Reja: Ichki muhit to'qimasi haqida tushuncha

Bazofil leykositlar – leykositlar ichida eng kam miqdordagi mayda (7-8 mkm) hujayralar bo'lib 0, 5-1%ni tashkil qiladilar. Bazofillar sitoplazmasidagi maxsus donachalar ishqoriy bo'yoqlar bilan bo'yalib, tarkibida glikozaminoglikan-geparin, gistamin va serotonin bo'ladi. Bazofillar tarkibida qondagi barcha gistaminning 50% mujassamlashgan.
Bazofillar biriktiruvchi to'qimaning semiz hujayralariga juda ham yaqin turadi. Ularning hayot sikli, eozinodillarnikiga o'xshab 10-12 sutkani tashkil qiladi.
Agranulasitlar yoki donasiz leykositlar – sitoplazmasida maxsus donachalar bo'lmaydigan hujayralardir.
Tuzilishi va vazifasiga qarab, agranulasitlar limfosit va monositlarga bo'linadi.
Limfositlar kattalarda o'rtacha leykositlarning umumiy sonini 25-35% tashkil etib, ularning organizmdagi umumiy og'irligi 1, 5 kg.ga yetadi.
Limfositlar diametriga qarab yirik (10-15 m), o'rta (7-9 mkm) va mayda (4, 5-6 mkm) bo'ladilar.
Limfositlarning yadrosi nisbatan yirik, yumaloq shaklda bo'ladilar. Ularning sitoplazmasi ingichka xoshiya sifatida yadro yatrofida joylashadi. Bu yerda erkin ribosamalar va oz miqdorda mitoxioriyalar bo'lib, endoplazmatik to'r, Goldjini kompleksi sust rivojlangan.
Immunologik va funksional nuqtai nazardan limfositlarning 2 turi: T va V limfositlar farqlanadi.
Limfositlarning sonini ortishiga limfositoz, kamayishiga – limfopeniya deyiladi.
Monositlar – periferik qonning eng yirik hujayralari hisoblanib, razmerlari qonda 10-12 mkm (surtmada 20 mkm) gacha bo'ladilar. Monositlar leykossitlarning umumiy miqdori 6-8% ini tashkil qiladi. Yadrolari asosan loviyasimon, bazan taqasimon shaklga ega. Xujayralarda endoplazmatik to'r, Goldji kompleksi yaxshi rivojlangan, miktoxondriyalar ko'p bo'ladi.
Monositlar aktiv haraktchan xujayralar bo'lib, ularning qonda hayot sikli o'rtacha 2-3 sutkani tashkil qiladi. So'ngra to'qimaga chiqadilar va mikrofagasitlarga aylanadilar.
Qon plastinkalari – Trombositlar.
Trombositlar qonning qolgan shaklli elementlari – eritrosit va leykositlardan farqi, haqiqiy xujayralar bo'lmay, suyak ko'migidagi gigant megakariositlarning sitoplazmasini mayda parchalari hisoblanadilar. Ularning razmerlari o'rtacha 2-3 mkm, shakllari har xil yumaloq, oval va boshqa xilda bo'ladilar.
Tuban hayvonlarda (masalan baqalar qonida) trombositlar yadroli hujayralardir.
Trombositlar 1 mm3 qonda o'rtacha 250-300 mingtacha bo'lib, qonda ularning miqdorini ko'payishiga – trombositoz, kamayishiga esa – trombositopeniya deb ataladi. Elektron mikroskopda ularning strukturasida ochroq bo'lgan – gialomer va donador – xromomer zonalari farq qilinadi.
Trombositlar muhim boiologik vazifalarni – ya'ni qonning ivishida muhim rol o'ynaydi. Hayot sikli 2-3 sutka.
Gemogramma deb qon shaklli elementlarini miqdoriy nisbati, gimoglabinning miqdori gemotakrit ko'rsatkichi va eritrositlarning cho'kish tezligiga aytiladi.
Turli leykositlarning prosent hisobida ifodalanishiga esa – leykositar yoki Shilling formulasi deyiladi.
Gemogramma praktik medisinada katta ahamiyatga ega bo'lib, yoshga qarab, organizmning turli fiziologik holatlarida va kasalliklarda o'zgarib turadi.