Reaksiya tartibi. Kinetik nazariyalar

As H3 = As  3H bosqich belgilaydi

Reaksiya tezligiga harorati ta’siri.

Reaksiya tezligiga harorati ta’siri.

Ko’pincha reasiyalar tezliklari harorat o’zgarishi bilan o’zgaradi. Oddiy haroratlarda (273-373 k.) boradigan reaksiyalar uchun harorati 10 K ga ortishi, odatda, reaksiya tezligini 3-4 marotaba ortishga olib keladi. (Vang- Goff qoidasi).

Ko’pincha reakstiyalar uchun reaksiya tezligi (tezlik konstantasi) haroatga bog’liqligi ekspotensial ko’rinishda bo’ladi;

K Ae -E  R T

Bu erda A- ekspotensial oldidagi ko’paytiruvchi; E – aktivlanish energiyasi. Bu - qonuniyat S. Arrenius tomonidan X X asr oxirlarida aniqlangan edi.

To’g’ri (E1) va teskari reakstiyalar (E2) aktivlanish energiyalari reakstiyaning issiqlik effekti bilan quyidagicha bog’liq;

E1 – E4  H

Agar reakstiya endotensial va H  0 bo’lsa, E1 E2 ,bo’ladi ya’ni to’g’ri reaksiya aktivlanish energiyasi teskari reaksiyanikidan kam bo’ladi. Buni chizmalardan yaqqolroq ko’rish mumkin.

Agar reakstiya endotensial va H  0 bo’lsa, E1 E2 ,bo’ladi ya’ni to’g’ri reaksiya aktivlanish energiyasi teskari reaksiyanikidan kam bo’ladi. Buni chizmalardan yaqqolroq ko’rish mumkin.

a – reaksiya koordinatasi v – reaksiya koordinatasi

a – endotermik reakstiya v – ekzotermik reakstiya

Arrenius tenglamasini lagorifmlasak

Arrenius tenglamasini lagorifmlasak

Bn K bn – E R  1 T ni hosil qilamiz.

Bu tenglama to’g’ri bo’lsa lnk – 1 T koordinatalar grafigida tajriba nuqtalari bir to’g’ri chiziqda joylashish kerak. Bu to’g’ri chiziqni abstissalari o’qi bilan hosil qilgan burchagi 0 ning tengenisi E  R ga teng, bo’lib bundan E  R t g 0 ga teng bo’ladi. Eksnonensial oldidagi ko’paytiruvchi (A) ni quyidagicha aniqlash mumkin.

ln A  ln  E R* 1T

Aktivlanish energiyasini va ensponenstial oldidagi ko’paytiruvchini analitik usulda ham aniqlash mumkin. Buning uchun yuqoridagi tenglamaning ikki harorat uchun yozsak va bir-biridan oshirsak