Reja: Konstruksion materiallar fanining asosiy maqsad va vazifalari

Texnikada alyuminiy olish.
Alyuminiy tabiatda eng ko‘p tarqalgan metall bo‘lib, uning yer qobig‘idagi umumiy miqdori 7,45 % ga yaqindir. Alyuminiy tog‘ jinslari tarkibida oksid A1₂0₃ va Al(OH)₃ holida uchraydi.
Alyuminiy kumushsimon oq rangli yengil metall. Uning solishtirma og‘irligi 2,7 g/sm³, erish temperaturasi 658,7 ⁰C, qaynash temperaturasi 1800 ⁰C. Alyuminiyning solishtirma elektr qarshiligi 0,028 – 0,0300 om mm²/m, cho‘zilishga qarshiligi _v = 10 – 12 kg/mm², Brinell bo‘yicha qattiqligi N_V = 20 – 25 kg/mm² va nisbiy cho‘ziluvchanligi V = 40 – 45%.
Alyuminiy korroziyaga birmuncha chihamlidir, chunki uning sirtida hosil bo‘luvchi oksid pardasi Al₂O₃, o‘zining ostidagi qatlamni oksidlanishidan saqlaydi.
Alyuminiy va uning qotishmalari elektrni juda yaxshi o‘tkazganligi va plastik bo‘lganligi sababli xalq xo‘jaligining ko‘p sohalarida ishlatiladi.
Agar tog‘ jinslarining tarkibida alyuminiy 20 – 30 % bo‘lsa bunday birikmalar alyuminiy rudalari deb ataladi.
Asosiy alyuminiy rudalariga boksit, kaolin, alunit, nefelin va boshqalar kiradi.
Boksitlar – tarkibida, 30 – 57 % Al₂O₃, 17 – 35 % Fe₂O₃, 3 – 13 % Si0₂, 2 – 4 % TiO₂, 3 % gacha CaO va 10 – 18 H₂O bo‘ladi. Kaolinlar (A1₂0₃2SiO₂2H₂O) tarkibida 37 – 40 % Al₂0₃, 1,5 % Fe₂0₃, 36 – 45 % SiO₂, 15 – 20 % H₂O bo‘ladi. Alunitlar tarkibida 20 – 21 % A1₂0₃, 41 – 42 % SiO₂, 4 – 5 % Fe₂O₃, 4 – 5 % Na₂O + K₂O, 22 – 23 % SO₃, va 6 – 7 % N₂O bo‘ladi.
Alyuminiyni uning rudalaridan olish texnologiyasi quyidagi ikki mustaqil jarayonga bo‘linadi:
1. Alyuminiy oksidini alyuminiy rudalaridan olish;
2. Toza alyuminiyni uning oksidlaridan ajratib olish.