Режа: Кириш. I


II боб. Марказий банкнинг миллий валюта баркарорлигини таьминлашдаги урни


Download 309.48 Kb.
bet9/20
Sana02.05.2023
Hajmi309.48 Kb.
#1422950
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   20
Bog'liq
Kitob 4103 uzsmart.uz

II боб. Марказий банкнинг миллий валюта баркарорлигини
таьминлашдаги урни.


    1. Миллий валюта баркарорлигига таьсир этувчи
      омиллар таулили.


Миллий валюта баркарорлигига таьсир этувчи асосий омиллар куйидагилар:

  • инфляция

  • фоиз ставкалари

Инфляция — бу барча товар ва хизматларга булган нарх индексининг кутарилишидир.

  • Иктисодиётда инфляциянинг юз бериши анча узок вактларга бориб такалади. Инфляция термини (лотинча in flatio — иширилган) биринчи марта Шимолий Америка 1861—1865 йиллардаги граждан уруши даврида ишлатила бошланди. Шу даврда бу термин коFOЗ пул муомаласини англатар эди. XIX асрга келиб бу термин Англия ва Францияда ишлатиладиган булди.

  • Бу Фукаролар уришни молиялаштириш учун Линкольн пуллари деб аталган “greenbacks”лар муомалага чикарилган, охир окибатда, уларнинг микдори куп булгани туфайли пулнинг кадрсизланиши вужудга келган.

  • Асримизнинг бошида АКШ президенти К.Куллидж «Инфляция карз мажбуриятларидан тониш, давлат банк билетларини бекор килиш» деб таъриф беради.

  • Америкалик социолог Жон Гелбрайт инфляцияни таърифлаб, «Пулнинг товар оркасидан кувиши» деган эди.

  • Инфляциянинг нисбатан умумий хамда анъанавий таърифи куйидагича: Инфляция — муомалада керагидан ортикча пул пайдо булиб, нарх-наво усиб, пул кадр-киймати яьни харид кобилиятининг пасайшни, пулнинг обрусизланишидир.

  • Россия антиинфляцион сиёсатининг назарий асосларининг марказида америкалик машхур иктисодчи, Дж. Сакс куйидагича ифодалаган Fоя ётади: “инфляция пул таклифи пул талабидан ошиб кетган вазиятларда юзага келади”. Дж. Сакснинг фикрига кура, ер юзида пулнинг кадрсизланишига бошка бирор сабаб булмаган, йук ва булиши хам мумкин эмас.


1-расм. Инфлацияни келтириб чикарувчи асосий сабаблар6

Манба: Малумотлар асосида муаллиф томонидан тузилди.


2-расм. Инфлацияга таъсир этувчи омиллар тахлили11 Инфляциянинг даромад та^симотига таъсири.
Нархлар усиши билан олинадиган даромаднинг абсолют хажми хам ошади. Номинал даромад - бу инсоннинг иш хаки, пенсия ва бошка куринишларда оладиган даромадидир. Хдкиций даромад - бу номинал даромадга сотиб олиш мумкин булган товар ва хизматлар хажми.
Турли ижтимоий катламлар инфляцининг критик нукталарига бир вактнинг узида тукнаш келмаслиги сабабли биринчи булиб хакикий даромадлари камайишидан белгилаб куйилган даромад - пенсия, стипендия ва х.к. олувчилар зарар курадилар. Даромадларнинг бундай турлари инфляция жараёнининг илк боскичларидаёк кадрсизланадилар.
Инфляциянинг жамFармага таъсири
Инфляция жамFармани камайтиради. Кадрсизланиш бир йула икки йуналишда руй беради: реал пул капиталининг камайиши ва унинг даромадлилигини камайиши. Инфляциянинг илк боскичида омонатларнинг кадрсизланиши унча билинмайди, лекин инфляция оша бориши билан омонатда турган пулларга сотиб олиш мумкин булган товар ва хизматлар хажми камайиб боради.
Инфляциянинг иктисодий усишга таъсири
Юкорида айтиб утилганидек, юкори даражадаги инфляция иктисодиётга салбий таъсир курсатади. Нархларнинг паст суръатларда ошиши иктисодий усишга кандай таъсир курсатади? Бу масалага турли хил карашлар мавжуд.

  • Кейнс назарияси ва унинг издошлари кучсиз инфляция иктисодий ривожланишни раFбатлантиради, деб хисоблашади. Секин ва доимий ошиб борувчи нархлар фирмаларга кушимча фойда олиш ва улар инвестиция килишдан ва ишлаб чикаришни кенгайтиришдан

манфаатдор буладилар. Бу жараён иктисодиётда ишлатилмаган
ресурслар тугагунча ва нархлар ошишига нисбатан паст холда сакланиб турган холатда давом этаверади.

  • Кейнс издошларидан фарк уларок, неоклассик назариянинг турли вакиллари хаттоки энг паст инфляция хам иктисодий ривожланишга салбий таъсир курсатади, деб хисоблашади. Биринчидан, нархлар ошиши натижасида энг аввало омонатчилар омонат куйиш суръатларини пасайтирадилар, кейин эса уларни камайтирадилар ва истеъмол сохасига буриб юборадилар. Иккинчидан, нарх ошиши инвестиция жараёнларини тормозлайди. Нархлар ошиши шароитида махсулотни сотиш имкониятлари мавхум була боради ва бу холатда ишлаб чикаришни кенгайтириш хатарли ва маъносиз булиб колади.

Инфляциянинг тулов балансига таъсири
Инфляциянинг яна бир салбий окибатларидан бири унинг мамлакат тулов балансининг ёки экспорт ва импорт орасидаги фарк сифатида аникланадиган соф экспортнинг ёмонлашувига олиб келишидир.





Download 309.48 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   20




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling