Referat mavzu : Nerv tizimi a’zolarining gistofiziologiyasini o’rganish

MIYaChA. 

 

Miyacha  xarakatini  nazorat  etadi,  tana  muvozanatini,  mushak  tarangligini  (tonusini) 

ta’minlaydi.  Tashqarida  joylashgan  po’stloq  va  ichkaridagi  oq  moddadan  tuzilgan.  Miyacha 

po’stlogidagi xujayralar uch qavat bo’lib joylashadi: tashqi-molekulyar, o’rta ganglioz va ichki-

donador. 

1. Molekulyar qavatda noto’g’i yulduzsimon va ko’p burchakli savatsimon xujayralar 

joylashadi. Ularning uzun dendritlari kam shoxlanadi. Neyritlari miyacha yuzasiga 

parallel joylashadi.Uganglioz qavatda shoxlanib, savatlar hosil qilib, ganglioz xujayralarda 

tugaydi. 

2.  Ganglioz  qavatda  yirik  noksimon  shakldagi  ganglioz  xujayralar  joylashadi.  Ularning 

asoslaridan  chiqqan  o’simta  donador  qavatdan  o’tib,  oq  moddaga  yo’naladi.  Yo’nalishi 

davomida  xujayralar  tanasi  yaqinida  neyritlardan  shoxlar  ajralib,  ganglioz  qavatga  va 

molekulyar  qavatning  chuqur  qatlamlariga  xam  o’tadi.  Dendritlar  odatda  ikkita,molekulyar 

qavatga borib kuchli щoxlanadi va molekulyar qavat yuzasiga qadap yetib boradi. 

3.  Donador  qavatda  yirik  yadroli  uncha  yirik  bo’lmagan  donacha  xujayralar  joylashadi. 

---

Ularning  ayrimlari  miyachaning  moxsimon  tolalari  bilan  biriktiruvchi  va  shu  qavatning  o’zida 

shoxlanuvchi 3-4 dendrit tutadi. Neyritlari esa molekulyar qavatga o’tib T - simon shoxlanadi va 

shu yerdagi yulduzsimon va ganglioz xujayralar o’simtalari  bilan kontakt hosil qiladi. 

Goldji xujayrasi ikkinchi xil xujayra bulib, oq moddaga o’tib ketuvchi uzun neyritga ega, 

dendritlari esa donador qavatda shoxlanadi. Duksimon xujayralar donador va ganglioz qavatlar 

orasida  joylashadi.  Ularning  dendritlari  gorizontal  yo’nalib,  ganlioz  va  donador  qavatlarda 

tugaydi, neyritlari esa donador qavatda kollateralar xosil qilib, oq moddaga o’tib ketadi. 

Miyachadan  affenrent  va  efferent  tolalar  o’gadi.  Miyachaga  afferent  tolalar  uch  boshli 

nerv ko’prigidan va miya sonidan o’gadi, ular orasida opqa miya - miyacha tolalari ayniqsa ko’p 

bo’ladi. Afferent tolalar ikki guruxga ajratiladi: moxsimon va o’rmalovchi.