Reja: Konstruksion materiallar fanining asosiy maqsad va vazifalari

Nazorat sаvоllаri

1. 
   Temirning qаndаy qоtishmаlаri bo’lаdi?
   
2. 
   Qоtishmаlаrning mikrоstrukturаlаri qаndаy аniqlаnаdi?
   
3. 
   Eritmаni qizdirgаndа qаttiq eritmа hоsil qilishini kim аniqlаgаn?
   
4. 
   Temir-uglerоd qоtishmаsini suyuq hоlаtdаn аstа-sekin sоvutilgаndа qаndаy muvоzаnаt strukturаlаri hоsil bo’lаdi?
   
5. 
   Ferrit nimа?
   
6. 
   Аustinet qаndаy аrаlаshmа?
   

4-MAVZU: Rangli metallar. Rangli metallar qotishmalari. Rangli metall ishlab chiqarish. Mis va uning qotishmalari.
REJA:

1. 
   Rangli metallar va ularni qotishmalari to’grisida umumiy ma’lumot
   
2. 
   Rangli metall ishlab chiqarish.
   
3. 
   Rangli metall qotishmalaridan tayyorlangan detallar, qotishmalarning turlari, markalari.
   

Mis, alyuminiy, magniy, titan, qalay, qo‘rg‘oshin, nikel rangli muhim metallardan hisoblanadi. Mamlakatimizda rangli metallarning boy zahiralari mavjud bo‘lib, ularni ishlab chiqarish uzluksiz ortib bormoqda. Bu metallar qator qimmatli xossalarga ega bo‘lganligidan, nisbatan qimmat bo‘lsa ham, sanoatda keng miqyosda ishlatiladi. Rangli metallar elektrotexnika sanoatida, aviatsiyada, radio va elektron sanoatida ishlatiladi.
Rudadan rangli metallarni ajratib olish murakkab va qimmatga tushadigan jarayon bo‘lganligidan olimlar ularni suyultirishning yangi texnologiyasini izlashda davom etmoqdalar. Rangli metallar bilan birga tantal, germaniy, niobiy kabi nodir metallar ishlab chiqarishni ko‘paytirish ko‘zda tutilgan. Mamlakatimizda ilg‘or texnologiya bilan jihozlangan yirik rangli metallurgiya zavodlari mavjud. Rangli metallar asosan qotishma ko‘rinishida ishlatiladi. Mumkin bo‘lgan joyda rangli metallar qora metallar yoki plastmassa, keramika kabi metall bo‘lmagan materiallar bilan almashtiriladi. Ko‘p hollarda rangli metallar rudalarda kam miqdorda bo‘lganligidan ularni ishlab chiqarish ancha qiyin. Bu rudalarda ko‘pincha bir necha rangli metallar bo‘ladi, shuning uchun ular polimetall rudalar deb ataladi. Bu rudalardan rangli metallarni ajratib olish muhim texnik masala hisoblanadi.