Referati reja: Sugurtaning moxiyati va funksiyalari Sugurta turlari

2.Sugurta turlari
Tabiiy va boshka stixiyali xodisalar sodir bulishi natijasida keltirilgan zararlarni koplash uchun sugurta fondlari tashkil etiladi. Sugurta fondi tashkil etish manbasiga va foydalanish yunalishlariga karab, sugurta fondlari uch kurinishda buladi:

• 
  uz uzini sugurtalash fondlari. Bu fond xar bir xujalik subyektida tashkl etiladi va ishlab chikarishda vaktincha yuzaga kelgan kiyinchiliklarini oldini olishga xizmat kiladi;
  
• 
  davlatning markazlashgan sugurta (zaxira) fondari. Markazlashgan sugurta fondlari umumdavlat resurslari xisobidan tashkil etilishi mumkin. Bu fonddan asosan favkulodda xodisalar ruy berganda paydo bulgan zararlarni koplashga ishlatiladi;
  
• 
  sugurta yuli bilan tashkil etilgan fondlar. Bu fond sugurtalanuvchilar tmomnidan tuplangan badallar xisobidan tashkil etiladi. Sugurta fondi fakat pulli shaklda va u kat’iy maksadli yunalishda foydalaniladi, ya’ni sugurtalovchi va sugurtalanuvchilar urtasida tuzilgan shartnomaga muvofik, sugurta koplamasi yoki sugurta summasini tulashga ishlatidai.
  

Kuplab sugurta turlarini mavjudligi, sugurtalanishi mumkin bulgan obyektlarni turli-tumanligi sugurta turlarini ma’lum bir kriteriyalari asosida turkumlashni talab etadi. Sugurtaning tarmoglari va turlari bir-biriga uzviy boglangan iyerXar xiya kurinishida, obyektiga karab turkimlanadi. Uni guyidagi chizmada kurishimiz mumkin:
Mulkiy sugurtalashda sugurta obyekti sifatida moddiy boyliklar (xosildorlik, avtomobil, kurilmalar) xisoblanadi.
Shaxsiy sugurtalashda sugurta obyekti sifatida fukarolarning sogligi, xayoti xisoblanadi.
Ma’suliyatni sugurtalashda asosiy aobyekt - bu sugurtalanuvchining uchinchi shaxsga kelitirgan zararlarini koplash majburiyatidir.
Sugurta iktisodiy kategoriya sifatida moliya kategoriyasining tarkibiy kismi xisoblanadi. Ammo, moliya tulaligicha daromadlarni taksimlash bilan boglik bulsa, sugurta esa fakatgina kayta taksimlash munosabatlarinigina kamrab oladi.
Sugurta fondini mablaglari fakatgina uni tashkil kilgan suguratlanuvchilar urtasida ishlatiladi, sugurta badalining xajmi esa xar bir katnashchining zararni koplashdagi ulushini bildiradi. Shuning uchun, sugurta katnashchilarining doirasi kanchalik keng bulsa, sugurta badalining xajmi shunchalik oz va sugurta xam samarali buladi. Agarda sugurtada millionlab sugurtalanuvchilar ishtirok etsa va yuz millionlab obyektlar sugurtalansa, u xolda minimal badallar xisobiga maksimal zararlarni koplash imkoni buladi.
Sugurta zararlarni koplashni xududiy birlik va ma’lum vakt davomida amalga oshirishni kuzda tutadi. Bunda yil davomida sugurtalanuvchi xujaliklar urtasida sugurta fondini xududlar buyicha samarali kayta taksimlash uchun yetarlicha katta xudud va anchagina sugurtalashga tegishli obyektlar talab kilinadi. Fakatgina mazkur shartga rioya kilish bilangina katta xududlarni kamrab oluvchi tabiiy ofatlar yetkazgan zararlarni koplash imkoni buladi.

Су\урта

Шахсий су\урта

Маъсулиятни су\урталаш

Мулкий су\урта

Фу=аролик масъ-улиятни су\уртаси

Фу=аролик щаё-тини су\урталаш

Давлат корхоналарини мулкини



Бахтсиз щодисалардан су\урталаш

Фу=ароларнинг касбий жавоб-гарлигини су\урталаш

Корхоналарни учинчи шахс олдидаги масъ-улиятини су\урталаш

Акционерлик жамиятлари мулкини

+ишло= хыжалик мулкини су\урталаш

Болаларни бахтсиз щодислардан су\урталаш



Мактаб ы=увчиларини бахтсиз щодисаларданг су\урталаш

Фу=аролар мулкини су\урталаш

Ща=озолар

Zararni sugurta yordamida koplash ma’lum vakt davomida amalga oshiriladi, chunki ixtiyoriy sugurta doimo muddat bilan chegaralanadi.