Reja: Tuproq organik qismining kelib chiqishi, tarkibi va hossalari; Tuproq gumusi, uning tarkibi va hossalari; Tuproq paydo bo’lishida gumusning ahamiyati; Tаyanch ibоrаlаr

Gumussimon moddalar va ularning tabiati

Bular jigarrang, qo‘ng‘ir, sarg‘ish ranglar kompleksiga ega bo‘lgan murakkab moddalar bo‘lib, odatda ishqorlar, neytral tuzlar, organik erituvchilar yordamida tuproqdan ajratiladi. Gumus birikmalarini ajratishda shu kungacha rang asosiy rol o‘ynab kelmoqda, ya’ni rangga qarab ajratiladi. Lekin hozirgi zamon uchun bu qoida to‘la-to‘kis hayotga to‘g‘ri kelmaydi.
Odatda gumusning oz qismi tuproqda erkin holda saqlanadi. Asosiy massasi tuproqning mineral qismi bilan har xil formada bog‘langan bo‘ladi. Gumus moddalarini eritmaga o‘tkazish uchun bu birikmalarni buzish, ya’ni parchalash kerak. 30-yillarda gumusni o‘rganish maqsadida mineral va organik kislotalar va ularning tuzlari yordamida parchalanishi o‘rganilgan.
Hozirgi kunda 0,1 n NaOH, Na₄P₂O₇ yordamida gumus moddalarini tuproqdan ajratish yo‘llari mavjud bo‘lib, uni quyidagicha tasvirlash mumkin.


Германия, Австрия ва Швеция ва бошқа мамлакатларда органик деҳқончилик фермерларга қишлоқ хўжалик махсулотларини етиштиришда муттадил ёрдам бериб келмоқда. ( Dabbert ва Braun 1993; Osterburg etal . 1997 ; Hartnagel 1998 ; Schneeberger ва бошқалар. 1997). Ерларнинг ҳолатини кузатиш мантиқий оддий ҳолат бўлишига қарамасдан қишлоқ хўжалигини ривожланиши учун тежамкор, замонавий қишлоқ хўжалик машиналарини қўллаш мақсадга мувофиқ бўлади. Ирландияда ерларни чуқур ҳайдамасдан оғир техка ишлатмасдан, юқори самарадор минерал ўғитлар қўллаш билан қишлоқ хўжалик махсулотларини, яъни гўшт, сут, ғалла, сабзавот ва мева махсулотларини интенсив сармоясини ошириш мумки .

Organik va noorganik erituvchi


TUPROQ

To‘q rangli eritma Erimagan gumus moddalari

(gumin va ulmin)


Kons. H₂SO₄ yoki HCl

Cho‘kma Eritma, ya’ni kren va apokren

(fulvokislota)
spirt