Reja: Qo‘shilgan qiymat solig’i haqida tushuncha. Soliqning iqtisodiy mohiyati va uning joriy qilinishi

млрд сўм
Т/р	Кўрсаткичлар	Сумма	Фоизда
Жами - даромадлар		200 000,0	100
1.	Бевосита солиқлар	63 330,5	31,6
1.1	Фойда солиғи	38 557,2	19,2
1.2	Айланмадан олинадиган солиқ	2 728,3	1,3
1.3	Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи	22 045,0	11,0
2.	Билвосита солиқлар	73 164,9	36,5
2.1	Қўшилган қиймат солиғи	53 300,0	26,6
2.2	Акциз солиғи	15 038,3	7,5
2.3	Божхона божи	4 826,6	2,4
3.	Ресурс солиқлари ва мол-мулк солиғи	22 740,5	11,3
3.1	Мол-мулк солиғи	3 173,8	1,5
3.2	Ер солиғи	4 253,3	2,1
3.3	Ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ	14 403,5	7,2
3.4	Сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ	910,0	0,4
4.	Бошқа даромадлар ва солиқ бўлмаган бошқа тушумлар	40 764,1	20,3

2022 йил учун Ўзбекистон Республикаси Давлат
бюджети даромадлари *
*Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 30 декабрдаги ПҚ-73-сон қарорига 3-илова.

Т/р	Кўрсаткичлар	Сумма	Фоизда
Жами — даромадлар		232 607,1	100
1.	Бевосита солиқлар	73 955,9	31,8
1.1.	Фойда солиғи	42 848,3	18,4
	шу жумладан:
	«Навоий кон-металлургия комбинати» акциядорлик жамияти	11 252,6	4,8
	«Олмалиқ кон-металлургия комбинати» акциядорлик жамияти	5 265,5	2,2
1.2.	Айланмадан олинадиган солиқ	2 811,7	1,2
1.3.	Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи	28 295,8	12,2
2.	Билвосита солиқлар	88 411,3	38,0
2.1.	Қўшилган қиймат солиғи	63 775,4	27,4
2.2.	Акциз солиғи	17 883,9	7,7
	шу жумладан:
	алкоголь маҳсулотлари, шу жумладан пиво	2 339,0	1,0
	тамаки маҳсулотлари	2 439,4	1,04
	мобил алоқа хизмати учун акциз солиғи	1 003,3	0,4
2.3.	Божхона божи	6 752,0	2,9
3.	Ресурс солиқлари ва мол-мулк солиғи	26 473,2	11,4
3.1.	Мол-мулк солиғи	4 332,6	1,9
3.2.	Ер солиғи	5 805,5	2,5
3.3.	Ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ	15 535,6	6,7
	шу жумладан:
	норуда қурилиш материаллари бўйича	755,5	0,3
3.4.	Сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ	799,5	0,3
4.	Дивидендлар	29 532,2	12,7
	шу жумладан:
	«Навоий кон-металлургия комбинати» акциядорлик жамияти	16 050,4	6,9
	«Олмалиқ кон-металлургия комбинати» акциядорлик жамияти	9 481,7	4,1
5.	Бошқа даромадлар ва солиқ бўлмаган бошқа тушумлар	14 234,6	6,1

2023 йил учун Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети даромадлари прогнози
млрд. сўм
2023-yil 1-sentabr holatiga QQS toʻlovchilar soni 188 528 taga yetdi. Bu o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 14,8 % ko‘p.
📈O‘sish ko‘rsatkichlari eng yuqori sohalar – TOP-3:
🔹 axborot va aloqa xizmatlari – 42,6 % (1,1 mingta);
🔹 transport – 41,9 % (1,9 mingta);
🔹 xizmat ko'rsatish – 24,3 % (3,6 mingta).
📉Oʻsish koʻrsatkichlari eng past sohalar – TOP-3:
🔸sanoat – 14,4 % (3,4 mingta);
🔸qurilish – 11,2 % (2,3 mingta);
🔸qishloq xoʻjaligi – 6,9 % (3,1 mingta);
Hozirda QQS toʻlovchilarning yarmidan ortig‘i quyidagi sohalarda faoliyat yuritmoqda:
savdo – 58,8 mingta;
qishloq xoʻjaligi – 47,7 mingta.
Soliq to‘lovchilar tarkibi, soliq obyekti, soliq solish bazasi va soliq stavkalari
Qo‘shilgan qiymat solig‘ining to‘lovchilari bo‘lib, amaldagi Soliq kodeksining 237-moddasiga muvofiq O’zbekiston Respublikasida tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi va (yoki) tovarlarni (xizmatlarni) realizatsiya qiluvchi yuridik shaxslar tushuniladi. Jumladan:
- O’zbekiston Respublikasining yuridik shaxslari;
- tovarlarni (xizmatlarni) realizatsiya qilishdan olingan daromadi soliq davrida bir milliard so’mdan oshgan yoxud ixtiyoriy ravishda qo’shilgan qiymat solig’ini to’lashga o’tgan yakka tartibdagi tadbirkorlar;
Soliq to‘lovchilar tarkibi, soliq obyekti, soliq solish bazasi va soliq stavkalari
- O’zbekiston Respublikasi hududida tovarlarni (xizmatlarni) realizatsiya qiluvchi chet el yuridik shaxslari, agar tovarlarni (xizmatlarni) realizatsiya qilish joyi deb O’zbekiston Respublikasi e’tirof etilsa;
- faoliyatni O’zbekiston Respublikasida doimiy muassasalar orqali amalga oshiruvchi chet el yuridik shaxslari;
- oddiy shirkat shartnomasi (birgalikdagi faoliyat to’g’risidagi shartnoma) doirasida amalga oshiriladigan faoliyat bo’yicha -oddiy shirkatning ishlarini yuritish vazifasi zimmasiga yuklatilgan ishonchli shaxs – oddiy shirkatning ishtirokchisi;
Soliq to‘lovchilar tarkibi, soliq obyekti, soliq solish bazasi va soliq stavkalari
- O’zbekiston Respublikasining bojxona chegarasi orqali tovarlarni olib o’tuvchi shaxslar. Mazkur shaxslar bojxona to’g’risidagi qonun hujjatlariga muvofiq qo’shilgan qiymat solig’ini to’lovchilar deb e’tirof etiladi.
Qo’shilgan qiymat solig’i bo’yicha soliq majburiyatlari Soliq kodeksida belgilangan hollarda va tartibda soliq agentlari tomonidan bajariladi.
Soliq to‘lovchilar tarkibi, soliq obyekti, soliq solish bazasi va soliq stavkalari
Quyidagilar soliq to’lovchilar deb hisoblanmaydi, bundan yuqorida keltirilgan 6-bandda nazarda tutilgan hollar mustasno:
- davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari – o’z zimmasiga yuklatilgan vazifalarni bajarish doirasida;
- aylanmadan olinadigan soliqni to’lovchi shaxslar.
Soliq to’lovchilar O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasi tomonidan belgilangan tartibda soliq organlarida qo’shilgan qiymat solig’ini to’lovchi sifatida maxsus ro’yxatdan o’tkazish hisobida turadi.