Referat jumisi Tema: Saylanba baqlaw. Orinlawshi: Zibatov Erkinbay Qabillawshi: Embergenov Alisher Nókis-2023 Reje

2-keste
Saylanba toplamda ortasha qáte (  ) ni esaplaw tártibi⁵

Saylaw forması	Ortasha qáte
	Ortasha ushın	Salmaq ushın
Tákirarlanıwshı		=
Tákirarlanbaytuǵın

1-mısal. Rayon fermer хojalıǵında 15000 sıyır bar bolıp, tosınanlı saylaw
jolı menen (tákirarlanıwshı formada) 1600 sıyır bólip alındı. Tekseriw nátiyjesinde
tómendegiler anıqlandı:
- bir sıyırǵa tuwrı kelgen ortasha sawılǵan sút 3000 kg;
- jıllıq sawıp alınǵan sút boyınsha sıyırlar ortasındaǵı ózgeris, yaǵnıy
ortasha kvadratlıq ózgeris () 300 kg;
- násilli sıyırlar salmaǵı (ω) 0,8;
Saylanba toplam ushın ortasha jıllıq sawǵandaǵı hám salmaqtaǵı qáteni
esaplaymız.
Ortasha jıllıq sawındaǵı ortasha (reprezentativ) qáte tómendegi formula
járdeminde anıqlanadı.


Mısalımız shártinde: 𝜎 = 300 𝑘𝑔, 𝑛 = 1600 sıyır
Sonda
Rayondaǵı fermer хojalıǵındaǵı sıyırlar esap boyınsha ortashanı esaplawda
хaqıyqıy ortasha (3000 kg) dan kóp yamasa azı menen 7.5 kg ǵa ózgerisli dárejede
qátege jol qoyıwımız múmkin eken.⁶
Solay etip, rayon boyınsha ortasha jıllıq sawın (𝑥̅) tómendegishe esaplanadı.
𝑥̅ = 𝑥̃ ± 𝜇𝑥 = 3000 ± 7,5
𝑥̃ - 𝜇𝑥 ≤ 𝑥̅ ≤ 𝑥̃ + 𝜇𝑥
3000 - 7,5 ≤ 𝑥̅ ≤ 3000 + 7,5
2992,5 ≤ 𝑥̅ ≤ 3007,5
Demek, rayon boyınsha jıllıq ortasha sawın bir jılda 2992,5 kg menen
3007,5 kg shegarasında boladı. Ulıwma jıllıq ortasha sawın 3000 kg nan kelse,
qátelik7,5 kg nan aspaydı.
Násilli sıyırlardıń salmaǵın anıqlawda jol qoyılǵan ortasha reprezentativ qáte
tómendegi formula jardeminde anıqlanadı:

Mısalımız shártinde: 𝜔 = 0,8; 𝑛 = 1600;
Sonda = =
Bul jerde rayon boyınsha násilli sıyırlardıń salmaǵı (p) tómendegishe
anıqlanadı:
𝜔 - 𝜇𝜔 ≤ 𝜌 ≤ 𝜔 – 𝜇𝜔
0,80 - 0,01 ≤ 𝜌 ≤ 0,80 + 0,01
0,79 ≤ 𝜌 ≤ 0,81
Demek, rayon boyınsha násilli sıyırlardıń salmaǵı 79 procentten 81
procentke deyin bolǵan aralıqta boladı eken, basqasha aytqanda, násilli sıyırlardıń
salmaǵı 80 procent dep alsaq, qátelik 1 procentten aspaydı.