Referati reja: Sugurtaning moxiyati va funksiyalari Sugurta turlari

Tomonlarning (sugurtalovchi va sugurtalanuvchi)sugurta munosabatlarini ekvivalentligi. Bu netto-stavka zarar extimolligiga maksimal mos kelishi zarurligini bildiradi. Shu bilan birga tarif davridagi sugurta fondining mablaglarini sugurta tarifi kurilgan masshtabdagi sugurtalanuvchilar yigindisiga kaytarilishi ta’minlanadi. Shunday kilib ekvivalentlik prinsipi sugurtaning kayta taksimlash moxiyatiga mos kelishi zarur.

Sugurta tariflarining keng kulamdagi sugurtalanuvchilar uchun kulaylik prrinsipi. Tarif savkalarining uta yukori bulishi sugurtaning rivojlanish yuliga tusik va befoyda bulishi mumkin.

Sugurta tariflari xajmining uzok muddat davomida stabilligi. Doimiy tariflarga sugurtalanuvchilar xam, sugurta xodimlari xam kunikib koladilar. Bu bilan sugurtalanuvchilarning sugurta ishiga va sugurta kompaniyalarining tulovga kobiliyatiga bulgan ishnochi mustaxkamlana boradi.

Sugurta ma’usliyati xajmini kengaytirib borish. Bu prinsipga asosan sugurtalanuvchilar uzlarining ma’suliyat chegaralarini kengaytirib borishlari lozim. (Masalan, xayotni sugurtasi buyicha kushimcha kungilsiz xodisalardan sugurtalash, turli sabablar natijasida xayot darajasining pasayishi sugurtasi va b.)

Sugurta operasiyalarini uzini-uzi koplash va rentabelligini ta’minlash. Mazkur moliyaviy prinsiplar tulaligicha olingan sugurta badallari xisobidan sugurta tulovlarini va boshka xarajatlarini amalaga oshiradigan sugurtalovchilarga tegishli. Mazkur prinsipdan kelib chikib, sugurta tariflari shunday kurilishi kerak-ki, olingan badallar sugurtalovchining xarajatlarinin (zararni koplash, soliklar, xodimlarga xak tulash va b.) koplangina kolmasdan, balki daromadning xarajatlardan ortik bulishini xam ta’minlashi lozim. Bu esa sugurtalovchining keyingi faoliyatini kengaytirish va rivojlantirish imkonini beradi.

Uzbekistonda sugurta konunchiligiga muvofik sugurtaning majburiy shakli buyicha tariflar Vazirlar Maxkamasi tomonidan belgilanadi, ixtiyoriy sugurta buyicha esa sugurta tashkilotlarining uzlari belgilaydilar. Birok, sugurta tariflarining belgilanishi Uzbekiston Respublikasi Davlat sugurta nazorati tomonidan nazorat kilib boriladi.

Adabiyotlar:

1. 
   Uzbekiston Respublikasi Konstitusiyasi. T.: Uzbekiston, 1992.
   
2. 
   «Isloxatlar strategiyasi - mamlakatimiz iktisodiy saloxiyatini yuksaltirishdir» Prezident I.A.Karimovning 2002 yilda mamlakatni ijtimoiy-iktisodiy rivojlantirish yakunlari va 2003 yilda iktisodiy isloxotlarni chukurlashtirishning asosiy yunalishlariga bagishlangan Vazirlar Maxkamasi majlimidagi ma’ruzasi. «Xalk suzi» 2003 yil 18 fevral, №40 (3152)
   
3. 
   «Erishgan marralarimizni mustaxkamlab, isloxotlar yulidan izchil borish-asosiy vazifamiz» Prezident I.Karimovning 2003 yilda mamlakatni ijtimoiy-iktisodjiy rivojlantirish yakunlari va 2004 yilda iktisodiy isloxotlarni chukurlashtirishning asosiy yunalishlariga bagishlangan Vazirlar Maxkamasi majlisidagi ma’ruzasi. «Xalk suzi» gazetasi №28(3302) 10 fevral 2004 yil.
   
4. 
   Karimov I.A. «Uzbekiston buyuk kelajak sari», Toshkent, «Uzbekiston». 1998.
   
5. 
   Karimov I.A. Uzbekiston 21 asr busagasida: xavfsizlikka taxdid, barkarorlik shartlari va tarakkiyot kafolatlari». Toshkent, Uzbekiston, 1997 yil.
   
6. 
   Uzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 2 chakirik 9 sessiya materiallari 29 avgust 2002 yil
   
7. 
   Uzbekiston Respublikasining Moliya konunchiligi I-XIII, Toshkent, 1999-2003 yillar.
   
8. 
   Uzbekiston Respublikasi Markaziy banki va Moliya vazirligining 2001 yil 12 yanvardagi №183-V va №12 sonli karori bilan tasdiklangan «Uzbekiston Respublikasi Davlat byudjetining kassa ijrosi tugrisidagi yuriknoma»