Reja: Dramaturgiyaning eng muhim shartlari

Tragediya – (fojeaviylik) kishi larning boshiga tushadigan eng og‘ir musibat, holat, hayotdagi eng qaltis, ruhiy, shiddatli, halokatli hodisalarni ifodalash fojeaviylikni ifodalaydi.
Tragediyaning otasi esxilning “Forslar” tragediyasi qadim yunonlar hayotidagi eng fojeali hodisa – o‘z vatani uchun bo‘lgan kurash mazmuni va mohiyatini tashkil etadi. Agar A.S.Pushkinning “Boris Godunov” asari – Rossiya tarixining eng qonli sahifasini ifodalasa, Sofoklning “SHoh edip”, SHekspirning “Romeo va Juletta” asarlari uyoki bu shaxs fojeasini tashkil etadi.
M.SHayxzodaning “Mirzo Ulug‘bek” asari. Hamza “Zaharli hayot”, Ostrovskiy “Sepsiz qiz”, “Momaqaldiroq”, “Kambag‘allik ayb emas” kabi sahna asarlari ham fojeaviylikning mumtoz asari hisoblanadi.
Komediya – kulgu, handalar bilan to‘liq alohida badiiyat dunyosidir. Komediya – hayotda mavjud bo‘lgan kulgibop hodisalarni sahna vositasida bayon etadi.. Komizm elementi garchi san’atning deyarli barcha janrlarida uchrasada, komediya janrining asl mehnatini belgilaydi. Haqiqiy komediya uchun oddiy, shunchaki bir latifa latifa yoki engil-elpi ko‘ngil xushi zamiridagi kulgu emas, balki N.V. Gogolning ta’biricha – aslida “komediya burun qing‘ir-qiyshiqligi emas, balki aslida ko‘ngilning qing‘irligidadir” degan ma’noga, maqsadga tayanadi. Aristotel – komediyaning asosini xarakter tashkil etadi – degan edi. Gegel ham komedik holatlar aslida xarakterlarda, har bir ikir-chikirni, pastkashlik va yaramas xulq-atvor elementlarida degan edi. Komediya konfliktli situatsiyalarda ham sodir bo‘ladi. Masalan, hammamizga tanish bo‘lgan Gogolning “Revizor”, “Uylanish” asarlari yoki o‘zbek dramaturgiyasidagi Xamzaning “Maysaraning ishi”, A.Qahhorning “Og‘riq tishlar”, “Tobutdan tovush”, “Ayajonlarim”, “SHohi so‘zona” hamda S.Ahmadning “Kelinlar qo‘zg‘oloni” kabi komediyalar umriboqiy komediya asarlariga misol bo‘la oladi.
Senariyning tili ravon, obrazli va ta’sirchan bo‘lsa, tadbir tomoshabin qalbiga kiradi. Ommaviy bayram dramaturgiyasi-senariy xalqimizning milliy g‘oyasini hisobga olishi shart.