Reja: Foydali qazilmalarni qazib olganlik uchun soliq

Mavzu: Foydali qazilmalarni qazib olganlik uchun soliq va maxsus renta solig’I

Reja:

1. 
   Foydali qazilmalarni qazib olganlik uchun soliq.
   

2. 
   Foydali qazilmalarni qazib olish solig’I deklaratsiyasida nazorat nisbatlarini tahlil qilish.
   

3. 
   Maxsus renta solig’i
   

Soliq kodeksida turli xil soliq rejimlari mavjud bo'lib, ulardan biri foydali qazilmalarni qazib olish uchun soliqdir. Bunday faoliyat bilan bog'liq qonun hujjatlarida juda ko'p turli xil normalar mavjud.

Ushbu masalani tushunish uchun ishdan bo'shatish solig'ining xususiyatlarini va uni hisoblash tartibini ko'rib chiqing.
MET - foydali qazilmalarni qazib olish uchun xo' jalik yurituvchi sub'ektlar tomonidan to'lanadigan soliq turi. Ushbu faoliyatni faqat foydali konlarni qazib olish uchun maxsus litsenziyaga ega bo'lgan sub'ektlar amalga oshirish huquqiga ega.
Litsenziya olgandan so'ng, yakka tartibdagi tadbirkor yoki yuridik shaxs qazib olish amalga oshiriladigan joy bo'yicha soliq organlarida ro'yxatdan o'tishi shart.

Soliq solish ob'ektlari foydali qazilmalar bo'lib, ularga quyidagilar kiradi:

• yer ostidan maxsus qazib olingan resurslar (rudalar, gaz hosil qiluvchi moddalar, torf, ko'mir, har xil turdagi neft va boshqa turdagi konlar);

• ikkilamchi xom ashyoning natijasi, qayta tiklangan chiqindilar shaklida.

Soliq solinadigan ishlab chiqarish Rossiyada ham, chet elda ham amalga oshirilishi mumkin.

Ko'mir, qimmatbaho toshlar, torf va boshqa narsalarni qazib olish uzoq vaqtdan beri mavjud. Ba'zi tarixiy davrlarda ular buning uchun umuman to'lamadilar.

Sovet davrida barcha tabiiy boyliklar faqat davlat nazoratida edi.

1990-yillarda Sovet Ittifoqi parchalanishi bilan qonunsizlik hukm surdi, o'g'irlik mumkin bo'lgan narsa daxshatli sur'atda o'g'irlangan.

Ishlarni tartibga solishga urinishlar neftga aksiz solig'i, shuningdek, moddiy-xom ashyo bazasini qayta ishlash uchun davlat byudjetiga ajratmalar paydo bo'lishiga olib keldi.
Va faqat 2002 yilda bularning barchasi almashtirildi.

Foydali qazilmalarni qazib olish solig'i deklaratsiyasida nazorat nisbatlarini tahlil qilish

Federal Soliq Xizmatining 2015 yil 24 noyabrdagi SD-4-3-sonli xati bilan / 20437@ ishdan bo'shatish solig'i bo'yicha nazorat stavkalari belgilandi. Deklaratsiya ma'lumotlarining tashqi manbalarga (soliq chegirmalari va xarajatlari) muvofiqligi tekshiriladi. Bundan tashqari, deklaratsiyaning 1, 2, 4-bo'limlaridagi asosiy kodlar (KBK va OKTMO) sinovdan o'tkazilmoqda.

Hisobotni to'ldirishning to'g'riligini tekshirishda hujjatdagi qiymatlarning nomuvofiqligini aniqlagan soliq organlari, San'at tartibida. Rossiya Federatsiyasi Soliq kodeksining 88-moddasi soliq to'lovchiga tushuntirishlar berish yoki tuzatishlar kiritish to'g'risida so'rov yuboradi. So'rovga javob olingan kundan tashqari 5 ish kuni ichida yuborilishi kerak.

Mantiqiy formulalarni bilgan holda, to'lovchi hisobotlarni topshirishdan oldin o'z ma'lumotlarini mustaqil ravishda tahlil qilishi va ular aniqlanganda xatolarni tuzatishi mumkin. Foydali qazilmalarni qazib olish solig'i deklaratsiyasi ko'rsatkichlarining nazorat nisbatlarini ko'rish mumkin.
Ko'pincha quyidagi foydali qazilma turlari soliqqa tortiladi:

1.ko'mir kabi neft slanetslari

2. torf

3. uglevodorod xomashyosi (gaz, neft)

4. qora va rangli metallar

5. tabiiy olmoslar

6. kon-kimyoviy nometall xom ashyo (oltingugurt, yod, brom)

7. metall bo'lmagan xom ashyoni qazib olish (kvars, grafit, talk)

8. bir yoki bir nechta qimmatbaho metallar va boshqasini o’z ichiga olgan yarim mahsulotlar

Yer qa'ridan foydalanuvchilarga soliq solishni takomillashtirish munosabati bilan Soliq kodeksiga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonun loyihasi e'lon qilindi.

