Referat tema: Distubyutorliq xizmet. Farmaceptik baza Tayarlaģan : Karamatdinov Zuxratdin Qabillaģan: Abatanov Damir

Ozbekistan Respublikasi joqari ham orta arnawli bilimlendiriw minisrtirligi
Densawliqti saqlaw Ministirligi Qaraqalpagistan Medicina Instituti
2-Medicinaliq fakultet Farmaciya bagdari

REFERAT

Tema: Distubyutorliq xizmet.Farmaceptik baza

Tayarlaģan: Karamatdinov Zuxratdin
Qabillaģan:Abatanov Damir
REJE
1.Kirisiw
2. Kótere sawda tariyxi.
3. Kótere sawda formaları.
4.Farmatsevtik bazaniń duzilisi.
5.Dári ónimlerin saqlaw bólmelerine qoyılatuǵın talaplar.
6.Juwmaq
7.Adebiyatlar
Tovardiń islep shiģaruwdan tutuniwshiģa jetkizip beriwde isbilermenlik xizmeti maqsetinde tovarlar yaki xizmetlerdi satiw hàm alip satiw maqsetinde kòtere satiwshiniń orni ùlken. Kòtere satiwshilardiń tiykarģi waziypasi islep shiģariwshilar hàm usaqlap satiwshilar yaģniy dàrixanalar ortasindaģi ùziliwdi joģaltip,turaqli baylanista boliw ushun.Farmaceptik tovarlar hàreketi diziminiń kerek shàrti-kòtere satiwshi baylanis arqali tutuniwshiģa jetkizip beriw esaplanadi.Kòtere sawda-materialliq resurslardan òz orninda paydalaniw ushin kerekli mexanizm bolip,Tovar aylanbasi procesiniń barliq basqishlarinda farmaceptika buyumlardi artiqsha zàhàrleniwdi kemeytiriwge hàm zatlardiń ornin toltiriwģa jàrdem beredi hàm farmaceptika sanaati bazardi sawlelendiriwde qatnasadi
Kòtere satiwshilar funkciyalari.Farmaceptika bazarinda kòtere satiwshilar tòmendegi funkciyalardi orinlaydi:
Marketing-bazardi kompleks analiz tovar siyasati hàm baha siyasati hàm basqalardi àmelge asiriw.
Informatciya-Kerekli informatciya menen tamiynlewshiler hàm usaqlap shòlkemlerin tamiyinlew:
Tovarlardi qabil qiliw, saqlaw hàm rezervlerin basqariw
Tovardi tasiw.Òz qariydarlarin kreditlew-tovardi tutiniwshiģa kreditke beriw
Rejelestirilmegen qarejetler qawip-qaterdi qayta taqlaw

Tovardiń etiw huquqi bolģan halda kòtere satiwshilar, tovardiń buzuliwi,urlaniwi,oģan qoyilģan bahalardiń pàseyiwi menen baylanisli bolģan belgi qawip qaterden islep shiģariwshini azat etedi.

Kòtere satiwshilar belgili geografik kòlem xaliq talaplariniń buzuluwi,urlaniwi,oģan qoyilģan bahalardiń pàseyiwi menen baylanisli.Kòtere satiwshilar belgili geografik kòlem xaliqtiń talaplarin qandiriw ushun kerekli dàri ònimler assortimenti barliģi menen,hàmde soralģan jerge qisqa mùddette talap qilinģan dàri ònimleri muģdarin jetkiziwge kepillik beriwi kerek.Islep shiģaruwshilar tek òzleri islep shiģarģan dàri ònimleri hàm midicina buyumlardi kòtere satiw ushun licenziyaģa iye bolģan islep shiģaruwshilar esaplanadi.
Dàri ònimleri hàm medicina buyimlardi reolizaciya qiliwshi shòlkemler dàri ònimleri hàm medicina buyumlardi kòtere reolizaciya qiliwshi basqa shòlkemlerden,sonday-aq dàri ònimleri hàm midicina buyumlari shet ellik islep shiģaruwshilarda hàm kòtere reolizaciya qiliwshi shòlkemlerden satip aliw huquqina iye.Shetten alip kelinetuģin,sonday-aq màmleketimiz islep shiģaruwshilardan satip alinatuģin dàri-dàrmaq ònimleri hàm medicina buyumlardi kòtere satiw,olardi jetkerip beriwde qatnasiwshi satiwshilarda sońina qaramasta,beriwde qatnasiwshi satiwshilarda sońina qaramastan,kòtere sawda ushun satip alinģan bahasinan 15%ten articles bolmaģan muģdarda sheklengen sawda ustemeleri qollanilģan halda àmelge asiriladi.

Tovar islep shiģariw payda boliw menen tovarlardi pul òniminde ayirbaslaw, yaģniy sawda payda bolģan.
Xaliq xojaliģiniń social miynet bòlistiriliw natiyjesinde ajiralip shiqqan hàm tovarlardi aliw, satiw hàm olar menen baylanisli xizmetler kòrsetiwde satiwshiliq xizmetin àmelge asiratuģin tarmaģi islep shiģaruw menen paydalaniwshi oz-ara baylanisli, tovarlardi sońģi tutuniwshiģa jetkiziwdi tamiynleydi.
Kòtere hàm usaqlap sawdaģa bòlinedi.Kòtere sawda tovarlardi islep shiģaruw paydalaniw yaki saqlaytuģin,olardi usaqlap sawdaģa paydalaniwshi yaki yaki basqa sawda shòlkemlerin satatuģin bolģan.
Kòtere reolizaciya qiliwshi shòlkemler dàri ònimlerin hàm medicina buyumlarin farmaciya xizmetin àmelge asiriw ushun licenziyaģa iye bolģan shòlkemlerge,sonday-aq dàri ònimlerden hàm medicina buyumlardan medicinada qollaw maqsetinde òzpaydasi ushun paydalanuwshi shòlkemler reolizaciya qiliw huquqina iye.
Òzbekistan Respublikasinda belgilengen tàrtipte dizimnen òtkerilgen dàri ònimleri hàm midicina buyumlari reolizaciya qiliwģa ruxsat etiledi.Islep shiģaruwshilar hàm kòtere reolizaciya qiliwshilar hàmde shòlkemlerdiń sheshim talaplarina boy sinuwlari ustinen tekseriw Òzbekistan Respublikasi den sawliqti saqlaw ministirligi tarepinen àmelge asiriladi.

Kòtere sawda shòlkemleri-(Distubyutorlar) - bul dàri ònimleri hàm medicina buyumlarin Kòtere jol menen satip aliw hàm olardi usaqlap satiw orinlarina qayta satiwdi àmelge asiruwdi shòlkem yaki jeke tartiptegi isbilermen.

- Distubyutordiń waziypasi dàri ònimleri hàm medicina buyumlari satiw aliw ,jùklew,saqlaw,islep shiģaruwshilar hàm usaqlap satiwshilar (dàrixanalar) ortasindaģi uzilisti joģaltip,buyirtpalar tiykarinda olardi tamiynlew;
- Distubyutor dàri ònimleri hàm midicina buyumlari islep shiģaruwshilardan satip aliw bahasi hàm usaqlap satiw baylanisina jetkerip beriw bahasi ortasindaģi parqi esabinan xizmet jurgizedi.
Aniq bir xal jaģdayina qarap ,kòtere farmacevtika shòlkemleri tòmendegilerge bòlinedi;
-Aymaqliq kòtere shòlkemler sawdasi waqtin tawisip, farmdistibyutorlar hàm aymaqliq islep shig'ariwshinin' ònimlerin satip aladi,keynen farmacevtika ònimlerin usaqlap satiw orinlarina (dàrixanalar) alip shiģadi sebebi olar bazarda oz tasir sheńberin aniq belgileydi.
-Minshiklestirilgen kòtere shòlkemler bir yaki neshe topar tovarlardiń bir qiyli paydalaniw qasiyetleri hàm maqsetleri menen aliw hàm satiwlarin amelge asira aladi (misali ortopedia tovarlar).Eger kòtere shòlkem birdey tovarlardi satuwģa minshiklesken bolsa,Onda bul diller hàm belgili bir islep shiģaruwshiniń tovarlardi satiwda minshiklesken bolsa bul rasmiy diller dep ataladi.

-Universal kòtere farmacevtika shòlkemleri tùrli dàri ònimleri hàm midicina buyumlarin satadi hàm satip aladi.

-Jeke kòtere shòlkemler sawda satiq xizmetine minshiklesken jeke tovarlardiń kòtere sawdasi,mal-mùlkti putilley kòtere sawdaģa òtkeriw joli menen satip toliq kòlemdi àmelge asiriw.
Xazirgi waqitta qatar rawajlanģan màmleketlerden kòtere satiwģa tiyisli jaqsi àmeliyattiń nizamlari(GDP-Good Distribution Practice)bar.Usi hùjette tovar hàreketiniń hàr bir basqishlarinda dàri ònimleri sapasina,dizimnen òtkeriw,saqlaw talaplarin orinlay alatuģin,jetkerip beriw isenimin hàm basqalardi tamiyinlep beretuģin tiyisli kòtere sawdaniń tiykarģi talaplari belgilengen. Usi hùjjet dàri ònimleriniń kòtere sawdasi menen paydalaniwshi adamniń bilim dàrejesi hàm tàjriybesine qoyilģan talaplardida òz ishine alģan.
Kòtere satiw procesinde kerek bolģan tiykarģi hùjjetler sanap òtilgen bolip,olar dàri ònimleri hàreketin sawlelendiriwshi,turli logistik proceslerdi pikirleytuģin buyurtpalar, kòrsetpeler bolip esaplanadi.
Jaqsi saqlaw àmeliyati (GSP) -farmacevtika tovarlarin tuwri saqlaw hàm tasiw ushin arnalģan qatar is-ilajlardi belgileydi.Bul standarttiń birinshi maqseti islep shiģaruwshilardan qabil etiwshige jiberilgen tovar spatin saqlap qaliw esaplanadi. Bul qaģiydalar JSST isbilermenleri jàmlenbesi tàrepinen màslahàt etilgen basqa GSP standartlari menen birden-bir baylanisli bolip,aniq is-ilajlar hàreketin òz ishine aladi.
GSP nizamlari farmacevtika buyumlarin saqlaw,tasiw hàm tarqatiw menen baylanisli hàmme adamlarģa tiyisli.
Bugingi kùnde Òzbekistan Respublikasi farmacevtika bazarinda 150ge jaqin aymaqliq kòtere sawda shòlkemleri is jùrgizip barmaqta.
Òzbekistan Respublikasi Prezidentiniń 2017-jil 7-noyabrdegi #5229 sanli buyriģina muwapiq "Òzmedimpeks" DUK esaplaw orayin esapqa almaģanda, Òzbekistan Den Sawliqti Saqlaw Ministirligi tàrepinen belgilenetuģin dizim boyinsha belgili àhmiyetke iye dàri ònimleri hàm medicina buyumlari, mamleket den sawliqti saqlaw ministirligi ushun medicina texnikalari hàmde arnawli medicina transportiniń birlemshi jetkerip beriwshi, sonday-aq, olardi saqlaw, qayta islew hàm jetkerip beriw boyinsha agent dep belgilengen.
"Òzmedimpeks" DUKtiń basli waziypalari etip farmacevtika baylanisi tawsilmas rawajlandiriw strategiyasin,soniń ishinde mamleket-jeke kelisimdi jariyalaw arqali islep shiģariw hàm jùzege shiģariw, farmacevtika karxana hàm shòlkemleri is-ilajlarin bekkemlew, xaliq hàm màmleket den sawliqti saqlaw ministirligi orinlariniń dàri ònimleri, midicina buyumlari menen tamiynleniwin àmelge asiriw dep belgilengen.
Kòtere farmacevtika shòlkemleri xizmetiniń tàrtibi Òzbekistan Respublikasi ministirler keńesi 2017-jilģi 6-apreldegi 185-san "Dàri ònimleri hàm farmacevtika xizmeti tuwrisindaģi" Òzbekistan Respublikasi nizamina òzgeris hàm qosimshalar kiritiw haqqindaģi 2016-jil 4-yanvardaģi URQ-399 sanli "Òzbekistan Respublikasi nizamin àmelge asiriw is-ilajlari tuwrisinda"ģi nizaminda belgilengen. Usi nizamniń birinshi programmasinda "Dàri ònimleri hàm medicina buyumlari kòtere reolizaciya qiliw tartibituwrisindaģi Nizam" tastiyqlanģan.
Usi nizam talaplari shòlkemlestirilgen huquqiy hàm mùlk kòriniwine qaramastan, dàri ònimleri hàm midicina buyumlar islep shiģaruwshi kàrxanalar, sonday-aq dàri ònimleri hàm midicina buyumlari kòtere reolizaciya qiliwshi shòlkemler ushin màjburiy esaplanadi.Nizam talaplarina kòre dàri ònimleri hàm midicina buyumlari islep shiģaruwshilar hàm kòtere reolizaciya qiliwshi shòlkemler tàrepinen midicina àmeliyatinda qollaniluwģa ruxsat etilgen.Dàri ònimleri hàm midicina buyumlardi kòtere reolizaciya qiliw hàm farmacevtika xizmetin àmelge asiriw ushun tiyisli licenziyaģa iye boluwlari shàrt. Farmacevtika xizmeti licenziyalawdi àmelge asiriw tàrtibi Òzbekistan Respublikasi ministirler keńesi 2017-jilģi 12-may "farmacevtika xizmeti licenziyalaw tàrtibin jànede rawajlandiriw is hareketleri tuwrisinda"ģi 284-san nizamda keltirilgen.
Kòtere sawda usillarin saylaw arnawli bir zatqa, bazarda oniń pozitsiyasina (talap,bazardiń toyinģanliq dàrejesi), tovardi satuwshi kòtere kompaniya menen duzilgen shartnamaģa baylanisli. Kòtere sawdaniń eki tiykarģi formasi bar : transit hàm baza.
Transit formasi : tovarlar islep shiģaruwshidan usaqli satiw tarmaģina yaki basqa kòtere kompanyaģa (kishirek yaki basqa qalada jaylasqan) kòtere dàldàlshiniń bazasin shetlep òtedi.
Usi formaniń abzalliģi sonda, aylanba qàrejetleriniń tezlesiwi bolip, nàtiyjede logistika qarejetleri kemeyedi, tovarlardiń saqlaniw qawipsizligi dàrejesin asiradi. Tranzit jetkerip beriw, zatti araliq tayarlawda sapasina itibar beriw zàrur bolmasa,upakovkalaw talap qilinģan jaģdayda. Bunday jaģdayda kòtere dàldàlshi, islep shiģaruwshidan jiberilgen zattan basqa turdegi assortimenti ajratiw imkanina iye bolmaydi.
Baza formasi: tovarlar islep shiģaruwshidan kòtere sawda bazasina kelip tusedi, keyinshelik tùrli Distubyutorliq kanallari arqali usaqlap satiwģa shiģariladi. Logistika qarejetlerdi kòteriliwine qaramastan, bul jaģdayda sawda ushin kerekle tovarlar assortimenti turi kòbeyedi hàm tamiyinlew jaqsilanadi. Hàrbir dàrixana shòlkemi ushin kerelkli bolģan tovar tùrlerin jaratiw immani jaratiladi.Zamanagoy farmacevtika bazasi - arnawli bir duziliwine iye bolģan quramali texnik dùzilme esaplanadi. Baza xanalari orinlaytuģin funkciyaģa qarap dàri ònimleri hàm medicina buyumlardi qabil qiliw, saqlaw, buyirtpalardi jaylastiriw hàm beriw xanalari bir biri menen turaqli baylanista boliwi, hàmde olardiń qawipsizligi tamiyinleniwi kerek.
Bazani tuwri shòlkemlestiriw shòlkeminiń baseki shidamliliģina, tutinuwshilarģa xizmet kòrsetiwdi rawajlandiriģa, qarejetlerdi kòterilmewine, jumis iskerligi sezilerli artiwina unam unamli tàsir kòrsetedi. Farmacevtika bazalari imaratiniń kiriw orninda shòlkemniń ati, shòlkemlestirilgen huquqiy formasi, jaylasqan Orni hàm jumis tartibi haqqindaģi maģliwmatlardi òz ishine aliwshi tartip boluw kerek.
Islep shiģaruwshilar hàm kòtere reolizaciya qiliwshi shòlkemlerdiń baza imaratlari sonitariya qaģiydalari, normalari, òrt qawipsizligi qaģiydalari hàmde dàri ònimleriniń hàm midicina buyumlariniń fizik-ximiyaliq, farmakalogik hàm taksikalogik qasiyetlerin inabatqa alģan halda, dàri ònimleriniń hàm midicina buyumlariniń tuwri saqlaniwi tamiyinleytuģin sharayitlarina iye boluwi kerek. Baza jeke qurilģan yaki jasamaytin jerge aylantirilģan turar jay imaratlariniń xanalarinda jaylasqan boluwi mumkin. Bunda baza basqa xanalardan ajratilģan, jeke kiriw joli hàm tovarlardi qabil qiliw ushin jeke maydanģa iye boliw kerek. Eger baza turar jay imaratlardin jasamaytuģin jerge aylantirilģan xanalarinda jaylasqan hallarda, dàri ònimleri hàm medicina buyumlarin juklew hàm tùsiriw turar jer imarati aynalari astinda àmelge asirilmawi kerek. Bazada elektr taminati, issiliq hàm suw taminati, kanalizaciya sistemasi hàmde hawa almastiriw uskenesi boliw kerek. Dàrixana bazalarinda basqa kasip bazalarinan parqli rawishte, tiykarinan joqari farmacevtik hàm tek jònelistegi orta arnawli maģluwmatli maman xizmetkerler islewi talap qilinadi. Dàrixana baza xizmetkerleri sani olar orinlaytuģin jumis kòlemine(sawda kòlemi) tiykarinan belgilenedi. Ruxsatsiz shaxslardiń islep shiģariw imaratlarina (qabil qiliw, saralaw, saqlaw, jiynaw, taqlaw hàm jiberiw ushin tuwrilanģan bazaniń bir bòlegi) kiriw taqiqlanadi.
Juklew-Tusiriw maydani birew yaki eki jeke aymaqqa bòliwi mùmkin.

