Reja: Pedagogika fani va uning asosiy kategoriyalari

Педагогиканинг асосий 
тушунчалари 
Таълим 
Маълумот
Тарбия
Ривожлани
ш 
Шакллани
ш 

---

davom etadigan jarayondir. Shu tufayli tarbiya so‘zi ko‘p vaqtlardan ta’lim 
malumot jarayonlariga kiradigan ishlarining mazmunini ham anglatadi. Tarbiya 
ta’lim malumot natijalarini o‘zida aks ettiradi. 
Ta’lim – maxsus tayyorlangan kishilar rahbarligada o‘tkaziladigan 
o‘quvchilarni bilim va malakalar bilan qurollantiradigan bilim qobiliyatlarini 
o‘stiradigan, ularning dunyoqarashlarini tartib topgan jarayondir agar tarbiya bola 
tugilganidan boshlab umrining oxirigacha oilada, maktabda va jamoatchilik 
ta’sirida shakllansa, komol topsa, ta’lim chegaralangan holda, masalalar sinf 
xonasi labarotiya kabinetlari) tashkil etilgan o‘qituvchi rahbariga mauyyan 
barigida muayyan belgilangan vaqtda olib borilgan.
Ma’lumot - ta’lim-tarbiya natijasida olingan va tizimlashtirilgan bilim hosil 
qilingan ko‘nikma va malakalar hamda shakllangan dunyoqarashlar majmuidir.
Ta’lim-tarbiya va malumot uyg‘unlashgan yagona javob bo‘lib o‘qituvchi 
tarbiyachi ularning shakllanishida etakchi qiladi. O‘qituvchi dars berar ekan 
o‘quvchilarni fan yangiliklardan xabardor etadi, Ayni paytda ularda insoniy 
fazilatlarni shakllantiradi., tarbiyalaydi mustaqil fikrlashgan o‘rgatadi.
Shaxs- «odamning jamiyat a’zosi sifatida, o‘z-o‘zini anglash va tafakkurni, 
faoliyatning ob’ektivligini, muloqat hamda biluvchanlikni tashuvchanligidir». 
Shaxs deganda ruhiy jihatdan taraqqiy etgan, o‘z xususiyati va sifatlari bilan 
boshqalardan farq qiladigan muayyan jamiyatning a’zosi tushuniladi. Shaxs avvalo 
o‘zining qadr-qiymati va kamchiliklari bilan jamiyat hayotida faol qatnashganligi 
hamda ta’lim-tarbiya natijasida yuzaga kelgan o‘zining kuchli va kuchsiz 
tomonlari bilan paydo bo‘lgan individdir. 
Rivojlanish kishidagi jismoniy, ruhiy va ijtimoiy jarayon bo‘lib tug‘ma va 
egallangan miqdor va sifat o‘zgarishlarini o‘z ichiga oladi. Rivojlanish deb bola 
vaznining oshishi suyak va tizimning tanosil azolarining nerv funksional 
faoliyatining kamol topishi aql zakovatining shakllanishiga aytiladi.
Shaxsning har tomonlama kamolga etishi – ma’lum bir real tarixiy shart-
sharoitlarda amalga oshirish mumkin bo‘lgan qobiliyatlar va iqtidorlarning, uning 
mohiyatni tashkil etadigan hamma kuchlarning to‘liq va batomom rivojlanishidir. 
Pedagogik faoliyat – estetik, axloqiy, siyosiy, iqtisodiy maqsadlarda 
muvofiq ravishda yosh avlodni hayotga tayyorlashning aqlan o‘ylab ko‘rilgan, 
katta yoshdagilarning ijtimoiy zarur bo‘lgan mehnatining o‘ziga xos turidir.
Pedagogik jarayon - ma’lum bir maqsadga yo‘naltirilgan pedagogik faoliyati 
tasirida tashkiliy shakllantirilgan va mazmuni boyitiladi tarbiyachining 
yo‘naltiruvchi va olib beruvchi taraqqiy ettirishidir.
Pedagogik muloqat – o‘quv-tarbiya davomida o‘qituvchi (pedagog)ning 
o‘quvchilar bilan kasbiy muloqati hisoblanadi.