Reja: Avtomobillar klassifikatsiyasi o‘rganiladigan avtomobillarning qisqacha tavsifnomasi

21-Mavzu: Yonilg‘ini uzatish tizimi. Yonilg‘ini uzatish tizimining ishlash tartibi.
Reja:
Yonilg‘ini uzatish tizimi.
Yonilg‘ini uzatish tizimining ishlash tartibi
Tizimdagi nosozliklar

Benzinni purkab beruvchi tizim jadallik bilan an’anaviy karburatorli tizimlarni siqib chiqarmoqda. Benzinni purkab beruvchi tizimning karburatorli tizimga nisbatan afzalliklari quyidagilardan iborat:

yonilg'i va havoni ajratilgan holda dozalash, buning natijasida bir xilda berilayotgan havoga mos ravishda yonilg'ining turlicha berilishi;
dozalashning asosiy dasturini ko‘plab omillar bo'yicha korrek- siyalash (yuklanishlar va tezliklar rejimiga, havo va sovitish suyuqligi- ning haroratiga, atmosfera bosimiga va boshqalarga qarab);
ishlatilgan gazlami 8-zondli tizimlarda (9.2-mavzuga qarang) neytrallash uchun aralashmani talab etilgandek aniq dozalash imkoniyati;
dvigatelning tejamkorlik va quvvatga doir ko‘rsatgichlarini 5-15 foizga yaxshilash;
o‘ziga o‘rnatilgan diagnostika.
0‘z ustunligi bilan bir vaqtda, purkab beruvchi tizim karburatorli tizimga nisbatan qimmatliligi (2-5 marta), tuzilishi va foydalanish jarayonida xizmat ko‘rsatishning murakkabligi jihatidan kamchiliklarga ega. Benzin yuborilishi siklik (davriy) purkash davomiyligini o‘zgartirish yo‘li bilan rostlanadigan, elektron boshqariladigan tizimlar ko‘proq qollaniladi.
Foydalaniladigan elektromagnit forsunkalar miqdoriga qarab bu tizimlarni quyidagicha tasniflash mumkin:
har bir silindr uchun alohida forsunkali (taqsimlangan purkash);
har bir silindr uchun alohida forsunkali va barcha silindrlar uchun umumiy bo‘lgan yurgazuvchi forsunkali;
barcha silindrlar uchun bitta forsunkali (markaziy purkash).
To‘rt taktli dvjgatellarda kiritish taktida benzinni 0,15 - 0,4 MPa
bosim ostvda elektromagnit forsunkalar bilan purkovchi ^izimlar keng tarqalgan. Avtomobil dvigatellari silindrlariga benzinni bevosita purkash amaliy jihatdan kam qo'llanilmoqda. Bunga asosiy sabab forsunkaning
ishlash sharoitining yomonligi, uni yonish kamerasiga joylashtirish qiyinligi hamda purkash bosimining balandligidir (3.5-10,0 MPa) 7.6-chizmada benzinni purkab berilishi taqsimlangan tizimning o'ziga xos chizmasi ko'rsatilgan¹.
1. Markaziy purkash tizimi ham shunga o'xshash chizmaga ega bo‘lib, barcha silindrlarga benzin yuboruvchi bitta forsunkaga ega bo‘ladi. Forsunka kiritish quvuryoMining kirish qismiga o‘rnatiladi.
Yonilg'i bakdan (1) elektr benzin nasosi (2) bilan so‘rib olinadi, so'ng mayin tozalash filtr (3) orqali magistralga (6) haydaladi. Magistralda reduksion klapan (7) vositasida yonilg‘ining forsunkaga
kirishi va chiqishida doimo bosimlar farqi ushlab turiladi. Ortiqcha yonilg'i klapandan (7) bakka qaytib ketadi.

38chizma. Taqsilmlangan purkash tizimining chizmasi:
/-yongilg'i baki; 2-elektr nasos; 3-mayin rtozalash fillri; ^elektmnli boshqansh bloki; 5-elektromagnitli forainka; 6-hay (lash magistral; 7-reduksion klapan; £-kiritish quvutyo'li; 9-drossel zaslonkasi vaziyati datchigi; 10-havo sarii taqsimlagichi; /l-X-7ond. 12-hamral dalchigi; oldirish taqsimlagjchi; /5-akkumulaior: 16 o't oldirish qulfi.

Yoniig'i - haydash magistralidan yonilg'ini kirituvchi klapanlar zonasiga purkab beruvchi alohida elektromagnit forsunkalarga (5) yuboriladi. Havo - silindrlarga, sarf o‘lchagich (10) va kiritish quvuryo'li (8) orqali kiradi. Havo miqdori drossel zaslonkasi orqali rostlanadi. Yonilg'ini dozalovchi elektronli boshqarish tizimi, akkumulatordan (15) tok bilan ta’minlanadi va o't oldirish quifi (16) tutashishi bilan zanjirga ulanadi

Havo sarfi o'khagichi (10) va o‘t oldirish taqsimlagichi signallari (valning aylanishlar chastotasi signali) elektronli boshqarish blokida (4) ishlab chiqiladi va o‘ziga kiritilgan dasturga mos holda impulslar chiqaradi. Bu impulslar forsunka klapanlarining ochilishini boshqaradi hamda dvigatelning har bir ish rejimiga xos davomiylikka ega bo'ladi. To‘rt silindrli dvigatellarda, elektronli blok chizmasini soddalashtirish maqsadida siklik beriladigan yoniig'i ikkita forsunka orqali bir paytda beriladi, ya’ni guruhli purkash prinsipi amalga oshiriladi. Bu harcha forsunkalardan bir paytda purkashga solishtirilganda, turli silindrlarda aralashma hosil bo'lish sharoitlarini muhim darajada tenglashtiradi. Fazali purkash deb ataluvchi tizimlar ham ishlab chiqilgan bo'lib, ularda har bir silindrga purkash siklining bir xil fazasida amalga oshiriladi.
Reduksion klapan (7), yonilg'ining doimiy ortiqcha bosimini, kiritish quvuryo'lidagi havoning bosimiga nisbatan ±2 KPa aniqlik bilan ushlab turgam uchun forsunka (5) bilan yonilg'ini siklik berilishi faqatgina forsunka klapanining ochiq turish vaqtiga bog'liq bo'ladi.
Purkash davomiyligi sovitish suyuqligining haroratiga qarab (datchik 12) boshqarish bloki bilan korreksiyalanadi (to'g'rilanadi). Tezlatish rejimida ekonomayzer samarasi va aralashmani quyuqlashtirish, drossel zaslonkasi o‘qi bilan mexanik birlashtirilgan datchik (9) signallari asosida ta’minlanadi. Datchikda majburiy salt ishlash rejimida yoniig'i berilishini to'xtatish uchun signal beruvchi kontaktli juftlik ham nazarda tutilgan.
Yoniig'i yuborishni to'xtatish, drossel zaslonkalarining yopiq hola- tida aylanishlar chastotasi taxminan 1500 min 1 bo'lganda ro'y beradi, aylanishlar chatotasi 900 min 1 dan pasayganda esa yoniig'i berish yana ulanadi. Dvigatelning harorat rejimiga qarab yoniig'i berishni to'xtatish arafasi korreksiyalanadi.
Dvigatelni salt ishlashida, uni beriigan aylanishlar chastotasi bilan bir maromda ishlashini ta'minlash uchun, sovitish suyuqligining haro­ratiga bog'liq ravishda dvigatelga kirib kelayotgan havo miqdorini avto- matik tarzda rostlash ko'zda tutilgan. Hali qizib ulgurmagan dviga- telning salt ishlashida drossel zaslonkalari yopiq bo'ladi, shu sahabli havo, yuqori va pastki baypas (zaslonkani aylanib o'tuvchi) kanallari orqali kirib keladi. Dvigatelning qizishiga qarab, suyuqlikning 50 - 70°C haroratidan boshlab, havo rostlagich (14) qoshimcha havo berishni to‘xtatadi. Shundan so‘ng havo, faqatgina, salt ishlashda aylanishlar chastotasini rostlaydigan vint orqali kesimini o‘zgartirish mumkin bo'lgan, yuqori baypas orqali kira boshlaydi. Tizim, aralashma tarkibini «»1,0 (9.2 mavzuga qarang) qilib ta’minlagan holda, 8-zond (14) signallari orqali ham ishlashi mumkin. Reduksion klapan va forsunkalarni uzoq vaqt buzilmasdan ishlashi uchun yonilg'ini sifatli filtrlash muhim aha- miyatga ega.

.