Ravshan rajabov qadimgi sharq harbiy san’ati yangi asr avlodi toshkent 2018 uo‘K: 94(100) (075)
va qal’a devorlari ostidan lahim qazishgan. Qamaldagi phahar qal’aga olovli o‘q yoki mash’ala ham otishgan. \
Download 3.46 Mb. Pdf ko'rish
|
Qadimgi sharq harbiy san\'ati. Rajabov R.
va
qal’a devorlari ostidan lahim qazishgan. Qamaldagi phahar qal’aga olovli o‘q yoki mash’ala ham otishgan. \ Osuriyaliklar qal’alami qamal qilish va shturm qi lishda juda katta tajribaga ega bolganlar. Qal’aga hu- ||im qilishning asosiy vazifalaridan biri devorda teshik 51 ochish yoki darvozalami buzish bolgan. Bu maqsad uchun keng yoki otkir uchliklar bilan yo‘g‘on yog‘och taranlar qollanilgan. Taran zanjirlar bilan to‘rt yoki olti glldirak ustida turgan qurilmaga osilgan. Odatda, quril- ma uning ichida turgan askarlami himoya qilish uchun qamish yoki teridan qilingan qalqonlar bilan yopilgan. Mustahkamlangan qal’alarni ishg'ol qilish uchun qamal qurollari ishlatishni talab qilgan. Binobarin, Osuriyada qal’a qurish ishlari taraqqiy qilishi muno- sabati bilan eng qadimgi «artilleriya»ning kurtaklari ham paydo bo la boshlagan. Qal’aning qamal qilinishi- ni tasvirlovchi rasm-tasvirlar Osuriyadagi saroy de- vorlarida saqlanib qolgan. Osuriyaliklar shahar qama- lida harakatlanadigan minoralardan foydalanganlar. Minoralar devor bo у lab harakatlantirilib, qamal qilin- ganlar ustiga mash’alalar, yondiruvchi o'qlar otilgan. Qal’a-shahar devorlari tagidan lahim qazilgan. Qamal- dagilarning o'qlaridan kamonchilarni himoya qilish uchun yerga qalqonlar ko'milib, pana hosil qilingan. Qal’ani egallash quyidagicha amalga oshirilgan: ta ranlar bilan devorda yoriqlar hosil qilingan, keyin piyo dalar shu yoriq orqali olib yoki narvonlar orqali devorga chiqib hujumga otganlar; oglr piyodalar katta qalqon lar bilan kamonchi va sopqonchilami himoya qilganlar, qaysiki ular panada turib, kamon o‘qi va toshlar otib, hujum qilayotgan harbiy qismlaming samarali hujum harakatini ta’minlaganlar. Qamal qilayotgan osur as karlar qal’a ichidan kelayotgan o'qlardan himoyalanish maqsadida yer tagidan lahim qazib o‘zlariga himoya qalqoni qurishgan. Qal’alami ishg'ol qilishda taran bi lan devor teshilgan. Qalqonlar bilan himoyalangan pi yoda askarlar bu devoming teshigi orqali shaharga ki- rishgan, boshqa bir qism askarlar narvonlar yordamida dushman kamon o'qlari vomglri ostida devordan oshib o'tishgan va shahami ishg'ol qilishgan. Osuriyaliklar qal’alarni ishg'ol etish mexanizm va moslamalarini o‘z davriga nisbatan yuqori darajada 52 rivojlantirganlar. Dushman shahar-qaTasini ishg'ol etuvchi aravalarni maxsus jihozlar bilan ta’minlagan- lar. Qal’ani ishg'ol qilishda foydalaniladigan yog‘och minoralarning tomlari qal’a himoyachilarining olovli kamon o'qlaridan saqlaydigan nam terilar bilan hi moyalangan hamda devor teshuvchi taranlar bilan ta’minlangan. Minora ustida joylashgan kamonchilar dushmanlarga o‘q uzgan, chunki bu harakat dush man tomonidan minorani buzishga y o l qo'ymagan. Minora yonidagi kamonchilar qalqonlar himoyasida qal’a devoridan balandlatib o ‘q uzganlar. Bu harakat- lar himoyachilarni va ichkaridagi mahalliy aholini sa- rosimaga solgan. Osuriyaliklar foydalangan qurollar ular tomonidan ixtiro qilinmagan, balki shumerlik- lardan o‘zlashtirib olingan, lekin Osurlar shumerlik- lar tajribasini boyitib, yanada takomillashtirganlar. Qamal qilingan qal’a atrofini, odatda, tuproqdan do'nglik qilib va xandaq qazib o'rab olganlar. Qal’a de- vorlari yoniga muhandislar taxtadan qamal qurollari- ni o‘matish uchun maxsus supalar yasagan. Osurlar shahar-qal’a devorlarini buzish uchun devor buzadigan qamal qurollari, o'ziga xos glldirakli taranlami ishlat- ganlar. Tar aiming devorni urib ag'daradigan qismi te mir bilan qoplangan va zanjirga osilgan katta va yo‘g‘on xaridan iborat bolgan. Osilib turgan xarini askarlar teb- ratib, qal’a devorlariga urib, devorni qulatganlar.Qamal- dagi shahar ustiga maxsus mexanizmlar bilan yoqilgan moy quyilgan ko‘zalar uloqtirilgan. Qamalda ishlatiladi- gan bu mexanizm-qurollar namunasini eronliklar osur- lardan olganlar. Keyinchalik bu qurol qadimgi rimliklar qollagan mukammalroq qurollarga asos bolgan. Qal’ani qamal qilgan Osuriya armiyasi to‘rt tara- fi himoyalangan qarorgoh (lager)da joylashganlar: Lager ichida to‘g‘ri ko‘chalar bolib, armiya lagerdan chiqib-kiradigan Download 3.46 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling