Referati bajardi: M. Xabibullayev Tekshirdi: A. Akbarov Andijon- 2023-y. Elеktrоn hujjаt аylаnish tizimlаri Reja

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI



ANDIJON FAKULTETI
“Soliq va soliqqa tortish” yo’nalishi
I bosqich SSST-70-22-guruh talabasi
Xabibullayev Muhammadrasulning
“Iqtisodiyotda informatsion kommunikatsion texnologiyalar” fanidan tayyorlagan mustaqil ish
REFERATI


Bajardi: M. Xabibullayev
Tekshirdi: A.Akbarov
Andijon– 2023-y.

Elеktrоn hujjаt аylаnish tizimlаri

Reja:

1. 
   Kirish.
   
2. 
   Hujjat tushunchasi.
   
3. 
   Mavjud hujjat aylanish tizimini tahlil qilish .
   
4. 
   EDMS nima?
   
5. 
   Elektron hujjat aylanishi tizimiga talablarni shakllantirish va uni amalga oshirish rejasini ishlab chiqish .
   
6. 
   Xulosa.
   
7. 
   Foydanalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
   

Kirish
Hujjat tushunchasi. Hujjat -matn, tovush yoki tasvir shaklida yozilgan axborot bo‘lib, zamon va makonda uzatish hamda saqlash va jamoat tomonidan foydalanish uchun mo‘ljallangan moddiy ob’ektdir.

Hujjat turlari. Hujjat turlari – hujjatlarni o‘z shakliga ko‘ra quyidagi turlarga ajratish mumkin:
Matnli hujjatlar. Qog‘ozga yozuv mashinasi, qo‘l yoki axborot kommunikatsiya vositalari yordamida tushirilgan qandaydir ma’no beruvchi so‘zlar ketma-ketligidir.
Tovushli hujjatlar. Ovoz yozish vositalari yordamida yozib olingan tovushli axborot.
Tasvirli hujjatlar. Fotosurat, rang tasvir mahsuli.
Elektron hujjat. Elektron hujjat O‘zbekiston Respublikasining “Elektron hujjat aylanishi to‘g‘risida”gi 2004 yil 29 apreldagi 611-II son Qaroriga binoan quyidagicha ta’riflanadi.Elektron shaklda qayd etilgan, elektron raqamli imzo bilan tasdiqlangan va elektron hujjatning uni identifikatsiya qilish (tanib olish) imkoniyatini beradigan boshqa rekvizitlariga (ma’lumotlarga) ega bo‘lgan axborot elektron hujjatdir.
Elektron hujjat texnika vositalaridan va axborot tizimlari xizmatlaridan hamda axborot texnologiyalaridan foydalanilgan holda yaratiladi, ishlov beriladi va saqlanadi. Elektron hujjat elektron hujjat aylanishi ishtirokchilarining mazkur hujjatni idrok etish imkoniyatini inobatga olgan holda yaratilishi kerak.
An’anaviy va elektron hujjat almashish. Odatda hujjatlarni an’anaviy tarzda almashish jarayonida pochta xizmati muhim rol o‘ynaydi. CHunki pochta xizmatining asosiy vazifasi jo‘natmalarni o‘z manzillariga etkazib berishdan iboratdir. Ushbu holatda hujjatlar konvertga solinadi va aloqa bo‘limiga topshiriladi. SHundan so‘ng pochta xizmati xodimlari tomonidan hujjat kerakli manzilga jo‘natiladi va yetkaziladi.Elektron hujjatlarni almashish tizimi esa an’anaviy hujjat almashish tizimidan biroz farq qilinadi. Bunda hujjat elektron ko‘rinishda kompyuter, telekommunikatsiya va Internet tarmog‘i orqali uzatiladi. Elektron hujjatlarni almashish jarayonida maxsus ixtisoslashtirilgan tizimlardan (E-hujjat) yoki elektron pochta xizmatidan foydalaniladi. Elektron hujjat almashish tizimlarida hujjatlarni uzatish juda tezkor amalga oshiradi.
Imzo va uning ahamiyati. Imzo – hujjatning haqiqiyligini va yuborgan jismoniy shaxsga tegishli ekanligini tasdiqlaydigan insonning fiziologik xususiyati. Imzo orqali insonning shaxsi hamda u yozgan hujjatning haqiqiyligi aniqlanadi.
Muhr va uning ahamiyati. Muhr – hujjatning haqiqiyligini va biror bir yuridik shaxsga tegishli ekanligini tasdiqlovchi isbotdir. Muhrlar o‘zining alohida shakliga ega bo‘lib, asosan hujjatlarning va undagi imzolarning aslligini tasdiqlaydi.
Elektron raqamli imzo. Elektron raqamli imzo O‘zbekiston Respublikasining “Elektron raqamli imzo to‘g‘risida”gi 2003 yil 11 dekabrdagi 562-II son Qaroriga binoan quyidagicha ta’riflanadi.Elektron raqamli imzo - elektron hujjatdagi mazkur elektron hujjat axborotini elektron raqamli imzoning yopiq kalitidan foydalangan holda maxsus o‘zgartirish natijasida hosil qilingan hamda elektron raqamli imzoning ochiq kaliti yordamida elektron hujjatdagi axborotda xatolik yo‘qligini aniqlash va elektron raqamli imzo yopiq kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo;Elektron raqamli imzo - xabar yoki hujjat yaxlitligini va muallifining xaqiqiyligini tekshirishda qo‘llaniladigan va shaxs imzosini to‘laligicha o‘rnini bosa oladigan hujjatga tegishli isbotdir. U axborot - kommunikatsiya tizimlari orqali uzatilayotgan hujjatlarni va axborotlarni haqiqiyligini tekshirishda qo‘llaniladi.
Elektron raqamli imzodan muhr o‘rnida foydalanish. Elektron raqamli imzodan muhr o‘rnida ham foydalanish ham mumkin, bunda faqat va faqat hujjatga tegishli elektron raqamli imzo hujjatdagi barcha o‘zgarishlarni yoki o‘zgartirishlarni ko‘rsatib beradi. Buning uchun elektron raqamli imzo yuridik shaxs nomiga, ya’ni kompaniya va tashkilotlar nomiga ruyxatdan o‘tkaziladi.
Elektron hujjatning rekvizitlari. Elektron hujjatning rekvizitlari quyidagilardan iborat: elektron raqamli imzo; jo‘natuvchi yuridik shaxsning nomi yoki jo‘natuvchi jismoniy shaxsning familiyasi, ismi va otasining ismi; jo‘natuvchining pochta va elektron manzili; hujjat yaratilgan sana. Qonun hujjatlari asosida yoki elektron hujjat aylanishi ishtirokchilarining kelishuvida boshqa rekvizitlar ham belgilanishi mumkin.
Elektron kalitlar va sertifikatlar. Elektron raqamli imzoning yopiq kaliti - bu faqat hujjat muallifiga ma’lum bo‘lgan va elektron hujjatda elektron raqamli imzoni hosil qilish uchun mo‘ljallangan belgilar ketma-ketligi. Elektron raqamli imzoning ochiq kaliti bu elektron hujjatning kim tomonidan yuborilganligini aniqlash va uni haqiqiyligini tasdiklashda qo‘llanilishi mo‘ljallangan belgilar ketma-ketligi. Elektron sertifikatlar - bu sertifikatsiya tizimi qoidalariga binoan belgilangan talablarga ko‘ra elektron raqamli imzo vositalarining muvofiqligini tasdiqlash uchun hamda elektron raqamli imzo kalitining sertifikati elektron raqamli imzoning ochiq kalitining elektron raqamli imzoning yopiq kalitiga mosligini tasdiqlaydigan va elektron raqamli imzo yopiq kalitining egasiga ruyxatga olish markazi tomonidan berilgan hujjat.
Elektron hujjat almashish tizimlari. Elektron hujjat almashish tizimlari O‘zbekiston Respublikasining “Elektron hujjat aylanishi to‘g‘risida”gi 2004 yil 29 apreldagi 611-II son Qaroriga binoan quyidagicha ta’riflanadi va faoliyat yuritadi.
Elektron hujjat almashish tizimlari – elektron hujjatlarni axborot-kommunikatsiya tizimi orqali jo‘natish va qabul qilish jarayonlari yig‘indisi. Elektron hujjat aylanishidan bitimlar (shu jumladan shartnomalar) tuzish, hisob-kitoblarni, rasmiy va norasmiy yozishmalarni amalga oshirish hamda boshqa axborotlarni almashishda foydalanish mumkin. Turli kompaniyalarning avtomatlashtirilgan tizimlari orasida standartlashtirilgan shakldagi ish hujjatlarining (buyurtmalar, hisob raqamlari va sh.k.) ma’lum shakldagi elektron almashinuvi elektron hujjat almashinuvi tizimini belgilaydi.
Mavjud hujjat aylanish tizimini tahlil qilish
Hujjatlar kompaniyada yaratilishi yoki unga qog'ozda ham, elektron shaklda ham kiritilishi mumkin. Tahlil kompaniyadagi joriy ish oqimidagi bunday kamchiliklarni aniqlashi mumkin:

1. 
   hujjatlar yo'qolishi
   
2. 
   haddan tashqari ko'paytirish
   
3. 
   uzoq tasdiqlash vaqti
   

qog'ozli hujjatning skanerlangan tasvirini olish yoki olish xarajatlari va boshqalar.
Kompaniyada mavjud bo'lgan tizim endi hujjatlar bilan ishlashning zamonaviy talablariga javob bermasligi mumkin, masalan:
qulay qidiruv tizimi,
hujjat bilan ishlashning barcha bosqichlarida tezkor boshqaruv;
Vakolatli tahrirlash va tasdiqlash imkoniyati.
Kompaniyada hujjat aylanishining o'ziga xos xususiyati bilan bog'liq tizim uchun boshqa talablar.
EDMS nima?
Internet rivojlanishi bilan qalin papkalarni va changli arxivlarni tayyorlash vaqti o'tmishdagi narsadir. Endi hujjatlar bilan ishlash jarayoni to'liq avtomatlashtirilgan. Kerakli qog'ozlarni bitta chertish bilan topish mumkin va arxivlash insonning aralashuvisiz amalga oshiriladi. Bunday imkoniyatlar korxonalar uchun ERI tomonidan taqdim etiladi.
Elektron hujjat aylanish tizimi (EMS) bu maxsus dasturiy ta'minot bo'lib, uning yordamida hujjatlarni elektron ko'rinishda qayta ishlash amalga oshiriladi. Boshqacha qilib aytganda, EHMS tufayli xodimlar o'rtasida hujjatlarni uzatish, shaxsiy topshiriqlar berish, arxiv va boshqalar.
Shubhasiz, ko'plab tashkilotlar elektron hujjatlarni yaratishi, saqlashi va o'tkazishi mumkin. Biroq, shunchaki elektron format hech qanday yuridik kuchga ega bo'lmaydi. Elektron qog'ozning vazni ortishi uchun uning har ikki tomon tomonidan imzolanishi juda muhimdir. Bunday holda, hujjatlar maxsus elektron imzo bilan muhrlangan bo'lishi kerak.
Shuning uchun EDMS ni ikki turga bo'lish mumkin:
Kompaniya ichida xodimlar o'rtasida hujjatlar aylanishi,
Maxsus aloqa kanallari orqali turli korxona va tashkilotlar o'rtasida hujjatlar aylanishi.
EHMdan tashkilot ichida foydalanish uchun maxsus dasturiy ta'minot talab qilinadi. Odatda bunday dastur EDO platformasi deb nomlanadi. Bundan tashqari, bunday dasturlarning uzluksiz ishlashi uchun qo'shimcha uskunalar kerak bo'ladi. Masalan, serverlar, tarmoq kanallari va boshqalar.
Agar ikki xil kompaniya o'rtasidagi hujjatlar bilan ishlash zarur bo'lsa, elektron hujjat aylanishi operatori kerak bo'ladi. Bunday operator yaxshi yordamchi bo'ladi. Axir, u qanday qilib xabarlarni etkazib berishni biladi, hujjatlarning qaysi formatda yuborilishini tekshiradi, elektron imzoni talab qiladi va nazorat qiladi, mustaqil ravishda saqlaydi va arxiv hujjatlarini saqlaydi va hokazo.
Shunday qilib, EDMS butun biznesning "qon aylanish tizimi" dir. Bu vaqtni sezilarli darajada tejaydi va, albatta, tashkilotning ishiga ijobiy ta'sir qiladi. Ammo bunday ma'lumotlarni qayta ishlash har doim ham foydali bo'ladimi? Va EDMS biznesga zarar etkaza oladimi? Ushbu savollarga javob berish uchun elektron hujjat aylanishining ijobiy va salbiy tomonlarini hisobga olish kerak.
Elektron hujjat aylanishi tizimiga talablarni shakllantirish va uni amalga oshirish rejasini ishlab chiqish
Ushbu bosqichda kompaniya rahbariyati va IT mutaxassislarining sa'y-harakatlari elektron hujjat aylanish tizimi orqali hal qilinadigan maqsad va vazifalarni to'g'ri belgilash uchun birlashtiriladi. Tizim hech bo'lmaganda quyidagilarni ta'minlashi kerak:
hujjatlarning kirish va chiqishini ro'yxatdan o'tkazish,
qog'oz hujjatlarni elektron shaklga tarjima qilish (ularni skanerlash va tanib olish);
kompaniyaning tarkibiy bo'linmalari o'rtasida hujjatlar almashinuvi,
hujjatlarni guruhlarga ajratish,
muhim parametrlar va matn bo'yicha hujjatni tezda qidirish,
arxiv va arxiv nusxalarini yaratish,
kirish huquqlarini boshqarish qobiliyati,
boshqa muammolarni hal qilish.
Kompaniyaning o'zida to'g'ridan-to'g'ri tug'ilgan hujjatlar bilan ishlash uchun alohida ajratilgan vazifalar. Tizim quyidagilarga ruxsat berishi kerak:
hujjatlar loyihalarini yaratish, sozlash, muvofiqlashtirish,
ijrochilarni belgilangan muddatlarda boshqarish,
barcha amallarni hujjat bilan yozing va hokazo.
Belgilangan vazifalarni hisobga olgan holda kompaniyada elektron hujjat aylanishi tizimini joriy etish rejasi tuziladi.
3 Bosqich. Tizimning ish tartibini ishlab chiqish
tizimning asosiy qoidalari sobit,
elektron hujjat aylanishiga jalb qilingan hujjatlar ro'yxati belgilanadi,
ularning andozalari va formatlari tasdiqlangan,
qog'oz hujjatlarni elektron hujjatlarga aylantirish texnologiyasini tavsiflaydi;
hujjatlarga kirishning batafsil qoidalari,
tizimning boshqa nuances ochish.
Bosqich 4. Tizimni ishga tushirishga tayyorgarlik va foydalanuvchilarni o'qitish
Amalga oshirish bosqichida elektron hujjat aylanishi tizimi sinovdan o'tkaziladi, asbob-uskunalar va dasturiy ta'minot uchun kerakli sozlamalar amalga oshiriladi. Parollar o'rnatilmoqda, xodimlarga tizimga kirish xususiyatlari tushuntirilmoqda.
Bundan tashqari, xodimlar elektron hujjat aylanish tizimida ishlash bo'yicha ko'rsatmalar bo'yicha o'qitish va bilimlarni sinovdan o'tkazadilar.
Elektron hujjat aylanishiga o'tish to'g'risida buyruq
Elektron hujjat aylanishi tizimi qonuniy ravishda ishga tushishi uchun buyruq chiqariladi, unda:
tizimning boshlanish sanasini ko'rsatadi,
tegishli tashkiliy hujjatlar (nizomlar, ko'rsatmalar, qoidalar) ning kuchga kirishi ta'minlanadi,
tizimga kirish huquqiga ega bo'lgan shaxslar ro'yxati tasdiqlandi
Xodimlarni brifing qilish va o'qitish shartlari batafsil ko'rsatilgan
elektron hujjat aylanishi tizimini joriy etish bilan bog'liq boshqa nuanslarni aniqlash.
Elektron hujjat aylanishiga o'tish to'g'risidagi namunaviy buyruq (ko'chirma):

Elektron hujjat aylanishi to'g'risidagi nizom

Ba'zan kompaniyalar elektron hujjatlar bilan ishlash bo'yicha alohida hujjatni ishlab chiqadilar va unda barcha tegishli yo'riqnomalar va ko'rsatmalarni birlashtiradilar. Ushbu hujjat "Elektron hujjat aylanishi to'g'risidagi nizom" deb nomlangan.

Tashkilotda elektron hujjat aylanishi to'g'risidagi Nizomning namunasi (ko'chirma):

Elektron hujjat aylanishi tizimi: avtomatlashtirish dasturlari, qamrab olish, sohaning o'ziga xos xususiyatlari

Korxonada elektron hujjat aylanishini tashkil etish qimmat va vaqt talab qiladigan jarayondir. Hamma ish joylarini bir vaqtning o'zida avtomatlashtira olmaydi va hujjatlar bilan ishning barcha zanjirlarini yagona tizimga birlashtira olmaydi.
Ixtisoslashgan dasturlar qutqaruvga keladi, bu sizga hech bo'lmaganda korxonaning muayyan sohalarini avtomatlashtirish va eng kichik elektron hujjat aylanishini tashkil qilish imkonini beradi. Tashkilotda elektron hujjat aylanishi uchun bunday dasturlar eng kichik biznes sub'ektlari uchun ham mavjud. Odatda ular buxgalteriya ehtiyojlari uchun (buxgalteriya va soliq hisobi) xodimlarning ish oqimining elementlari bilan sotib olinadi.
Bu korxonada elektron hujjat aylanishini amalga oshirishning eng yaxshi usuli emas. Ammo zarur resurslar bo'lmagan taqdirda, korxonaning alohida bo'limlari va xizmatlarini avtomatlashtirish hujjatlar bilan ishlashni qisman engillashtirishga yordam beradi.
Elektron hujjat aylanishi sohasidagi mutaxassislar boshqacha yondashuvni tavsiya etadilar. Agar korxonada hujjatlar bilan ishlashning to'laqonli samarali tizimini amalga oshirish uchun etarli mablag 'bo'lmasa, masala mahalliy ravishda hal etilmasligi kerak. Elektron hujjat aylanishi tanlangan sohalarda amalga oshirilmasligi kerak, ammo barcha bo'limlarni birlashtiradigan umumiy tizim sifatida. Shu bilan birga, dastlab funktsiyalarning minimal to'plamini belgilash va tizimni kompaniyaning ehtiyojlari va miqyosiga moslashtirish orqali asta-sekin funktsionallikni oshirish mumkin.
So'nggi paytlarda elektron hujjat aylanishi dasturlarini ishlab chiqaruvchilarni tarmoq xususiyatlari bo'yicha ajratish (davlat sektori, telekommunikatsiya va boshqalar uchun alohida dasturlar) paydo bo'ldi.
Keyinchalik, xodimlar va yuridik elektron hujjat aylanishiga (kompaniya yagona hujjat aylanish tizimini tashkil qila olmaydigan vaziyatda yaratishda nimani izlash kerak) batafsilroq to'xtalamiz.
Xujjatlarni elektron hujjat aylanishi qachon talab etiladi va ularsiz amalga oshirish mumkinmi?
Elektron kadrlar hujjat aylanishi - bu tashkilotdagi elektron hujjat aylanishi tizimining elementlaridan biri.
Xodimlar hujjatlari ularning xilma-xilligi bo'yicha buxgalteriya xizmatidan kam emas - yaratilgan va qabul qilingan birlamchi hujjatlar hajmi bo'yicha etakchi. Ko'p narsa quyidagi nuanslarga bog'liq:
tashkilot miqyosi va tarkibi,
uning faoliyatining o'ziga xos xususiyatlari
tarkibiy bo'linmalarning geografik
kadrlar almashinuvi
boshqa funktsiyalar (masofadan ishlaydigan xodimlarning mavjudligi, zararli va xavfli ish sharoitlari va boshqalar).
Ushbu nuanslarning barchasi tashkilotning elektron kadrlar oqimiga muhtoj yoki yo'qligini hal qilishda hisobga olinadi.
Agar kompaniya direktor, bosh buxgalter va 5-7 xodimdan iborat bo'lsa, elektron hujjat aylanishi juda qimmat va maqsadga muvofiq bo'lmagan holatga aylanishi mumkin. Agar kompaniya keng filial tarmog'iga va o'ziga xos ish sharoitlariga ega bo'lsa, hujjatli protseduralarni avtomatlashtirish juda zarurdir.
Kadrlar elektron hujjat almashinuvini tashkil etishning o'ziga xos xususiyatlari quyida tavsiflanadi.
1. Shaxsiy ma'lumotlarni himoya qilishni ta'minlang
Ushbu masalada quyidagi talablarga asoslanish kerak:
"Shaxsiy ma'lumotlar to'g'risida" 2006 yil 27 iyuldagi 152-FZ-sonli qonun,
Rossiya Federatsiyasi Hukumatining 11.11.2012 yildagi 1119-sonli "Shaxsiy ma'lumotlarni himoya qilish talablarini tasdiqlash to'g'risida" qarori.
Buning uchun quyidagilarni taqdim etishingiz kerak (Talablarning 15-bandi):
vakolatli shaxslar tomonidan ruxsatsiz kirishdan axborot tizimi joylashgan binolarning xavfsizligi;
shaxsiy ma'lumotlar tashuvchilarining xavfsizligi;
o'z xizmat vazifalarini bajaradigan cheklangan doiradagi shaxslarning shaxsiy hujjatlariga kirish;
axborot xavfsizligi vositalaridan foydalanish,
boshqa majburiy tadbirlarni amalga oshirish.
2. Elektron imzolarni olish va ulardan foydalanish tartibini tartibga solish
Bu borada, "Elektron imzolar to'g'risida" gi 04.06.2011 yildagi 63-FZ-sonli qonun normalariga asoslanish kerak. Shaxsiy hujjatlar (shu jumladan mehnatga oid nizolarni hal qilishda) muhimligini hisobga olib, ularni imzolashda kompaniya menejeri takomillashtirilgan elektron raqamli imzodan (UKEP) foydalanishi kerak. Elektron imzolarning boshqa turlaridan foydalanish (oddiy yoki takomillashtirilgan malakasiz) kompaniyaning mahalliy hujjatlarini haqiqiy emas deb topilishiga olib kelishi mumkin.
3. Shaxsiy hujjatlarni belgilang
Shaxsiy hujjatlar ikki guruhga bo'linadi:
Elektron shaklda shakllantirilgan.
Faqat qog'ozda yaratilgan.
Tashkilotda xodimlarning elektron hujjat aylanishi tizimini yaratishda jiddiy qiyinchiliklar mavjud. Shaxsiy hujjatlarning muhim qismi faqat qog'oz shaklida rasmiylashtirilishi va mehnat munosabatlari tomonlarining (xodim va (yoki) ish beruvchi) shaxsiy imzosi bilan tasdiqlanishi kerak.
Xodimning shaxsiy hujjatlari va shaxsiy ma'lumotlarini kvitansiya bilan tanishtirish kerak (masalan, intizomiy jazo chorasini qo'llash to'g'risidagi buyruq) va xodimlar bilan ishlash bo'yicha mutaxassis xodimlarning shaxsiy kartalaridagi ma'lumotlarni tuzatishda barcha tuzatuvlarni shaxsiy imzo bilan tasdiqlashi kerak.
5. Elektron kadrlar hujjatlarining mahalliy hujjatlari shakllarini belgilash
Elektron shaklda rasmiylashtirilgan xodimlar hujjatlarining shakllari maxsus reglamentlarda o'rnatilishi kerak. Bunday hujjatlar bilan ishlashning barcha nuanslari u erda ro'yxatdan o'tkazilishi kerak: ularga tuzatishlar kiritish tartibi, saqlash muddatlari va usullari, alohida huquqiy ahamiyatga ega hujjatlar uchun elektron imzolar turlari va boshqalar.
Shaxsiy elektron hujjat aylanishi: qonun chiqaruvchilar nimani rejalashtirmoqdalar?
Progress hali ham turmaydi. Asta-sekin, har doim faqat qog'oz shaklida bo'lgan kadrlar hujjatlari elektron shaklga o'tkaziladi.
Bugungi kunga kelib, elektron mehnat shartnomasi, agar elektron imzoga ega bo'lsa, uzoqdan ishlaydigan xodim bilan tuzishga qonuniy ravishda ruxsat etiladi (Rossiya Federatsiyasi Mehnat kodeksining 312.3-moddasi)..
Elektron kontraktlarni keng joriy qilish uchun alohida qonunchilik tadqiqoti zarur.
Elektron mehnat kitoblari uchun bir necha yillardan buyon qonunchilik darajasida munozaralar davom etmoqda.
Umuman olganda, rasmiylarning pozitsiyasi aniq: kadrlar sohasida elektron hujjat aylanishi yaqin kelajakda joriy etiladi. Mehnat vazirligi allaqachon uni amalga oshirish bo'yicha eksperimentni boshladi (2018 yil 26 martdagi 194-son buyrug'i), unga ko'ra bir qator kompaniyalar elektron shaklda:
ish vaqti hisobga olinadi
xodimlar mahalliy hujjatlar, ish haqi tarkibiy qismlari, lavozim tavsiflari,
ta'tilning boshlanishi to'g'risida ma'lumot berish,
xizmat safarlarini rasmiylashtirish.
Elektron kadrlar oqimini joriy etish ish beruvchilarga Internet orqali (masofadan turib) mehnat tekshiruvlarini o'tkazishga imkon beradi.
Kompaniyada yuridik elektron hujjat aylanishi
Tadbirkorlik faoliyatidagi huquqiy masalalar doimiy ravishda yuzaga keladi.
Agar kompaniyada advokat yoki yuridik xizmat bo'lsa, yuridik hujjatlarni elektron hujjat aylanishini keyinchalik mantiqiy ravishda kompaniyaning umumiy elektron hujjat aylanishiga integratsiyalash bilan tashkil etish maqsadga muvofiqdir. Bunday tizim quyidagilarga imkon beradi:
Shartnomani tasdiqlash jarayonini muvofiqlashtirish
Tayyor shartnomalar uchun shablonlarni uyg'unlashtirish barcha kompaniyalar uchun xos bo'lgan jarayondir. Bu ko'p vaqt talab etadi va turli xil xizmatlarning (moliyaviy, texnik, huquqiy va boshqalar) mutaxassislarini jalb qilishni talab qiladi. Ushbu jarayonda elektron hujjat aylanishi sizga butun tasdiqlash jarayonini muvofiqlashtirishga va shartnomani tezda kontragentga yuborishga imkon beradi.

1. 
   Yuridik elektron hujjat aylanishi tizimi:
   
2. 
   tasdiqlash uchun shaxslar ro'yxatini tuzing,
   
3. 
   ko'rib chiqish va tuzatish muddatlarini boshqarish,
   
4. 
   boshqa masalalarni hal qilish (shartnomani qayta ko'rib chiqish uchun yuborish, uni imzolash uchun topshirish va h.k.).
   

Da'volar va da'volar bilan samarali ishlash.
Da'vo va da'vo ishlarini olib borish uchun yuridik xizmat mutaxassisi dastlabki hujjatlarning to'liq to'plamiga ega bo'lishi kerak. Ushbu hujjatlar kompaniyaning o'zida ham, tashqaridan ham (pudratchilar tomonidan) tug'ilishi mumkin. Ushbu qismlarga ajratilgan barcha ma'lumotlarni to'plash uchun turli xil xizmatlar (buxgalteriya hisobi, sotish va boshqa bo'limlar) bilan tezkor aloqa zarur.
Ushbu qoida yuristlar uchun zarur bo'lgan barcha ma'lumotlarni elektron shaklda to'plash bilan bog'liq masalalarni hal qilishda muhimdir.
Tizim shunday sozlangan bo'lishi kerak:
barcha dastlabki hujjatlar pudratchiga o'z vaqtida etkazib berildi,
advokatlarning tayyor hujjatlari shablonlari avtomatik ravishda boshqaruvga tasdiqlash uchun yuborildi,
tuzatish kiritish imkoniyati amalga oshirildi,
hujjat bilan ishlashning barcha bosqichlarini kuzatish mumkin,
Da'volar va da'volarni tayyorlash muddatlari kuzatildi.
So'rovlarni tezda hal qilish
Advokatlar kontragentlarga xatlar, turli hujjatlar nusxalari, normativ-huquqiy va huquqni muhofaza qilish organlarining so'roviga javoblar va hokazolarni tayyorlashlari kerak. Elektron hujjat aylanishini joriy qilish sizga quyidagilarni kuzatish imkonini beradi:
so'rov pudratchi tomonidan qabul qilinganda,
uni bajarish uchun qancha vaqt bor,
tayyor javobni yuborish sanasi.
Nazoratning bu turi nafaqat advokatni (ijrochini), balki so'rovni o'z vaqtida topshirish va uning bajarilishiga yordam beradigan so'rov tashabbuskorlarini ham jazolashga imkon beradi.Elektron so'rovlar bilan ishlashning barcha tartibi qoidalarda tavsiflangan bo'lishi kerak: so'rov shartlari, dastlabki ma'lumotlarning to'liqligiga talablar, so'rovni bajarish vaqti.
Elektron hujjat aylanishi tizimini ishlab chiqish uchun kompaniyadagi amaldagi hujjat aylanish tizimini tahlil qilish, asosiy vazifalarni aniqlash va loyihani yakunlash kerak. Keyin tizimni ishga tushiring, xodimlarni o'qiting va elektron hujjat aylanishi bilan ishlash tartibini ichki mahalliy aktda (nizom, ko'rsatmalar) tuzing.
Bugungi kunda ofisda hujjatlarning 100% elektron shaklda yaratilgan, ammo hozirgacha yaratilgan hujjatlarning 80% dan ortig'i chop etilgan (tasdiqlash, tanishtirish, boshlash uchun)! Bunday format samarali bo'lishi mumkinmi? Aftidan, elektron hujjat aylanishini joriy etish qaror qabul qiluvchilarning eng oqilona harakatidir .
Ammo avtomatlashtirishda biznesni takomillashtirish zarurati darhol shakllanmaydi va faqat bir qator signallarni olgandan so'ng rahbariyat va mas'ul mutaxassislar dolzarb masalalarni hal qilish uchun korxonaga kontentni boshqarish uchun maxsus axborot tizimi (ECM tizimi) kerak degan xulosaga kelishadi. Ya'ni, ma'lumotni eskirganga qadar uning mavjudligining barcha bosqichlarida boshqarish kerak.
Aytilgan ehtiyojni anglash, ma'lum bir AT echimini qo'llashning amaliy afzalliklarini ko'rish uchun nafaqat "o'sib-ulg'ayish" kerak, balki umuman ECM tizimi qanday tuzilishini tushunish kerak. ECM infratuzilmasi axborotni boshqarishning qaysi bosqichlarini qamrab oladi? Har bir bosqichda ma'lumot bilan nima qilish mumkin? Axborot bilan o'zaro ta'sir qilish jarayonlarini qaysi qoidalar tartibga soladi? Qanday qilib keng qamrovli nazariya amaliyotga tarjima qilinadi?
Bizning Internet-resursimizning ushbu qismida oddiygina korporativ tarkibni boshqarish bilan bog'liq murakkab masalalarni qamrab olgan materiallar yig'ilgan va tuzilgan.