Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

TRC (http://terracoin.org) - Terracoin 
Bu tizimda bloklar har 2 daqiqada generatsiya qilinadi va jami tizim tangalari 
soni 42 millionni tashkil qiladi. Murakkablik esa har 30 blokdan keyin qayta 
hisoblanadi. Blok uchun mukofotlanuv 20 TRC deb belgilangan. Har 1 050 000 
blokda mukofotlanuv ikki barobar kamayadi. 
FTC (http://www.feathercoin.com) - Feathercoin 
Feathercoinlar - fork Litecoin hisoblanadi va u scryptdan hamda POW 
sxemadan foydalanadi. Bloklar har 2,5 daqiqada generatsiya qilinadi. Unda jami 
336 million tanga mavjud. Murakkablik har 5040 blokda qayta hisoblanadi, blok 
uchun mukofot miqdori 200 FTC bo’lib, u har 8 400 000 blokda ikki marta 
kamayadi.
CNC (http://chncoin.org) - Chinacoin 
Chainacoin ham fork Litecoin hisoblanadi va u scryptdan hamda POW 
sxemadan foydalanadi. Bloklar har bir daqiqada generatsiya qilinadi. Unda jami 
2 628 000 bloklar bo’lib, u 462,5 million tangani tashkil qiladi. Murakkablik har 
5040 blokda qayta hisoblanadi, blok uchun mukofot miqdori 88 CNC.
RUC (https://www.rucoin.org) - Rucoin 
Ushbu kriptovalyuta tangalarni scrypt hamda sha256d sxemalari orqali 
generatsiya qiladi. Tarmoqning xakerlar xujumidan himoyalanish kattaligi 51% ga 

---

284 
teng bo’lib, u mayningda generatsiya qilingan bloklarning katakchalari nomi bilan 
amalga oshirilgan. Xakerlar xujumi vaqtida tarmoq himoyalangan rejimga o’tadi va 
bloklarni faqatgina ishonchli tugunlardangina qabul qila boshlaydi. Hamyonlarning 
nomlari chiroyli va tranzaktsiyalar izoxlar orqali keltiriladi. 
Konfidentsial to’lovlar uchun kriptografiyaning ilk bora ishlatilishi 1990 
yildan Devida Chomning DigiCash tizimidan boshlangan. Afsuski, uning 
kompaniyasi 1998 yilda bankrotlikka uchragan. Ammo uning to’lov tizimi 
markazlashgan bo’lgani uchun saqlanib qolgan va «kriptovalyuta» atamasi birinchi 
marta Bitcoin pirring to’lov tizimi paydo bo’lganidan so’ng ishlatilina boshlandi. 
Ushbu tizim 2009 yilda Satosi Yakomoto ismli (psevdonomli) inson yoki shaxslar 
guruxi tomonidan ishlab chiqilgan. Bu tizim SHA-256 turidagi xeshlashtirishdan va