Ravshan rajabov qadimgi sharq harbiy san’ati yangi asr avlodi toshkent 2018 uo‘K: 94(100) (075)

Saklar. 
Ahmoniylar Eroni O'rta Osiyo saklarini 
boysundirish uchun mil. aw . VI asming 519-yilida 
armiya to'plagan, lekin qattiq zarbaga uchraganlar. 
Sak jangchisi Shiroq dushmanni sahroga yo'naltirib 
adashtirgan. Bir necha kunlar qum-barxanlar ich- 
karisiga olib kirgan dushman jangovar qobilyatini 
yo'qotgan. Ochlik, suvsizlik, haddan tashqari issiqdan 
holdan toygan katta armiya saklaming harbiy qismi 
tomonidan qirib tashlangan. Bu voqea to‘g ‘risida ta- 
rixchi Poliyen mil. aw . II asrda o'zining »Harbiy hiyla- 
lar» 
asarida yozib qoldirgan. Forslar katta qiyinchilik 
bilan saklaming bir qismini boysundirgan.
Doro I ning hozirgi Kirmonshoh yaqinidagi Behus- 
tun yozuvlarida saklarga qarshi yurishi to'grisida yozib
75

---

qoldirilgan: «Doro podsho so'zlaydi: Men armiya bilan 
birga saklar, dengiz ortida bolgan saklar mamlakati- 
ga yurdim, ular cho'qqi qalpoq kiyadilar. Keyin men 
kema ko‘prigini dengiz yaqinida uning o‘rniga qayta 
qurdim. Bu kema ko'prigidan mamlakatga otdim va 
men saklami kuchli yengdim, bir qismini men bosib 
oldim, boshqa qismi menga keltirildi va ularni bosib 
oldilar, ularning eng kattasi boglangan Skunxa edi, 
uni menga keltirdilar. U yerda men boshqasini boshliq 
qildim, meni irodam shunday boldi. Keyin mamlakat 
meniki boldi» (R.Rajabov. Qadimgi dunyo tarixi xres- 
tomatiyasi. -Т.: 2013, «ADIB» nashriyoti).
Mesopotamiya, Misr, Sharqiy O'rtayer dengizi mam- 
lakatlari, Kichik Osiyoni bo“ysundirgan Ahmoniylar 
Eroni uchun sharqiy chegaralar xavfsizligiga jiddiy 
tahdid solayotgan massagetlar, qolaversa, Turon past 
tekisligining boyliklarini bosib olish asosiy maqsad 
boladi. Mil. aw. 529-yilda Kayxusrav armiyasi 0 ‘rta 
Osiyoga bostirib kiradilar. Massagetlar davlati hukm- 
dori malika To'maris dushman bilan jang qilishda 
an’anaviy taktikadan foydalanadi. To'maris o‘z armi- 
yasiga chekinishni, dushmanni mamlakat ichkarisiga 
ko'proq kirishiga imkon berishga buyruq beradi. Fors- 
lar massagetlami ta’qib qilib, jadal mamlakat ichiga 
yo'naldilar. Malika To'maris belgilangan joyda forslar 
bilan jangga kirishadi. Tarixchi Yustin malumotlariga 
ko‘ra, jangda 200 ming fors askari qirib tashlanadi. 
Kayxusrav ham oldiriladi.
Gerodot «Tarix»ida Kayxusrav II ning massagetlarga 
qarshi yurushini shunday hikoya qilgan: