Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

PSD2 EU) ham tasdiqlaydi. U qonunchilik darajasida Evropa Ittifoqi banklarini 
chetdan ishlab chiquvchilarga foydalanuvchilar dasturlari uchun API bepul taqdim 
etishga majbur qiladi. Mijozning topshirig‘i asosida va bank bilan aqlli shartnoma 
tuzish orqali uchinchi tomon to‘lovlarni amalga oshirishi va tranzaksiyalar 
haqidagi axborotni o‘z dasturlarida aks ettirishi mumkin. Bu bir tomondan, ko‘plab 
bozor qatnashchilarini cho‘chitadigan, boshqa tomondan esa – yangi, strategik 
ahamiyatga molik istiqbol bo‘lib ko‘rinadigan ochiq banking tomon yana bir 
qadamdir.Boshqa tomondan, raqamli bank hizmatlari ishlab chiqishga proprietar 
yonadshuv ham an’anaviy raivshda qo‘llanilib kelmoqda. Xususan, 
RossiyaSberbanki «Sbertex» AT-kompaniyasini tashkil qildi. Sbertex loyihalari 
o‘z bank tizimini o‘z kuchlari bilan modernizatsiya qilishga yo‘naltiriladi. 
Biroqochiq interfeyslar (Open API) rivojlanishi ham kelajakdagi yo‘nalishlardan 
biri sifatida ma’lum qilinadi.Banklar ekotizimi tez rivijlanibbormoqda va bank 
servislari bilan bog‘liq o‘z dasturlarini yozish istagida bo‘lgan kishilar soni 
ko‘pchilikni tashkil qilmoqda. Bularning barchasistartap-g‘oyalar mijozlariga 
yo‘naltirilgan mustaqil IT-mutaxassislarini jalb qilish va ochiqlikka intilishdan 
darak beradi. Tabiiyki, bunday yondashuvni yangi raqamli iqtisodiyot paradigmasi 
talab qiladi.BIAN joriy 5-versiyasi 7 ta biznes-yo‘nalish, 36 ta biznes-domen, 300 
ga yaqin turli domendagi servislar, 700 dan ortiq biznes-stsenariylar va2000 ga 
yaqin namunaviy biznes-operatsiyalarni o‘z ichiga oladi. Ishlab chiquvchilar 
tarkibiga 27 ta moliya tashkilotlari (ABN AMRO Group, Credit Suisse, Societe 
Generale Group, Deutsche Bank, Unicredit Group, ING, Achmea, Rabobank, 
UBS, Banco Galicia va boshqalar) hamda 43 ta dasturiy ta’minot ishlab 
chiquvchilar (Temenos, Diasoft, Infosys, Sopra Banking Software, TCS Banks,