Ravish so’z turkumi

Nutqiy odat (urf-odat) undovlari
Ko`rsatish, ta`kid undovi
Kundalik hayotda qo`llash odat tusiga kirib qolgan so`zlar: salom,uzr,hormang, qulluq,rahmat,xayr,marhamat,tashakkur,
Uzoqdagi narsa-hodisani ko`rsatish uchun qo`llanadigan undovlar: hu,huv,hov, ha, haylo
Undovlar tuzilishiga ko`ra quyidagi turlarga bo`linadi.
Sodda undovlar
Kisht,oh,hoy,hey, xo`sh,ey,uzr,salom
Qo`shma undovlar
Bor bo`ling, assalomu alaykum
Juft undovlar
Eh-he,o`h-ho`,voy-bo`, oh- voh
Takror undovlar
Pish-pish,chip-chip, qurey-qurey,iye-iye
Undov so`zlar otlashganda otga xos sintaktik vazifa bajaradi va quyidagi vazifalarda keladi:
Ega:
Oh-vohlaring jonimga tegdi.
To`ldiruvchi:
Kechki payt oh-vohdan uyg`onib ketdim.
Aniqlovchi:
Ohlarimning uchquni, nahot kul qilmadi seni (xalq qo`shig`idan)
Nutq jarayonida so`zlovchilarning yoshi, amali nuqtayi nazaridan undovlardan foydalanish ham ma`lum darajada farq qiladi. Xususan, o`zidan katta yoshdagilarga murojaat qilinganda yoki ma`lum lavozimni egallagan shaxslarga uning qo`l ostida ishlayotgan shaxslar hoy deb murojaat etmaydi yoki balli undovi kattalar tomonidan kichiklarning qilgan yoki qilayotgan ishlaridan mamnunligini ifodalash, ular mehnatini baholash maqsadida ishlatiladi, lekin kichiklar tomonidan kattalarning ishlariga nisbatan bunday undov orqali baho berilmaydi.
Unutmang!
Unutmang!
Undovlar undov ohanggi bilan ajralib turadi, lekin undov ohanggi xilma-xildir. Bir undov so`z turli ohang bilan talaffuz qilinib, turli xil ma`nolarni ifodalashi mumkin.
Hay-hay, tegma (buyurish)
Hay-hay, yigitlar bu yoqqa (undash,ta`kidlash)
Hay-hay, shakkoklik qilmang (fikrdan qaytarish)
Hay- hay, buncha mazali. (zavqlanish)
Shuningdek, undovlar og`zaki so`zlashuv, badiiy, qisman publitsistik uslubda keng qo`llanilib, rasmiy va ilmiy uslubda qo`llanilish doirasi cheklangan. Ba`zan xat janrida,ma`lum voqea-hodisalar bayoni yuzasidan o`zaro maktublarda yoki ishqiy maktublarda, undovlar qo`llanilishi mumkin. Rasmiy doiralarning xatlarida undovlar qo`llanilmaydi. Sababi rasmiy doiralarning xatlari har qanday ehtiroslardan xoli bo`ladi
Undovlar boshqa so`zlar bilan Grammatik aloqaga kirishmaydi.

E’tiboringiz uchun rahmat!

E’tiboringiz uchun rahmat!