Режа: давлат ва ҳУҚУҚ назарияси фанининг предмети ҳамда унинг ўзига хос хусусиятлари

Давлат ва ҳуқуқ назариясининг предмети ва методлари
РЕЖА:
1.ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИ ФАНИНИНГ ПРЕДМЕТИ ҲАМДА УНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ
4. ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИ ФАНИНИНГ МЕТОДЛАРИ
5. ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИ ФАНИНИНГ ФУНКЦИЯЛАРИ
6. ЎҚУВ ФАНИ СИФАТИДА ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИНИНГ ТУЗИЛИШИ
3. ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИ-ЮРИДИК ФАНЛАР ТИЗИМИДА
2. ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИНИНГ ИЖТИМОИЙ ФАНЛАР БИЛАН АЪЛОҚАСИ
ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИ ПРЕДМЕТИ
- давлат ва ҳуқуқнинг вужудга келиши, ривожланиши, ҳаракатда бўлиши (фаолият кўрсатиши) ва истиқболи тўғрисидаги энг умумий қонуниятларни ўрганади.
1.ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИ ФАНИНИНГ
ПРЕДМЕТИ ҲАМДА УНИНГ ЎЗИГА
ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ
ФАННИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ:
Ижтимоий фан
Назарий фан
Фалсафий ҳусусиятга эга бўлган фан
Методологик фан
Амалиётга йуналтирилган фан
1.

• Давлат ва ҳуқуқ назарияси юридик фанлар тизимида умумий, фундаментал ва методологик фан сифатида майдонга чиқади.

2.

• Давлат ва ҳуқуқ назарияси махсус ва амалий юридик фанларнинг аниқ материалларига таянади, уларни назарий жиҳатдан умумлаштиради.

3.

• Умумий ва фундаментал фан сифатида ҳуқуқшуносликнинг асосий тушунча ва қоидаларини ишлаб чиқади.

2. ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИ ЮРИДИК ФАНЛАР ТИЗИМИДА

• Метафизик
• Диалектик

ЭНГ УМУМИЙ МЕТОДЛАР

• Анализ
• Синтез
• Индукция
• Дедукция
• Тизимли
• Функционал

УМУМИЙ ИЛМИЙ МЕТОДЛАР
3. ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИ - МЕТОДЛАРИ
ХУСУСИЙ МЕТОДЛАР

• Социологик
• Қиёслаш
• Статистик
• Мантиқий

ХУСУСИЙ ҲУҚУҚИЙ МЕТОДЛАР

• Формал юридик,
• Қиёсий-ҳуқуқий,
• Ҳуқуқий моделлаштириш

СИЁСИЙ ФУНКЦИЯ

• Мамлакат сиёсий йўли ҳуқуқшунослик фаолиятида ҳам, амалдаги қонунчиликда ҳам ўз ифодасини топади.

МАФКУРАВИЙ ФУНКЦИЯ

• Фаннинг мафкуравий функцияси сиёсатнинг дунёқараш билан боғлиқ жиҳа­тини акс эттиради.

4. ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИ ФУНКЦИЯЛАРИ
ЭВРИСТИК ФУНКЦИЯ-
давлат ва ҳуқуқ назарияси шундай мантиқий усул ва методологик қоидалар тизимига эгаки, улар фақат давлат ва ҳуқуқни ривожлантиришдаги янги қонуниятларни билибгина қолмай, балки, уларни кашф этиш имконини ҳам беради.
МЕТОДОЛОГИК ФУНКЦИЯ-
давлат ва ҳуқуқ умумий назарияси тушунчаси ҳамда концепциялари тармоқ ва махсус фанларнинг асоси сифатида намоён бўлади.
ТАШКИЛОТЧИЛИК ФУНКЦИЯСИ

• Ушбу функция ҳар қандай йўналишда фаолият юритувчи ҳуқуқшуноснинг ўзи қатнашган у ёки бу назарий-маърифий моделларни ҳақиқатда амалга оширишдан манфаатдорлиги билан боғлиқ.

БАШОРАТ ҚИЛИШ ФУНКЦИЯСИ

• Давлат-ҳуқуқ ривожлани- шининг кашф қилинган қонуниятлари назарияси, унинг томонидан исботланган фактлар, тўпланган стати­стика маълумотлари давлат ва ҳуқуқ назариясида олдиндан қилина­диган башорат учун асос бўлиб хизмат қилади.

ГНОСЕОЛОГК ФУНКЦИЯ
Давлат ва ҳуқуқ назарияси нафақат давлат-ҳуқуқий устқурмани умумлашган ҳолда ўрганади, балки, унинг ривожланиши жараёнларини изоҳлайди, ушбу жараёнлар асосида қандай қонуниятлар ётишини ҳамда уларнинг мазмун ва моҳиятини аниқлайди.
ОНТОЛОГИК ФУНКЦИЯ

• Давлат-ҳуқуқий ҳодисаларга оид материалларни топиш ва ўрганиш, уларни тизимлаштириш ҳамда таҳлил этишдан иборат.

Давлат ва ҳуқуқ назарияси ўз илмий мақоми ҳамда моҳиятига кўра умумназарий хусусиятга ва аҳамиятга эга бўлган фундаментал юридик фан ҳисобланади.
У энг муҳим юридик фан сифатида ўзининг вазифалари, функциялари, предмети ва ме­тоди бўйича ҳуқуқшунослик (юриспруденция) учун фундаментал мазмунга эга, шу билан бирга, давлат ва ҳуқуқнинг айнан умумий, яъни юридик фанларнинг муайян концепциялари ва тизимларининг умумий назариясини ўзида ифода этади.
Унда давлат ва ҳуқуқ тўғрисидаги илмий-назарий ғояларнинг энг муҳим аҳамиятга молик ютуқлари ўз ифодасини топади.
6. ЎҚУВ ФАНИ СИФАТИДА ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИНИНГ ТУЗИЛИШИ

Тавсия этиладиган адабиётлар

1. Исломов З.М. Давлат ва ҳуқуқ назарияси. Дарслик. – Тошкент: Адолат, 2007. –916 б.

2. Одилқориев Х.Т., Тультеев И.Т. ва бошқ. Давлат ва ҳуқуқ назарияси. Дарслик / Х.Т.Одилқориев таҳрири остида. –Т.: Sharq, 2009. –592 б.

3. Scott Veitch, Emilios Christodoulidis, Lindsay Farmer. Jurisprudence: Themes and Concepts. Second edition. – London: Routledge-Cavendish, 2012. -305 p.

4. Hans Kelsen. General Theory of Law and State. – Cambridge: Harvard University Press, 2009. –516 p.

Эътиборларингиз учун раҳмат