Referati topshirdi: Alimjanova D. Qabul qildi: Matyoqubov A. Mavzu: Matematik model va uning real obyekti orasidagi muvofiqlik

Matematik modellashtirish ijtimoiy, iqtisodiy, biologik va fizik hodisalar, ob'ektlar, tizimlar va turli xil qurilmalar tabiatni o'rganish va eng xilma-xil tizim va moslamalarni loyihalashtirishning eng muhim vositalaridan biridir. Yadro texnologiyalari, aviatsiya va aerokosmik tizimlarni yaratishda, atmosfera va okean hodisalarini, ob-havoni va boshqalarni bashorat qilishda modellashtirishdan samarali foydalanishning ma'lum misollari mavjud.


Matematik modelni qurish bosqichlari: matematik model, diskret model, dstur, yechish.
Matematik modelni qurish bosqichlari:

• 
  Obyektni o‘rganish: obyektga doir, uning dinamikasini, tabiatini xarakterlovchi maʼlumotlar yigʼiladi
  
• 
  Yigʼilgan maʼlumotlarni tizimlashtirish: Obʼektni obʼekt osti bloklarga ajratish, bloklarda oʼzgaruvchilarni aniqlash, bloklar va ulardagi oʼzgaruvchilar orasidagi bogʼliqliklarni oʼrnatish. Obʼekt uchun ikkinchi, uchinchi darajali faktorlar aniqlanib, bu faktorlar tashlab yuboriladi
  
• 
  Qonuniyatlar tanlash: Yigʼilgan maʼlumotlar asosida obʼekt boʼysunadigan qonun yoki qonuniyatlar tanlanadi. Ushbu qonunlar asosida obʼekt matematik tilda yoziladi. Matematik modelni nazariy tadqiqoti oʼtkaziladi
  
• 
  Shartlarni shakllantirish: obʼekt tabiatini ifodalovchi kattalikka nisbatan boshlangʼich shart (jism tezligi, boshlangʼich vaqtda populyatsiya soni va shunga oʼxshash) va chegaraviy shartlar shakllantiriladi.
  

Modellarni qurishga tizimli yondoshish bilan bog'liq holda tizimning uning muhiti (atrof-muhit) bilan o'zaro bog'liqligini tavsiflovchi infratuzilma tushunchasi qo'llaniladi, bu holda ob'ektning ma'lum bir vazifa doirasida zarur bo'lgan xususiyatlarini tanlash, tavsiflash va o'rganish ob'ektning tabaqalanishi deb ataladi va ob'ektning har qanday modeli uning tabaqalashtirilgan tavsifi hisoblanadi.

Modelning turidan qat'i nazar, uni qurishda tizim yondashuvining bir qator tamoyillariga amal qilish kerak:
1) model yaratish bosqichlarida izchil taraqqiyot;
2) axborot, resurs, ishonchlilik va boshqa xususiyatlarni muvofiqlashtirish;
3) turli darajadagi namunaviy qurilishlarning to'g'ri nisbati;
4) model dizayni individual bosqichlarining yaxlitligi.