Reja: Eksperldan bilimlarni olish

4. Ekspertlardan bilimlar olish tizimlari

MORE tashxis tizimi II Il misolîda intervyu olish texnîkasi tavsiflanganidek, mohiyatlar, farazlar, simptomlar, shartlar, aloqalar va yo' Ilarni tushuntirishga yđnaltirilgan:
farazlar — identifikatsîyasi o' zining tashxîs natijasiga ega hodisa', simptomlar — farazning mavjudlłgî natijasi hîsoblangan hodłsadîr, uni kuzatish keyingi farazlami qabul qilishni yaqinlashtiradi; shanlar — qandaydir faraz uchun tcŕ@ridan to' g' ri simptomatik hisoblanmaydigan, ammo qandaydir boshqa hodisalar uchun tashxis qîymatlarga ega bo 'la oladigan hodîsalar yokî hodłsalar to 'plami; aloqalar — mohîyatlar bîrlashmasîdir(shu jumladan boshqa aloqalarning); yo' llar — farazlami simptomlar bilan ulovchi aloqalaming ajratilgan turi Shunga mos hołda quyidagi intenyu strategiyalari ishlatiladil farazlar differentsiatsiyasi, simptomlarni farqlash, simptomli shartlashish, yo'llarni bo'lish va boshqalar,
Farazlami differentsiallash fałazlarni aniqroq farqlash(ajmtish) imkonini beradigan simptomlami izlashga yo'naltirilgan. Bu ma^lnoda, eng kuchli simptomlar tashxis qilinadigan hodisalarning biridan kelib chiqadigan simptomlar hisoblanadi. Simptomlarni ajîătish uning maxsus xarakteristikalarini aniqlaydi, Bu xarakterîstlkalar bir tomondan, uni biror bir farazning natijasî sifatîda identifikatsiyalaydi, boshqa tomondan, boshqalariga qarama-qarshi qo'yadi, Simptomli shartlanganlik salbiy simptomlarni, ya^lni ularning bo' Imasligi mavjudligidan ko'ra katta og' irlikka ega bo' Igan simptomlarni aniqlashga yo'naltirilgan, Yo'llarni bo' Iîsh topilgan simptomlar yo'lida yotgan simptomlî hodisalami topishni ta'minlaydi. Agar bunday simptom mavjud bo'lsa, u hołda u topilgan simptomga kóra katta tashxis qiymatga ega.
Ekspert intervyu olishning o'xshash strategiyalari IDIS 166] texnik tashxis tizimnî yaratishda qo'llanîlgan.
KRIION [1-3, 12] tizimida bilimlarni egallash uchun 2 ta manba ishlatiladi: Ekspert, uning amaliyotida hosil qilingan bilimlari bilan(bu bilimlar, qoida bo'yicha, to^Â liqsiz, bog^î lanmagan, yomon struktumlashtirilgan), kitobiy bilimlar, huliatlar, (10' llanmalar tavsifi (bu bilimlar yaxshi strukturalashtirilgan va an'anaviy vositalar yordamîda qayd qîlînganj, Bîrinchî manbadan bilimlarni olłsh uchun KRIlONda repertuar panjara va darajalarga bo%lish strategiyalarini Ilovclli intervyu texnikasi qóllanilgan. Bunda strategiyalarga o'tish usuli qóllaniladi: agar semantik bog'langan tushunchalar uchligini ko•rsatishda ekspert ularning ikkitasini uchinchisîdan ajratadigan belgini anîqlash holatida bo'lmasa, tizîm darajalarga bo'lish strategiyasini ishga tushivadi va ularni ajratuvchi belgilarni aniqlash maqsadida bu tushunchalaming taksonomik strukturasini aniqlashga kirishadi,
KRIlONda ekspenning protsedurali bilimlarini aniqlash uchun protokolli tahlîl usuli qo'llanîlgan. U 5 qadamda amalga oshîrîladi. Bîrinchî qadamda ekspen yozuv jarayonida qiladigan to'xtashlar asosida protokollar segmentlarga bo'linadi Ikkinchi qadam segmentlaming semantik tahlili, har bir segment uchun mulohazalarni shakllantirish, Uchinchi qadamda matndan operator va argumentlar ajratiladi. Keyin BBda mulohazalardagi 'zgaruvchilarni topish uchun namuna boȚicha izlashga kirishîladî. Oxîrgî qadamda tasdiqlar ularmng protokolda hosil bo'lishi bo'yicha tafiiblanadi- KRIION da matnni tahlil qilish kitoblardan, huijatlardan, tavslflardan, qo' o' Ilanmalardan yaxshi strukturalashtirilgan bilimlarni olish uchun ishlatiladi.
Predmet sohasi modelini aniqlashda [131 birinchi faza — bilimlar injeneri tomonidan predmet sohasining qo'pol ya'ni predmetlar va ularning ma'lum argumentlari turlari hamda sohaning ushbu predikatlar bilan ifoda etlladigan faktlar tizimiga ma'lumot berish yo'li bilan shakllantiriladi. Tizim predikatlarning xususiyatlarini aks ettiradi va ularni strukturalashtiradi, o'zaro munosabatni o"rnatadi- Ikkinchi fazoda insonning fikrlash xususiyatlarini aks ettiruvchi metábilimlar (umumiy strukturadagi) yordamida faktlaming predikatlarga mosligini tekshirish, faktlardan qoidalarning induktiv xulosasmi chiqarish, boshqa qoidalardan qoidalar chiqarish amalga oshiriladi.
Bilimlarni hosil qihsh n:imini ifoda whshning asosiy bosqiehlarini keltiramiz.

1. 
   Qiziqtiradigan muammolarni yechish jarayoni sodir ladigan Paol sohani aniqlash va ularni avtonom sohalarga ajratish uchun intervyu
   
2. 
   Predmet sohasining deklorativ modelmi aniqlash va shakllantirish uchun avtomatlashtirilgan intervyu
   
3. 
   Modelni protsedurali bilimlar bilan toⁱ ldirish uchun oldingi bosqichda aniqlangan predmet soba munosabatlari va tushunchalarining protokolli tahlili( 2 va 3 bosqichlarni model kerakli to'liqlikka erishgunga qadar davom ettirish mumkin),
   
4. 
   Modelning deklorativ bilimlar bilan to'ldirilishi uchun protokollli tahlil. Modelning to' liqllgini tekshirish, Odatda protokolli tahlil modeldagi bo• shliqlarni aniqlaydi,