Reja: Zanjirning paydo bo`lishi

Pirit va arsenopiritni bakterial oksidlanish mexanizmi
Reja:


Zanjirning paydo bo`lishi.
Zanjirning davom etishi
Zanjirlarning tarmoqlanishi.
Zanjirning uzilishi
Katalizator ishtirokidagi suyuq fazali oksidlash
Baxning oksidlash jarayonlarning peroksid nazariyasi matbuotda e'lon qilingan vaqtdan so’ng Semenov, Emanuel hamda ko`pchilik boshqa izlanuvchilarning ishlari asosida uglevodorodlar (RH) ni va boshqa organik birikmalarni oksidlash reaksiyalari prinsipial mexanizmi belgilangan.
Sxema quyidagi elementar bosqichlarni o`z ichiga olgan: zanjirning paydo bo`lishi, davom etishi, tarmoqlanishi, uzilishi hamda gidroperoksidning turli – tuman oksidlash mahsulotlari hosil qilib molekulyar parchalanishi.


Zanjirning paydo bo`lishi.

Katalizni vujudga keltiruvchi qo`shimchalar bo`lmagan paytda zanjirning paydo bo`lishi uglevodorod molekulasi kislorod ataka qilganda quyida keltirilgan reaksiyalar ketadi:

RH + O₂  R^ + HO^₂

2RH + O₂  2R^ + H₂O₂

|
Birikmaning tabiatiga bog`liq holda H –C- bog`ining

|
uzilish energiyasi 290 dan 420 kdj/mol gacha o`zgaradi.
|
Agar – C – H bog`ining uzilish energiyasi 380 kdj/mol dan
|
kam bo`lsa, uchmolekulyar reaksiya orqali zanjirning paydo bo`lishi energetik afzalroqdir.
Masalan, dekan, tetralin, siklogeksanlar oksidlanganda zanjirning paydo bo`lishi uch molekulyar reaksiya orqali amalga oshadi.
Metiletilketon va etil spirtini 145200<sup>0</sup>C va 5 MPa bosimda oksidlash jarayonida zanjirning paydo bo`lishi bimolekulyar reaksiya bo`yicha yuzaga keladi.
Ayrim hollarda esa zanjirning paydo bo`lish jarayoni geterogen bo`lib, reaksion idish devorida ketadi.
Erkin radikallar (initsiirlash) sistemaga energiyaning tashqaridan ta'sir qilishi (fotokimyoviy initsiirlash, ionlovchi nurlanish ta'siri, fotosensibilizatorlarni qo`llash) oqibatida hosil bo`lishi mumkin.
Uglevodorodlarni oksidlash reaksiyalarida initsiatorlar sifatida o`zgaruvchan valentli metall birikmalari, masalan, marganes ioni Mn³⁺ ishlatilishi mumkin:
RH + Mn³⁺  R^ + Mn²⁺ + H⁺