ( r Y (3.8.19) bu y erd a/?-y ad ro radiusi. (3.8.19)danko‘rinibturibdiki,taqiqlashbirga o ‘zgarganda f r bir necha tartib oshadi. Beta aktiv yadrolarning b-spektr shakli va yashash vaqti nurlanayotgan zarralar to‘ la harakat mikdori momentining kattaligigajuda bog‘liq. Ruxsat etilgan (3-o ‘tish lard a q - v ju f ti to ‘la m om enti 0 yoki 1, b ir karra taqiqlanganda - 0, 1 ,2 , ikki karra taqiqlanganda - 1, 2, 3 va h.k. Beta- o ‘tishlardajuftlik o‘zgarishi e- v laming orbital momentlariga ko‘ra, (-1 )_/ 100 www.ziyouz.com kutubxonasi ga teng. Beta-o‘tishlarda ruxsat etilgan o ‘tishlar hisoblanadi, agar dastlabki va h o sila y ad ro larn in g spinlari ju ftlik la ri o ‘zgarishi = 0, ±1 bo‘libjuftliklari o ‘zgarmasa. Ruxsat etilgan p -o ‘tishlari tanlash qoidasi ham Fermi va Gamov-Tellor qoidalariga bo‘linadi. F erm itanlashqo id asigak o ‘ra, sp in ,ju ftlik o ‘zgarishsiz I = 0 (juftlik o ‘zgarishsiz). Gam ov-Tellortanlash qoidasiga k o ‘ra, A 1 = 0, ±1 (juftlik o ‘zgarishsiz), ya’ni ruxsat etilgan o ‘tishlarda p ~ ( p +) va n ( v ) lam ing spinlarining o ‘zaro yo ‘nalishi antiparallel yoki parallel bo ‘lishi m um kin: S p- + S y + V + Download 6.46 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling