Reja: Oldindan zo’riqtirish usullari Taranglashtiriluvchi armatura elementlarining tuzilishi Armaturani taranglashtirishning mexanik usul

8-Amaliy mashg’ulot
Mavzu:Temirbeton konstruksiyalaridaarmaturani zo’riqtirish usullari
Reja:
1.Oldindan zo’riqtirish usullari
2.Taranglashtiriluvchi armatura elementlarining tuzilishi
3.Armaturani taranglashtirishning mexanik usul.
4.Armaturani taranglashtirishning elektrotermik usuli
5.Armaturani taranglashtirishning elektrotermomexanik usuli.


Oldindan zo’riqtirish usullari
Oldindan zo’riqtirilgan temir-beton konstruksiyalari va buyumlarini zavod sharoitida ishlab chiqarishda armaturani taranglashtirishning asosan ikki usuldan foydalaniladi:
-konstruksiyalarni betonlagunga qadar – tayanchlarga tortib;
-betonga - beton qotgandan so’ng.
Birinchi usulda armatura elementlari (sterjenlar, po’lat arqonlar, alohida simlar yoki paketlar) konstruksiyani betonlashga qadar stendlarning tayanchlariga yoki po’lat qoliplardagi tayanchlarga tortib texnologik ankerlar mustaxkamlab qo’yiladi. Po’lat armaturalar tarang xolatda o’rnatilib qo’yilgandan so’ng konstruksiyaning taranglashtirilmaydigan armaturasi va karkaslarining boshqa elementlari o’rnatilgandan so’ng qolip yig’iladi. So’ng konstruksiyani betonlab uning qotishini tezlashtirish uchun issiqlik ishlovi beriladi. Beton o’zining loyihaviy mustaxkamligining 70%dan kam bo’lmagan mustaxkamlikka erishgandan so’ng armaturaning taranglik kuchi betonga beriladi va konstruksiya qolipdan olinadi. Bu usulda armaturaning taranglik kuchi betonga berilgunga qadar tekshiriladi.
Oldindan zo’riqtirilgan yig’ma temir-beton konstruksiyalarini stendlarda tayyorlashda armaturani tayanchlarga tortib tayyorlash usuli keng tarqalgan. Agar stendning uzunligi faqat bitta konstruksiyaning uzunligiga mos kelsa bu stend qisqa stend deb ataladi. Agarda stendning uzunligi bir vaqtning o’zida bir necha konstruksiyani tayyorlash imkoniga ega bo’lsa bu stend uzun stend deb ataladi.
Taranglashtiriluvchi armatura elementlarining tuzilishi
Oldindan zo’riqtirilgan temir-beton konstruksiyalarni tayyorlashda taranglashtiriluvchi armatura sifatida quyidagi armatura po’latlarining quyidagi klasslaridan foydalaniladi:
-issiq xolda tortilgan sterjenli - A-IV, A-V;
-issiq xolda tortilgan sterjenli - A-V, A-VI;
-issiq xolda mustaxkamlangan sterjenli - At-V, At-VI va At-VII;
-uglerodli sovuq xolda tortilgan po’lat simlar – Vr-II va V-II;
-armatura po’lat arqonlari - K-7 i K-19.
Oldindan zo’riqtirilgan temir-beton konstruksiyalarni tayyorlashda taranglashtiriluvchi armatura sifatida quyidagi armatura po’latlarining turlaridan foydalanishga ruxsat etiladi:
-sterjenli o’zgaruvchan profilli, tortib mustaxkamlangan A-IIIv klassli;
-sterjenli termik mustaxkamlangan At-IV klassli.
Yuqori mustaxkamlikka ega sterjenli issiq xolda tortilgan va termik mustaxkamlangan, diametri 8÷22 mm bo’lgan A-IIIv, A-IV, A-V, At-IV va At-V klassli sterjenli armaturalarni elektrotermik usulda taranglashtirish, diametri 25÷40 mm bo’lsa mexanik usulda taranglashtirish maqsadga muvofiqdir.
Vr-II va V-II klassli uglerodli armatura simi, K-7 i K-19 klassli armatura arqonlari va At-VI klassli termik mustaxkamlangan sterjenli armatura po’latlarini mexanik usulda taranglash tavsiya etiladi.
Oldindan zo’riqtirilgan temir-beton konstruksiyalarni tayyorlashda foydalaniladigan armatura po’latining yuzasi toza, ko’chgan metall to’poni, moyli va bitumli dog’lar, va uni tayyorlashda va tashishda ifloslanishi, zanglashi, mexanik shikast, shuningdek uchqun va elektr yoyidan kuyishdan saqlash zarur.
Taranglashtiriladigan sterjenli armaturani tayyorlash sterjenlarni kerakli uzunlikda kesish, ularning uchlarida vaqtinchalik ankerlarni xosil qilish yoki vaqtinchalik inventar qisqichlarni o’rnatishdan iborat. Zarur xollarda sterjenlarni payvandlash yordamida uchma uch ulash yoki oboymalar (xalqalar) yordamida presslab ulanadi. Vaqtinchali ankerlar va inventar qisqichlar taranglashtiriladigan armaturani stendlar, qoliplar va qolip tagida joylashgan tirgaklarga o’rnatish va mustaxkalash uchun xizmat qiladi.
A-IIIv, A-IV, A-V, At-IV, At-V, At- VI va At- VII klassli armatura sterjenlarini sovuq xolda qaychilar yordamida kesiladi. Gaz-kislorod yordamida kesish ruhsat etiladi, ammo elektr yoyi yordamida kesish taqiqlanadi.
A-IV, A-V klassli issiq xolida tortilgan armatura po’latlarini payvandlash yordamida ulash mumkin.
At- IV i At- VII klassli termik mustahkamlangan armatura sterjenlarini payvandlash usuli bilan ulash taqiqlanadi. Termik mustaxkamlangan armaturani siqib maxkamlanadigan xalqalar yordamida ulanadi.
-diametri 22 mm gacha bo’lgan hamma klassli armaturalar uchun sovuq xolda presslangan shaybalar ( ,a- rasm);
-diametri 40 mm gacha bo’lgan A-IIIv, A-IV, A-V, At-IV, At-V, At- VI va At- VII klassli po’lat armatura sterjenlarining uchlarida issiq xolda siqib hosil qilinadigan ankerlar ( ,b-rasm);
-diametri 40 mm gacha bo’lgan A-IIIv, A-IV, A-V klassli po’lat armatura sterjenlarining uchida kalta artmatura bo’laklarini payvandlab hosil qilinadigan ankerlar ( v,-rasm);
Inventar qisqichlar ( -rasm), shu jumladan GOST 23117—78 bo’yicha diametri 32 mm gacha bo’lgan hamma armatura klasslari uchun S2-10-18, SZ-16-25 qisqichlari.
Diametri 8÷14 mmli A-V, At-IV, At-V, At- VI va At- VII klassli armatura sterjenlarining uchida A-I klassli issiq xolda tortilgan armatura po’latidan presslab tayyorlangan spiral ankerlardan ham foydalaniladi ( - rasm).
Armatura uchlaridagi vaqtinchalik presslab tayyorlangan shaybali va spiral ankerlar mexanik va pnevmatik presslarda tayyorlanadi.
Armatura uchlariga o’rnatiladiagan vaqtinchalik ankerlar uchun shaybalar St1, St2 i StZ markali listli yoki tasmasimon po’latlardan shtamplab, hamda shu markali dumaloq yoki olti qirrali po’latlardan yasaladi. Shaybalarning o’lchamlari - jadvalda keltirilgan.
Armatura sterjenining uchlarida bir vaqtning o’zida yoki navbati bilan xar bir uchida issiq xolida presslab anker hosil qilish SMJ-32 uskunasida, SMJ-128B mashinasida, shuningdek uchma-uch ulaydigan payvandlovchi MS-1602 mashina yordamida qizdirish va presslash rejimlariga amal qilgan xolda amalga oshiriladi.