Reja: Монопол рақобат ва фирма фаолияти Товар чекланган нафлилигининг моҳияти ва чекланган нафлиликнинг пасайиб бориш

Нафлиликнинг пасайиб бориш қонуни

• Меъёрий нафлиликнинг пасайиши қонунининг амал қилиши туфайли харидорлар, истеъмолчилар жуда кўп товарлар, хизматлардан ўзлари учун зарур бўлган, даромадлари доирасида ўзлари учун енг мақбул ҳисобланган товарлар ва хизматлар комплектини харид қилишади. Бу товарларни танлаб олиш нафлиликни максималлаштириш принципи асосида юз беради, Меъёрий нафлиликнинг пасайиб бориши мавжуд неъматнинг навбатдаги бирлигини харид қилиб, тасарруфидаги товарларни кўпайтирадиган харидор учун улар қадрининг пасайиши билан боғлиқ

Узоқ муддатли даврда ишлаб чиқариш ҳажмини танлаш

• Узоқ муддатли давр деб, ишлаб чиқаришнинг барча омилларини(доимий, ўзгарувчи) ўзгартириш учун етарли бўлган вақтга айтилади. Қмсқа муддатли даврда фирма ўз маҳсулоти ҳажмини фақат ўзгарувчи омиллар евазига ўзгартиради. Бунда доимимй омиллар ўзгармай қолади. Бу давр маҳсулот ишлаб чиқариш динамикаси меъёрий унумдорликни пасайиши қонунини амал қилишига кўра аниқланади. Ишлаб чиқариш омилига талаб шу омил туфайли олинган меъёрий маҳсулотга боғлиқ. Бу қисм эҳтиёжларни ўрганиш ва нарх - наволарни башорат (прогноз) қилишнинг бевосита давомидир. У тадбиркорлик лойиҳанинг вақтинчалик даврлар бўйинга товарлар ишлаб чиқариш ва сотиш ҳажмларини олдидан белгилайди. Бизнес-режа тайёрлаш жараёнида тадқиқот таҳлил бозорга баҳо бериш бир томондан таҳминга (яъни прогноз характерда), иккинчи томондан эса қобилиятли харидор ёки савдо оширувчи ташкилотлар билан олдиндан келишилганликка таянади. Қисқа муддатли майда ёки узоқ муддатли катта тадбиркорлик лойиҳалари ҳолатлари ҳар хил.

Узоқ муддатли даврда ишлаб чиқариш ҳажмини танлаш

• Бизнес-режа тарқатиш бозорини ҳисоб-таҳлили баҳолаш билан биргаликда, маркетингни ва бошқа тур фаолият ёрдамида бозорни фаоллаштириш усулини ҳам кўзда тутиши керак. Бу қисмни тузишда рақиблар, уларнинг имкониятлари, кобилиятлари ва нарх-наво сиёсатини эътиборга олиш зарур. Шунинг учун бизнес-режа устида ишлаш, рақобатни 48 ҳисобга олган, олдиндан мўлжалланган сотиш ҳажмига тузатишлар киритишни ўз ичига олиш керак. Биринчи ҳолатда, сотиш ҳажми ҳақида хулоса қилиш имконини берувчи тадбиркорлик маҳсулотининг харидорлари, истеъмолчилари доирасини юқори даражадаги ишонч билан аниқлаш мумкин. Иккинчи ҳолатда вазият мураккаброқ. Бизнес-режа тузишда товарга талаб, уни сотиш, истемоли ўзгаришини таклифлар, баҳолар, ҳисоблар, олдиндан айтиш (прогноз) асосида ўрнатилинади. Узоқ муддатли даврда корхонанинг ўз қувватини ошириши маълум бир чегарагача ўртача харажатларни пасайишига олиб келади, ундан ўтгач еса ортиб боради. Уни иқтисодчилар ишлаб чиқариш ҳажмининг ўсиши билан боғлиқ, ишлаб чиқариш кўлами, қуввати, миқёси (масштаби) еффектининг ижобий ёки салбий характерга ега бўлиши, яъни ишлаб чиқариш ҳажмининг ўсишига кўра иқтисод қилиш ёки йўқотишлар билан изоҳлашади.