Qonun loyihasining maqsadi - yer qa'ridan foydalanganlik uchun soliq hisoblash tartibini yanada takomillashtirish hisoblanadi. Qonun loyihasi Soliq kodeksiga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritishni nazarda tutuvchi moddalardan iborat.Xususan, foydali qazilmalarni qazib olish uchun maxsus renta solig‘i to‘lovchilari hisoblangan chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalarga soliq solish maqsadida soliq hisobini AQSh dollari bo‘yicha hisoblash usulida yuritish huquqini berish mo‘ljallanmoqda.Yangi neft va gaz quduqlarini, sanoat usulida foydalanishga topshirilgan oydan boshlab, dastlabki ikki yil davomida, keyingi uch yilda mazkur quduqlarga nisbatan belgilangan soliq stavkasining 50 foiziga kamaytirilgan stavkasini qo‘llash ko‘zda tutilgan.

Geologiya-qidiruv va (yoki) izlanish ishlari o‘tkazish uchun ajratilgan yer uchastkalari yuridik shaxslardan olinadigan yer

solig‘i solish obekti hisoblanmasligi belgilab qo‘yiladi.XVIII bo‘lim, “Yer qa'ridan foydalanganlik uchun soliq” yangi tahrirda bayon etilmoqda hamda yer qa'ridan foydalanganlik uchun soliqni hisoblab chiqarish tartibini takomillashtirishni nazarda tutadi.

Xususan quyidagilar:a) soliq solish obekti sifatida qazib olinadigan (ajratib olinadigan) foydali qazilmalar hajmini belgilash tartibi aniqlashtirilmoqda, bu esa soliq solish obektini kamaytiradi;b) soliq solinadigan baza uchun uni belgilashning xususiyatlari joriy etilmoqda:neft va tabiiy gazni ishlab chiqarishda, ularni soliq to‘lovchining o‘zi qayta ishlagan holatda yoki qaytarish sharti asosida;qimmatbaho metallar bozori London Assotsiatsiyasida yoki London metall birjasida kotirovka qilinadigan metallarning ayrim turlarini qazib olish (ajratib olish) paytida. Shu bilan birga, ushbu metallar uchun soliq bazasini o‘rtacha arifmetik birja bahosidan kelib chiqqan holda hisoblash taklif etiladi;v) yuridik shaxslar uchun soliq davri uchun joriy kalendar yil o‘rniga chorak etib belgilash taklif etiladi;d) soliq hisobotlarini topshirish oxirgi muddati – yuridik shaxslar uchun yil yakunlari asosida hisobot davridan keyingi oy 20 kunidan kechiktirmay belgilanadi, ya'ni 20 yanvargacha mos ravishda soliq ushbu muddatga qadar to‘lanadi.Foydali qazilmalarni qazib olish bo‘yicha maxsus renta solig‘ini hisoblash va to‘lash tartibini nazarda tutuvchi yangi “Foydali qazilmalarni qazib olishda maxsus renta solig‘i” XVIIII bo‘limi bilan to‘ldirilmoqda.Foydali qazilmalarni qazib olish bo‘yicha maxsus renta solig‘i uglevodorodlar, qimmatbaho, rangli, nodir va radioaktiv metallarni yangi konlar uchun qazib olish (ajratib olish) bilan shug‘ullanuvchi yuridik shaxslar uchun joriy etiladi



Foydali qazilmalarni qazib olish bo‘yicha maxsus renta solig‘i joriy etilishi yer qa'ridan foydalanganlik uchun soliqning past stavkalari bilan birgalikda:investorlarga barcha kapital

xarajatlari va investitsiyalar bo‘yicha talab etilgan daromadlilikni qoplash (qazib olish boshlanganidan yuqori soliq stavkalari qo‘llamagan holda);foydali qazilmalar miqdori kam bo‘lgan konlarning rivojlanishini ta'minlash (foydali qazilma boyliklaridan foydalanganlik uchun soliq stavkalarini kamaytirib, ularning rentabelligini ta'minlash orqali);narxlarning oshishi va (yoki) rentabellikning oshishi tufayli olingan qo‘shimcha daromad davlat va investorlar o‘rtasida taqsimlash imkonini beradi.

MJTKga foydali qazilmalarni litsenziyasiz qazib olishga doir yangi modda kiritildi (22.01.2020 yildagi OʻRQ-603-son Qonunga qarang).

