Rawajlandiriw ministrligi

O’ZBEKSTAN RESPUBLIKASI

INFORMACIYALIQ TEXNOLOGIYALARI HA’M KOMMUNIKACIYALARIN

RAWAJLANDIRIW MINISTRLIGI

MUXAMMED AL-XORAZMIY ATINDAG’I

TASHKENT INFORMACIYALIQ TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

NO’KIS FILIALI

<>qa’nigeligi

1-kurs 304-19 topar student

Yerbolganov Azamat Baxitbay ulinin’

O’ZBEKSTAN HA’M QARAQALPAQSTAN TARIYXI

pa’ninen

SEMINAR JUMISI

Tema: IX-XII a’sirlerdegi o’zbek ma’mleketshiliginin’ sotsialliq-siyasiy

ekonomikaliq turmisi.

Tayarlag’an : A.Yerbolganov

Qabillag’an : A.Mambetnazarova

Reje:

1. IX-XII a’sirlerdegi o’zbek xalqinin’ sotsialliq- siyasiy ekonomikaliq turmisi

2. Samaniyler hu’kimdarlig’i.

3. Samaniyler da’wirindegi sotsialliq-siyasiy ekonomikaliq turmis.

VIII a’sirdin’ aqiri – IX a’sirdin’ baslarinda Arab xalifalig’i

awir siyasiy qisillispag’a ushiradi. Bag’indirilg’an xaliqlardi

bag’inishli halda uslap turiw arablar ushin barg’an sayin

qiyin bolip qaldi. Mawarawnaxr ha’m Xorasan xalqinin’ tez-tez

ko’terilis shig’arip turiwi, u’zliksiz dawam etken o’z ara urislar

arab xalifalig’inin’ ha’kimiyatin ha’lsiretti. Bul g’arezsiz ma’mleket-

lerdin’ payda boliwina alip keldi.

Samaniyler hu’kimdarlig’I IX a’sirde Mawarawnaxrdin’ siyasiy

turmisinda da o’zgerisler ju’z beredi. Elatqa da’slep Nux sonin’ ala

Axmet ha’m balasi Nasir basshiliq qiladi.888-jili Ismail Samaniy

Pu’tkil Mawarawnaxrdi o’z qol astina birlestiredi.

Basqariw sistemasi. Samaniyler ma’mleketi basqariwda en’

da’slep iqsham basqariw ha’kimshiligin du’zdi. Olar a’mir ha’m

ken’esler (wa’zirlikler)den ibarat edi.Samaniylerdin’ basqariwi

tiykarinan wa’zir , mustavfiy, amid ulmu’lik, sahibi shurat siyaqli

on ken’es arqali basqarilip, olardin’ ishinde wa’zir ken’esi basqariw

Mekemesi esaplang’an.

Awil xojalig’i.IX-X a’sirlerde Mawarawnaxr ha’m Xorezm xalqinin’

tiykarg’i bo’legi suwg’arilip egiletin diyqanshiliq pen shug’ullnatin edi. Suwg’ariw tarmaqlari qurallarinda suwg’arilip abadanlastirilg’an o’nimdarli oazislerde g’alleshilik, saligershilik, paxtashiliq, baw-baqsha ha’m paliz eginlerin egiw ha’m bag’shiliq joqari da’rejede rawajlang’an edi.

O’nermendshilik. Mawarawnaxr ha’m Xorezm qalalarinda toqimashiliq,

gu’lalshiliq, kepserlewshilik,miskerlik,zergerlik,shiyshe sog’iwshiliq

ha’m ag’ash ustalig’i qusag’an ka’sip o’nerleri bir qansha rawajlang’an edi. Na’tiyjede qalalardin’ uliwma kelbeti tu’p-tamirinan o’zgeredi.

Onda ken’-ulken joqari imaratlar, ustaxanalar, meshit, medrese,

mavzoley, xanaqox ha’m ka’rwan saraylar boy tikledi. Samarqandta joqari sapadag’I qag’az islep shig’arilatin edi. Shash o’zinin’ ka’nshilik o’nimleri ha’m qorg’asin ka’nleri menen gu’mis ten’ge quyatin sarayi menen ati shiqqan edi.

Ishki ha’m sirtqi sawda.Ma’mlekette diyxanshiliq ha’m o’nermendshiliktin’ rawajlaniwi na’tiyjesinde ishli ha’m sirtqi sawda ken’eyedi. A’yyemgi ka’rwan joli boylap qudiqlar qazilip, ha’r bir toqtaw orninda rubotlar salinadi. Ka’rwanlar o’tetin qala ha’m awillarda ka’rwansaraylar saraylar quriladi. Olarda o’jireler ha’m skaldlar boladi.

Pul.Ishki bazarlarda <> dep atalatin mis pul,xaliq araliq sawda-satiqlarda bolsa gu’mis ten’ge-dirhamlar paydalanilg’an. Mis pullardi

orayliq hu’kimet te,sonday-aq dinastiya ag’zalarinan bolg’an bazi bir wa’layat ha’kimleri de shig’arilatin edi.

Paydalanilg’an a’debiyatlar:

7-klass O’zbekstan tariyxi.

Internet materiallari.