Режалаштириш моделлари

Yechish. ПС(12%, 12,, 5000)=-1283.38 ming so`m. 
Natijaning manfiyligi bu summani omonatga qo`yilishini anglatadi. 
Misol. Faraz qilaylik, uyni ikki variantdan biri yordamida sotib olish 
rejalashtirilgan: birdaniga 99 million so`mni to`lash yoki 15 yil mobaynida xar oyda 
940 ming so`mdan 15 yil mobaynida to`lash xam mumkin. Agar yillik protsent 
stavkasi 8 % bo`lsa, qaysi variantning afzalligini aniqlash talab qilinadi. 
Yechish. Hisoblash ishlarini ПС funksiyasi yordamida quyidagicha amalga 
oshiriladi: 
ПС(8%/12, 1512, -940)=98362.16 ming so`m. 
Demak, so`ralayotgan 99 mln so`m pul kutilayotgan summadan katta ekan va 
shu sababli bir vaqtda to`lovni amalga oshirish iqtisodiy jahatdan noto`g’ri bo`lar 
ekan. 
ЧПС funksiyasi. Sof joriy bahoni aniqlash metodi ko`pincha invesititsiyalar 
kiritishning samaradorligini aniqlashda qo`llanadi. U foydaning quyi chegarasini 
hisoblash va shu asosda eng samarali loyixalarni aniqlashga yordam beradi. 
Kutilayotgan daromad va xarajatlarni diskontlash sarmoyalarni jalb qilishga imkon 
beradi. Funksiya umumiy ko`rinishda quyidagicha yoziladi: 
ЧПС(stavka; 1˗qiymat; 2˗qiymat; ...) 
Stavka — bu bitta davr uchun diskontlash stavkasi. 
1˗qiymat; 2˗qiymat; ... — 1 dan 29 gacha bo`ladi va daromad va xarajatlarni 
ko`rsatadi. 
Sof joriy bahosi ЧПС funksiyasi yordamida hisblanayotgan investitsiya batta 
davr uchun argumentning summa! Sanasidan boshlanib, ro`yxatning oxirida 
ko`rsatilgan qiymatgacha davom etadi. Agar birinchi pulli vznos birinchi davrning 

---

38 
boshiga to`g’ri kelsa, u xolda ЧПС ning qiymatiga birinchi qiymatni qo`shiladi (agar 
bu xarajat bo`lsa ayirish kerak), ammo argumentlar ro`yxatiga qo`shmaslik 

---

39 
lozim. 
Misol. Loyihaga investitsiya uni bajarishning birinchi yili oxirida 10000 ming 
so`mni tashkil qilsin. Keyingi uch yilda loyiha bo`yicha daromadlar 3000 so`m, 
4200 so`m va 6800 so`mlarni tashkil qilsin. Loyihaning sof joriy bahosini toping. 
Yechish. Xajmi 10 000 ming so`m bo`lgan investitsiya hisob bajarilayotgan 
davrning boshlang’ich momentiga mansub bo`lmagani uchun uni argumentlar 
ro`yxatiga kiritish lozim. Bu pul oqimi “bizdan chetga” tarzida xarakatlangani uchun 
10000 ming so`mni manfiy (ya`ni “-” belgisi bilan) ko`rinishda yozamiz. Sof joriy 
investitsiya quyidagicha hisoblanadi: