Reja: Ekologiya huquqining tushunchasi, xususiyatlari va um um iy

Atrof tabiiy m uhitni huquqiy m uhofaza qilish zarurati
X o'sh, ekologiya sohasida kishilik ja m iy a ti tom onidan e'tirof 
etilishi mumkin bo'lgan yagona y o 'l nim adan iborat, degan o 'rinli savol 
tug'iladi. M azkur y o 'l, bi/.ning fikrimizcha, um um insoniyat qadriyatlarini 
ifoda etuvchi, xalqaro Inu/uq prinsiplaridan kelib chiquvchi va barqaror 
ijtim oiy-iqtisodiy rivojlanishm ta'm inlovchi huquqiy-dem okratik xo ldir. 
Chunki turli toifadagi kishilar, davlatlar, millatlar, xalqaro uyushm alarning 
fikrlarini um um lashtiruvchi m asala barqarorlikdir. Har bir inson avva-

lam bor o 'z tinchligi, sihat-salom atligi, baxtli hayoti uchun qayg'uradi, 

albatta. Ushbu ezgu niyatlari am alga oshirish uchun odam lar butun kuch- 
qudratini ishga soladilar. Ular jam oa, uyushm a, oqim, davlatga birlasha- 
dilar. Insoniyatning hozirgi rivojlanish bosqichida bunday xatti-harakal 
kishilarning yurish-tunsh qoida va m e'yorlarini yozm a ifodasi orqaligina 
am alga oshiriladi. Ijtimoiy m unosabatlam ing ana shunday yozm a ifodasi 
fanda huquq deb ataladi.
A tr o f tabiiy muhit, ya'ni tabiatni muhofaza qilish, uning buzilgan 
qism larini qayta tiklash va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish 
jarayonida kishilar o'rtasida yuzaga keladigan m unosabatlar ijtim oiy 
ekologik m unosabatlar turkum iga kiradi. Ularni esa, fanda umumlash- 
tirilgan tarzda ekologik m unosabat, deb ataydilar.
B arqaror rivojlanish y o 'lid a turgan har qanday davlat uchun huquqiy 
dem okratik davlat qurish va fuqarolik jam iyatini shakllantirish pirovard 
maqsad hisoblanadi. Unda xalq irodasi qonunlarda aks etadi, fuqarolar esa 
davlat boshqaruvida faol ishtirok etishlari qonun ustuvorligini ta’m inlashda 
va adolatni yuzaga chiqarishda so 'zsiz xizm at qiladi.
Prezidentim iz Islom Karimov 2002-yil avgustdagi O hy M ajlisning II 
chaqiriq 9-sessiyasida qilgan m a'ruzasida O 'zbekiston Respublikasida 
dem okratik davlat qurish va fuqarolik jam iyatini o'rn atish nin g asosiy 
sohalarini k o 'rsatib berdi. Unda ham m a ijtim oiy m unosabatlar faqatgina 
huquqiy y o 'llar orqali tartibga solinishi kerakligi, ana o'shandagina 
ijtimoiy m uhofazalangan bozor iqtisodiyotiga yetib borishim iz m umkinligi 
ta’kidlangan edi.
Ekologik m unosabatlarni huquqiy tartibga solish uchun milliy va 
xalqaro huquqda ekologik m e’yorlar va qoidalarni tabiat qonuniyatlariga 
mos ravishda ishlab chiqish, ularni vakolalli organ, tashkilot yoki ham- 
jam iyatlar tom onidan qabul qilish, uning ishtirokchilari o 'rtasid a ushbu 
m e'yorlam i um um m ajburiy kuchga ega qilish va albatta, huquqbuzarlarga 
nisbatan yuridik oqibatlarni keltirib chiqarish m exanizmini yaratish zarur. 
Aks holda, atrof tabiiy muhitni m uhofaza qilishning huquqiy jihatdan 
tartibga solish im koniyatini yuzaga chiqarish aslo m um kin emas.
Shunday qilib, ekologik m unosabatlarni huquqiy tartibga solish 
nafaqat tabiat m uhofazasiga, balki xalqlar va davlatlar o'rtasida barcha 
m ahalliy, regional va global m asalalarni tinch-totuvlik blan hal etish 
ham da insoniyatni barqaror rivojlanish tam oyillariga rioya qilishga olib 
keladi.