Bu MJTKning 165-moddasiga nisbatan maхsus norma boʻlib, unda yanada qat’iy javobgarlik choralari nazarda tutilgan. Yangi modda boʻyicha fuqarolarga BHMning 30 baravaridan 50 baravarigacha, mansabdor shaхslarga esa - 50 baravaridan 100 baravarigacha miqdorda jarima solinadi. Xuddi shunday huquqbuzarlik ma’muriy jazo chorasi qoʻllanilganidan keyin bir yil davomida takror sodir etilgan boʻlsa, ma’muriy huquqbuzarlikni sodir etish quroli boʻlgan ashyo yoki ma’muriy huquqbuzarlikning bevosita ashyosi musodara qilingan holda fuqarolarga BHMning 50 baravaridan 70 baravarigacha, mansabdor shaхslarga esa - 100 baravaridan 150 baravarigacha miqdorda jarima solinadi.

Ushbu moddada foydali qazilmalarni litsenziyasiz qazib olish, хuddi shuningdek oltin izlovchilar usulida litsenziyasiz qazib olish qamrab olingan, yer osti suvlari hamda daryolar oʻzanlarida joylashgan foydali qazilmalar bundan mustasno. Soʻnggi holatda MJTKning 70-moddasi birinchi qismi qoʻllaniladi, unda fuqarolarga BHMning 10 baravaridan 30 baravarigacha, mansabdor shaхslarga esa 30 baravaridan 50 baravarigacha miqdorda jarima solinishi nazarda tutilgan
yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq stavkalarini neft va tabiiy gaz bo‘yicha 10 foizgacha, oltin va mis uchun 7 foizgacha, volfram uchun 2,7 foizgacha va uran uchun 8 foizgacha kamaytirish. Bunda uglevodorodlar, qimmatbaho, rangli, nodir va radioaktiv metallarni, shuningdek, mahsulot taqsimotiga oid

bitimlar (agar 2021 yil 1 sentyabrga qadar kuchga kirgan bitim va shartnomalarda boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa)

doirasida qazib olishni amalga oshiruvchi davlat ulushiga ega korxonalar uchun, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliqning oshirilgan stavkalari belgilanishi mumkin;

yer qa’ridan foydalanuvchilarning kapital xarajatlarini hisobga olgan holda yangi konlarda neft, tabiiy gaz, gaz kondensati, qimmatbaho, rangli, nodir va radioaktiv metallarni qazib olish (ajratib olish)ni amalga oshiruvchi yer qa’ridan foydalanuvchilar uchun renta daromadi solig‘ini joriy etish;

yangi neft va gaz quduqlarini, sanoat usulida foydalanishga topshirilgan oydan boshlab, dastlabki ikki yil davomida yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq to‘lashdan ozod qilish, keyingi uch yilda ushbu soliq uchun belgilangan soliq stavkasining 50 foiziga kamaytirilgan stavkani qo‘llash;

ilg‘or xorijiy tajribani hisobga olgan va ekspertlarni jalb qilgan holda, yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliqni hisoblash tartibini yanada takomillashtirish. Bunda, 2021 yil 1 yanvardan 31 dekabrgacha bo‘lgan davrda tabiiy gaz, neft va ayrim turdagi boshqa foydali qazilmalarni qazib olishda yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliqni hisoblashda soliq bazasi ularni tashish hamda qayta ishlash bilan bog‘liq xarajatlar summasiga kamaytirilishi belgilansin;

noruda foydali qazilmalar uchun yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq stavkalarini unifikatsiya qilish;
renta daromadi solig‘ini to‘lovchi chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalarga soliq hisobini AQSH dollarida yuritish huquqini berish.

Maxsus renta solig'i (yangi soliq)

O’zbekiston prezidenti 29 dekabr kuni Soliq kodeksiga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risidagi qonunni imzoladi. Hujjat Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasida e’lon qilindi.
Adliya vazirligi matbuot xizmatining ma’lum qilishicha, qonun bilan foydali qazilmalarni qazib olganlik uchun maxsus renta solig‘i joriy etildi.

Foydali gazilmalarni gazib olganlik uchun maxsus renta solig'i to'lovchilari quyidagilarni gazib oluvchi yuridik shaxslar hisoblanadi:

• qimmatbaho, rangli va (yoki) radioaktiv metallar, nodir elementlar va nodir yer elementlari va (yoki) ularni texnogen mineral hosilalardan ajratib oluvchilar;

• uglevodorod xomashyosi (tabiiy gaz, gaz kondensati va neft).

Foydali gazilmalarni qazib olganlik uchun maxsus renta solig'i metall va uglevodorod xomashyolarini 2022-yil 1- yanvardan keyin gazib olish boshlangan, litsenziyalangan uchastkalarga tatbiq etiladi.

Mazkur soliq stavkasi soliq bazasiga nisbatan 25 foiz miqdorida belgilanadi.

Mazkur soliq to‘lovchisi bo‘lgan chet el investorlari soliq hisobini AQSh dollarida yuritishi mumkin.

Soliq imtiyozlarini hisobga olish axborot tizimlari orqali va maxsus identifikatsiya kodini Bergan holda amalga oshiriladi