Режалаштириш моделлари

ЧПС(10%, -10000, 3000, 4200, 6800) = 1188.44 so`m. 
Hisoblangan qiymat 10000 ming so`m kapital qo`yilmasidan bir yildan keyingi 
absolyut daromadni anglatadi. 
Misol. Faraz qilaylik, boshlang’ich vaqt momentida loyiha bo`yicha xarajatlar 
37 000 so`mni tashkil qilsin. Kutilayotgan daromadlar esa 5 yilga 8000 so`m, 9200 
so`m., 10000 so`m, 13900 so`m xamda 14500 so`m bo`lsin. Oltinchi yilga esa 5000 
so`m zarar kutilmoqda. Kapitalning bahosi yiliga 8 %. Loyihaning sof joriy bahosini 
hisoblang. 
Yechish. Avvalgi masalada 10 000 ming so`m bshlang’ich kapital miqdori to`lov 
davr oxirida amalga oshirilgani uchun argumentlar ro`yxatiga kiritilgan edi. Bu 
masalada esa boshlang’ich xarajatlarni diskontlashning keragi yo`q, chunki bizning 
xolda to`lov davrning oxirida amalga oshiriladi. Ularning joriy bahosi 37000 so`mga 
teng. Xarajatlarni kelajakdagi daromad va zararlar bilan taqqoslash uchun bu 
ma`lumotlarni xozirgi avqtga keltirish lozim. Aytaylik, darromadlar B1:B5 
yacheykalarga kiritilgan bo`lsin. Loyihaning sof joriy bahosi quyidagicha: 
ЧПС (8%, B1:B5, -5000) – 37000 = 3167.77 so`m. 
ЧИСТНЗ funksiyasi. Bu funksiya muntazam bo`lmagan xarajatlar va 
daromadlar uchun sof joriy bahoni hisoblash uchun xizmat qiladi. Uni umumiy 
ko`rinishda quyidagicha yoziladi: 
ЧИСТНЗ (stavka, {0-summa; 1-cumma;...; N-summa}, {0-sana; ...; N- 

---

40 
sana}). 

---

41 
Amallarning ko`rsatilgan sanalari to`lov va tushum summalariga mos bo`lishi 
lozim. Amal ko`rsatilgan sanada, ya`ni 0-sanada bajariladi. Shunday qilib, 0- summa 
diskontlanmaydi. Agar hisob birinchi amal sanasidan avvalgi sanaga bajarilmoqchi 
bo`lsa, u xolda boshlang’ich 0-summani 0 ga teng qilib ko`rsatiladi. Agar bir nechta 
amallarni (kutilayotgan tushum va xarajatlar) bajarilmoqchi bo`lsa, u xolda oddiy 
formatdagi sana va summalar kiritilgan yacheykalarning ajreslarini ko`rsatish 
mumkin. 
Misol. 2015 yilning 1 iyulidagi xajmi 2750 ming so`m bo`lgan investitsiyani 
ko`raylik. Bu investitsiya quyidagicha daromadlarni keltirishi kutilmoqda: 2015 
yilning 15 sentyabriga 2750 ming so`m, 2015 yilning 1 noyabriga 4250 ming so`m, 
1016 yilning 1 yanvariga 5250 ming so`m. Diskontlash normasi – 9%. 
Investitsiyaning 2015 yil 1 iyuliga xamda 2014 yilning 1 iyuliga sof joriy bahosini 
aniqlaymiz: 
Yechish. B1:E1 yacheykalarga tushum qv to`lovlarni, B2:E2 yacheykalarga 
esa amaliyot summalarini kiritamiz. Boshlang’ich to`lov argumentlar safiga”-“ 
belgisi bilan kiritiladi (B2 =-10000). A1 yacheykaga 1.07.2015 sanasini, A2 ga esa 
0 qiymatini yozamiz. 2015 yil 1 iyulga sof joriy baho quyidagicha: