Reja: Jamiyatni demokratik yangilash strategiyasining olti ustuvor yo'nalishi mazmun-mohiyati. Davlat va jamiyat qurilishi jarayonlarini erkinlashtirish muammolari. Sud-huquq sohasi islohotlari va inson huquq hamda burchlari

Birinchidan, aholining siyosiy faolligini kuchaytirish, jamiyatda manfaatlar va qarama-qarshi kuchlar o'rtasida muvozanatni ta'minlaydigan kuchli mexanizmlarni shakllantirish zaruratiga asoslangan siyosiy sohani erkinlashtirish.
Siyosiy hayot erkinligi, avvalo, demokratiya, deganidir. Demak, ushbu ustuvor yo'nalish bevosita demokratiyaning umumtan olingan tamoyillariga, jumladan, fuqarolarning saylov huquqi, o'z xohish-irodasini erkin ifodalash, manfaatlarini ro'yobga chiqarish va himoya qilish huquqini ta'minlash uchun haqiqiy shart-sharoit, qonuniy huquqiy zamin yaratishga asoslanadi. Shunday zamin yaratildi.
Ikkinchidan, eng avvalo, davlatning boshqaruv rolini chegaralashga xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning iqtisodiy erkinliklarini hamda iqtisodiyotning barcha sohalarida xususiy mulk miqyoslarini kengaytirishi, mulkdorlarning mavqei hamda huquqlarini mustahkamlashga qaratilgan iqtisodiyot sohasini yanada erkinlashtirish.
Uchinchidan, hokimiyat barcha tarmoqlarining bir-biridan mustaqil holda ish yuritish tamoyillarini mustahkamlash, hokimiyat vakolatlarini nodavlat va jamoat tashkilotlariga, fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlariga bosqichma-bosqich o'tkaza borish, ularning haq-huquqlari hamda erkinliklarini muhofaza etishni kuchaytirishdan iborat davlat qurilishi va fuqarolik jamiyatini shakllantirish jarayonlarini erkinlashtirish.
Demokratik taraqqiyot yo'lini tanlagan, ushbu tsivilizatsiya sari yuz tutgan har qanday zamonaviy dunyoviy davlat ushbu umumqadriyatsiz, u o'rtaga qo'yayotgan muammolarsiz, eng muhimi, mazkur muammolar echimlariga toplishi muqarrar aniq javoblarsiz yashay olmaydi. Umumjarayon talabidan O'zbekiston ham demokratik huquqiy davlat sifatida chetda tura olmaydi. Talabga javob sifatida O'zbekiston o'z Yo'lboshchisi siyosiy falsafasining navbatdagi kashfiyoti bo'lgan erkinlashtirish (liberallashtirish) yo'lini tanladi va uning nazariy-amaliy yaxlit kontseptsiyasini ishlab chiqdi.
Kontseptsiya Islom Karimovning “O'zbekiston XXI asrga intilmoqda” asarida quyidagi olti ustuvor yo'nalish maqomida nazariy-amaliy ifodasini topdi:
Dastlabki ustuvor yo'nalish - mamlakat siyosiy va iqtisodiy hayotini, davlat va jamiyat qurilishini yanada erkinlashtirishga qaratildi. Siyosiy sohani erkinlashtirish borasida avvalambor, “aholining siyosiy faolligini kuchaytirish, jamiyatda manfaatlar va qarama-qarshi kuchlar o'rtasida muvozanatni ta'minlaydigan kuchli mexanizmlarni shakllantirish zarur.
Demokratiyaning eng muhim tamoyili - odamlarning saylov huquqini, o'z xohish-irodasini erkin ifodalash, o'z manfaatlarini ro'yobga chiqarish va himoya qilish huquqini ta'minlash uchun haqiqiy shart-sharoit, qonuniy-huquqiy zamin yaratib berish lozim. Shu ma'noda hokimiyat tuzilmalariga bo'ladigan navbatdagi saylovlar jamiyatni erkinlashtirish va demokratik islohotlar yo'lida siyosiy tizimimiz uchun katta sinov bo'ladi.
Saylovlarni Konstitutsiyamiz va qonunchiligimiz talablariga qat'iy tayangan holda, umume'tirof etilgan xalqaro amaliyot me'yorlari doirasida o'tkazish muhim ahamiyatga egadir. Davlat qurilishi va fuqarolik jamiyatini shakllantirish jarayonlarini erkinlashtirish masalasi ham katta ahamiyat kasb etadi. Bu boradagi asosiy vazifalar hokimiyat barcha tarmoqlarining bir-biridan mustaqil holda ish yuritish tamoyillarini mustahkamlash, hokimiyat vakolatlarini nodavlat va jamoat tashkilotlariga, fuqarolarni o'z o'zini boshqarish organlariga bosqichma-bosqich o'tkaza borish, ularning haq-huquqlari va erkinliklarini muhofaza etishni kuchaytirishdan iborat.
Iqtisodiyot sohasini yanada erkinlashtirish maqsadi - birinchi navbatda davlatning boshqaruv rolini chegaralash, xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning iqtisodiy erkinliklarini hamda iqtisodiyotning barcha sohalarida xususiy mulk miqyoslarini kengaytirish, mulkdorlarning mavqei va huquqlarini mustahkamlash demakdir.