Радиотехник тизимлар назарияси асослари
Download 6.46 Mb. Pdf ko'rish
|
Atom yadrosi va zarralar fizikasi T.Mo\'minov, A.Xoliqulov)
1,4-1010 y.
Birinchi bosqichda proton-proton bilan qo‘shilib deytron hosil boMadi, hosil bo‘lgan deytron bir vodorod yadrosi bilan tezda qo‘shilib geliy-3 izotopini hosil qiladi. Yetarli darajada geliy-3 izotopini ikkita geliy-3 qo‘shilishi natijasida 4H e va ikkita proton hosil b o ‘lishi bilan sikl tugaydi. V odorod sik li n isb a ta n k ic h ik h a ro ra tla rd a (~ 1 0 m ln g rad u s) b o ‘lib,o‘tadi. Shuning uchun u asosan yulduzlarda hosil b o ‘lishi va rivojlanishining dastlabki bosqichida energiya m anbayi rolini bajaradi. Yulduzlarda yetarli m iqdorda geliy hosil bo ‘lgan yuqoriroq haroratlarda yangi nuklonlam ing q o ‘shilishi natijasida og‘irroq elem entlar hosil bo ‘la boshlaydi. Masalan, -1 0 0 -1 06 gradus haroratda uch geliy yadrosi qo‘shilib uglerod - 12 hosil qilishi m um kin. Bundan tashqari uglerod-12 oraliq \B e ning hosil bo‘lishi bilan ham ro ‘y berishi mumkin. Yulduzlarda uglerod mavjud b o ‘lsa, T > 15-106 graduslarda oltita reaksiyadan iborat uglerod azot sikli borishi m um kin (5.7-jadval). 199 www.ziyouz.com kutubxonasi 5.7-jadval Reaksiya Q, M eV E ™ ',M e V T + y 1,95 — 1,3 107 yil ' ] N ^ u6C + e * + v 2,22 1,2 7 min 7,54 — 2,7-JO6 yil ]H + ' s 3C —>'74A/ + Y 7,35 — 3,2 108 yil ] H + '] N - > lt O + Y 2,71 1,7 82 s lss O - + > ] N + e ' + v ] H + ']N —» C + ] H e 4,96 1,1-105 yil Jami: A \H -+ ] H e + 2e* + 2 v + ?>y 26,73 3,2-10® yil Sikl natijasida 26,73 MeV energiya ajraladi. Siklning vaqti r = 3,2-10® yil, bu siklda ham pirovard natijada to‘rt protondan \H e hosil bo‘ladi. Uglerod esa bu siklda katalizator rolini o ‘ynaydi. Quyosh va yulduzlarda termoyadro reaksiyalarida solishtirma energiya ajralish q, yerdagi oicham lar bo‘yicha juda kam. Quyosh uchun q = 10"4 J/kgxs teng, y a ’ni m odda alm ashishi n atijasid a tirik organizm dagi solishtirma, energiya ajralishdan 400 000 marta kichik. Ammo Quyoshning massasi juda katta boigani uchun (2-1030kg) u nurlatadigan t o ia quvvat hamjudakattadir, u ~4-1026 W gateng. Quyosh nurlanish tufayli har sekundda 4,3 mln. tonnaga kamayadi, bu esa quyosh massasining 2* 10“l9% foizini tashkil etadi. Download 6.46 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling