Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

Crowdsourcing, Donation, Print-on-Demand va boshqalar. Monetizatsyia 
sxemasini tanlashda ularning her biri qanday natijalarga olib kelishi 
mumkinligini firklab ko’rish kerak bo’ladi. 
3.Mahsulot yoki xizmat narxining maqsadga va aqlga muvofiq bo’lgan 
modelini tanlash.
Mahsulotyokixizmatuchunbahoni aniqlash modeli qo’shimcha qiymat zanjiri 
va monetizatsya sxemasi bilan uzviy bog’liq bo’lishi kerak. Tabiiyki, xar bir 
mahsuot uchun o’z bahosini aniqlash modeli mos keladi. Shuning uchun ham 
tegishli bo’limlarda keltirilgan va elektron biznesda baholar strategiyalari hamda 

---

408 
narx xosil qilish modellari bilan yaqindan tanishib chiqish foydadan xoli 
bo‘lmaydi.
4. Kuchli va salohiyotli komanda hamda sifatli insoniy kapital – bu omilni 
muvaffaqiyat nuqtai-nazaridan eng asosiy omillardan biri deb hisoblash ham 
mumkin. Bu guruhga mansub konkret omillar sifatida kompaniya faoliyatini o’z 
xayotining mazmuni deb biladigan g’oyaviy asoschilarni, kuchli menejmentni, 
ishga berilgan yollanma ishchi-xizmatchilarni kiritish mumkin. Google 
kompaniyasini ishga qabul qilish kontseptsiyasi ham ishtiyoqli, iqtidorli, ko’zi 
yonib turgan va ishiga berilgan fanatlarnigina kompaniyaga ishga olishdir.
5. Kuchli motivatsiya tizimi va KPI (Key Performance Indicators) – Ishchi-
xizmatchilar qanchalik ishga berilgan va kompaniyaga sodiq bo’lishiga qaramay, 
ular uchun juda kuchli motivatsiya tizimi ishlab chiqilgan bo’lishi lozim. Ayniqsa, 
bu zakazlar yetkazib berish tezligini ta’minlab beradigan personalga tegishlidir. 
Motivatsiya tizimini KPI ga, ya’ni, kompaniyaning boshqaruv samaradorligi eng 
ko’p bog’liq bo’lgan xodimlarning ko’rsatgichlari bilan hamda ish haqlari kattaligi 
bilan bog’lab qo’yish zarur. 
6. Elektron xizmatlarning yuqori sifati – umuman aytganda, elektron 
hizmatlarning sifati ancha murakkab sintetik ko’rsatgichdir. Uning qandayligi 
xizmat ko’rsatish sifati bilan, shaxsiy tarkibning sifatli xizmat ko’rsatishi bilan, 
ishonchlilik bilan, informatsion tizimning uzluksiz ishlay olishi bilan, 
marketingning sifati bilan hamda teskari aloqaning sifati bilan aniqlanadi. Yuqori 
sifat – bu haridorlarni jalb qiladigan va ularni mahsulot va xizmatlarning doimiy 
iste’molchisi bo’lishga undaydigan bir ko’rsatgichdir. Misol sifatida quyida qanday 
muammolar qanday natijalarga olib kelishi mumkinligi keltirilgan (DATAinsight, 
Insales, PayU, p.107):