Qabil qiliw-bazada dàri ònimleri hàm medicina buyumlardi qabil qiliw bazaniń qabil qiliw bòlimi tàrepinen àmelge asiriladi. Tovarlardi qabil qiliw hàm tiyisli bòlimlerge beriwdi àmelge asiriw maqsetinde keminde ush kisiden ibarat qabil komissiyasi shòlkemlestiriledi. Qabillaw komissiyasi basliģi qabil bòlimi basliģi, kishi jumis kòlemine iye bazalarda bolsa dàrixana basqariwshisi esaplanadi. Qabil qiliw komissiyasi quramina bòlim basliqlari, tovar qabil qiliwģa tiyisli basqa shaxslarhàm kiriwi mùmkin. Baza bir jaģdaylarda komissiya quramina qaniyge-ekspertler yaki biytàrep shòlkem wakilleri kiritiliwi mùmkin. Qabil qiliwda, jùklew- tùsiriw islerin alip bariwda dàri ònimleri hàm medicina buyumlari jawin shashinlardan, quyash nurlariniń tikkeley tasirlerinen, joqari yaki tòmen temperaturadan qorģaliwi tamiyinleniwi kerek.

Dàri ònimleri hàm midicina buyumlardi saqlaw xanalari olardaģi asbab uskeneler, ùskeneler taza halatta saqlaniwi kerek.
Islep shiģaruwshilar hàm kòtere reolizaciya qiliwshi shòlkemler dàri ònimleri hàm medicina buyumlari buzuliwi (togiliwi,shashiliwi,siniwi),mikroorganizimler tàrepinen ziyan jetkiziliwi hàm dàri ònimleri kesilisken kontaminatciyasiniń aldin aliw ushin tiyisli ilajlar kòriwi kerek. Dàri ònimleri saqlaw zat hàreketiniń barliq basqishlarinda, yaģniy islep shiģaruwshilardan tutiniwshilarģa jetip bariwina shekem àmeldegi normativ hujjetler talaplari tiykarinda alip bariliwi kerek. Usi talaplarģa boy sinbasliq,dàri ònimleri hàm midicina buyumlar sapasin buzuluwina hàm natiyjede nawqaslardiń den sawliģina keri tàsir etiliwine alip keliwi mùmkin.