Reja: 1 Marketing strategik rejasini shakllantirishning dastlabki

43-rasm. Bozomi yetti qadam usulida segmentlash.
Bozor segmenti hajmini aniqlash to'g'ridan-to'g'ri talabni taxmin qilish bilan bog'liq. Talabni belgilovchi omillar va ularning turi 44-rasmda keltirilgan.
Taxmin qilishda qo'llaniladigan usullar rang-barang bo'lib, ular 45-rasmda keltirilgan.
Bozorda tovarlaming o'rnini belgilash ham har xil usullarda olib boriladi. Bir holatda sigmentlashtirish, ikkinchisida obrazni shakllantirish, uchinchi holatda tovarning farqlovchi xususiyatlari orqali tovarning bozordagi o'rni aniqlanadi. Tovarning asosiy xususyatlari xaridorlarda har xil taassurotga ega bo'ladi. Aynan ana shu taassurotlar ta’sirida xaridor tovarga nisbatan o'zining ijobiy yoki salbiy munosabatlarini shakllantiradi. Tovarning bozordagi o'rnini belgilash iste’molchilarning u yoki bu tasawuriga tayanish va tovarning iste’molchiga manzur bo'lgan xususiyatlarini kuchaytirish yoki manzur bo'lmagan xususiyatini yo'qotish, oxir oqibatda xaridor tovarga o'zining afzal ko'rishini qaratishga erishishni anglatadi.
«Tovaming bozordagi holati» so'zlari raqobatchi tovarlarga nisbatan aniq tovarni o'ziga qabul qilmoqni ang-latadi. Xorijiy kompaniyalar amaliyotida tovarning bozordagi o'rnini belgUashning bir nechta usullari qo'llaniladi:
Tovarlarni bozordagi о'rnini belgilash strategiyasini ishlab chiqish va tanlash bir nechta bosqichlarda amalga oshadi:

• 
  raqobatchilami aniqlash;
  

• 
  raqobatchilarning tovarlari to’g’risida iste’molchilar-ning fikrini to’plash;
  

• raqobatchilarning o'rnini belgilash;
•xaridorlarnio'rganish;
• tovarlarning bozordagi o'rnini tekshirib chiqish
yuqorida keltirilgan har bir bosqichlar to'g'risida kerakli
axborotlarni olish uchun marketing tadqiqotlari natijasidan
foydalanish tavsiya etiladi.
Tovarlarning bozordagi o'rnini belgilash iste’molchilar ongida tovarni tasawur qilish bo'yicha ustuvor bo'lgan g'oyalar bilan bir yoqda bo'lishi, lekin zinhor unga qarshi bo'lmasligi lozim. Ayrim hollarda kompaniya ichida «yaxshilanish» deb qabul qilingan natija ist’molchilarning ongida tushunmovchilikni keltirib chiqaradi. Tajriba shuni ko'rsatadiki, agar marka iste’molchi tomonidan ijobiy qabul qilish darajasiga yetkazUsa, bu hoi kompaniyaning muqobil faoliyatida o'z aksini topishi kerak va tovarlarning o'rnini bozorda belgilash «muqobillik» so'zini anglatishi kerak.
Marketolog o'zining har doim tadqiqot va razvedka bilan shug'illanishi to'g'risidagi fikridan yuqori bo'lishi uchun yetarli darajada dadil bo'lishi lozim.
Lekin iste’molc^ilarning xulqi xaridni amalga oshirish bilan bog'liq bo'lgan yo'qotishlar to'g'risidagi fikrni shakllantiruvchi ko'plab omillarning ta’sirida bo'ladi.
Tovarni xarid qilish bilan bog'liq bo'lgan xaridorlarning kutadigan natijalari o’z ichiga quyidagilarni oladi:

• 
  monetar xavf (shu xarid orqali chuv tushib, ma'lum miqdordagi puldan ayrilish mumkin);
  
• 
  funksional xavf (marmot ungayuk^ olishligi mumkin yoki talab darajasida bajarrnasligi mumkin);
  
• 
  jismoniy xavf (birmuncha xavfli bo'lishi mumkin. Sog'liqqa zarari borligi);
  
• 
  ijtimoiy xavf (agar men ushbu tovarni xarid qilsam, do'stlarimning fikrlari qanday?);
  
• 
  ruhiy xavf (xarid bu mas’uliyatsiz qaror, natijada aybdorlik holati yuzaga kelishi mumkin).