Режа. Кириш. “МАҲсулот сифати” тушунчаси ва унинг қурилишдаги аҳамияти

Ташкилий - техник принциплар.
1. Бошқарув аппаратининг ташкилий структурасини бошқарув тизимининг технологияси ва моделига мувофиқлаштириш. Ушбу принципни амалга ошириш бошқарув аппарати ташкилий тузилмасининг янги схемасини такомиллаштириш ёки ишлаб чиқиш, аппаратнинг алоҳида бўлинмалари ва ишчиларининг асосий функциялари ва вазифаларини белгилаш, ҳар бир бўлинма учун кириш ва чиқиш ҳужжатлари тўпламини тартибга солиш ва бўлинмаларнинг ўзаро ҳаракатлари схемалари билан боғлиқдир.
Ахборот ишларини режалаштириш компаниянинг ички эҳтиёжларига эмас, балки истеъмолчига қаратилган бўлиши керак. Ахборот ўзаро таъсирларининг тузилишини таҳлил қилиш ва тузишда ички ўзаро таъсирларнинг ҳаддан ташқари кўплигини аниқлаш учун ташқи алоқаларнинг ички алоқаларга нисбатан нисбий аҳамиятини синчковлик билан аниқлаш керак бўлади.
2. Бошқарув аппаратининг ҳуқуқий таъминоти. Лавозим инструкциялари кўринишидаги ҳуқуқий таъминот автоматлаштирилган тизимда бошқарув масалаларини ҳал қилиш жараёнида ходимнинг фаолиятини тартибга солиш учун мўлжаллангандир. Қайсидир маънода, ҳуқуқий таъминот бошқарув ходимининг одатий, тизимли муаммоларни ҳал қилиш жараёнида унинг фаолияти характерини белгилаб бериши, шунингдек ностандарт вазиятларда энг яхши эчимларни излашини рағбатлантириши керак. Ҳуқуқий таъминотнинг муҳим вазифаси бошқарув аппарати томонидан корхона фаолиятига зарар этказадиган хатти-ҳаракатларнинг олдини олишдир.
3. Бошқариш вазифаларини ҳал қилиш учун янги усул ва воситалардан фойдаланиш шароитида бошқарув аппарати ходимларини ишлашга тайёрлаш ахборот информацион тизимларини (АИС) яратиш бўйича олиб бориладиган ишлар комплексининг ажралмас қисми бўлиши керак.
3. АВТОМАТЛАШТИРИЛГАН ИНТЕЛЛЕКТУАЛ ТИЗИМЛАРНИНГ УМУМИЙ СТРУКТУРАСИ ВА ТАЪМИНОТИ ТУРЛАРИ. Функционал нуқтаи назардан маъмурий - ташкилий (бошқарувчи) АИС ларни маълумотларни қайта ишлаш тизимлари (СОД- система обработки данных), автоматлаштирилган бошқариш тизимлари (АCС-автоматизированные системы управления) ва ахборот–қидирув тизимларига (ИПС-информационно-поисковые системы) бўлиш мумкин. Кўпгина реал фаолиятдаги АИСлар ушбу учала синф тизимларининг элементларини бирлаштиради.
Маълумотларни қайта ишлаш тизими нисбатан оддий математик аппаратлар мавжудлиги билан характерланади, бу эса бошқариш объекти учун оптималлаш усулларидан фойдаланмасдан кириш маълумотларининг маълум қийматларидан чиқиш маълумотлари элементларининг қийматларини ҳисоблаш имконини беради. Бунга мисол сифатида корхона ишчиларининг иш ҳақини ҳисоблаш, статистик ҳисоботларни шакллантириш ва бошқаларни келтириш мумкин.
Маълумотларни қайта ишлаш тизимлари (СОД) бошқарув қарорларини қабул қиладиган менежерларга ахборот хизматларини беради. Тақдим этилган маълумотлар асосида қабул қилинган қарор СОДни четлаб ўтиб, бошқариладиган объектга узатилади.
СОДни кириш маълумотлари оқимини чиқиш маълумотлари оқимига ўзгартирадиган тизим сифатида талқин қилишимиз мумкин. Бунда, унинг оқими қуйидаги таркибга эга бўлади:
➢ бошқариладиган объектдан келадиган кириш маълумотлари:
➢ ташқи муҳитдан келадиган маълумотлар (бошқа ташкилотлар ва корхоналар);
➢ қайта ишланмайдиган ахборот, яъни кириш маълумотларининг бир қисми ишлов берилмасдан тўғридан-тўғри бошқарув органига топширилади;
➢ норматив-маълумотли ахборот;
➢ чиқиш маълумотлари, яъни тизим томонидан ишлов берилган ва бошқарув органига ва ташқи муҳитга тақдим этилган маълумотлар;
➢ оралиқ маълумот, яъни СОДга вақтнинг кейинги даврларида ҳисоб-китобларни амалга ошириши учун керак бўлган, чиқиш маълумотларнинг
бир қисми.
Бошқарув қарорини шакллантирадиган амалий дастурлар, қоида тариқасида, оптимал эчимларни танлаш учун иқтисодий ва математик моделлар ва усуллардан фойдаланадилар. Бундай ҳолда, оптималлаштириш масалаларини ҳал қилиш учун дастлабки маълумотларни СОД режимида ҳисоблаш мумкин.
Ахборот-қидирув тизимлари (ИПС) баъзи бир ҳужжатлар тўпламида маълумот сўровида кўрсатилган ёки керакли маълумотларни ўз ичига олган ҳужжатларни топиш учун мўлжалланган. ИПСнинг ишлаш схемаси 4.4-расмда келтирилган. ИПС-га киритилишда ҳар бир ҳужжат индексланади, унинг давомида ушбу ҳужжатда акс эттирилган мавзулар аниқланади, ушбу мавзулар ИПСда қабул қилинган тилда ифодаланади ва ҳужжат билан боғлиқ қидирув образлари кўринишида ёзиб қўйилади.
АИСда масалаларни ҳал қилишнинг икки режимини қўллаш мумкин, булар – пакет ва диалог режимларидир.