Reje. Birinshi járdem kórsetiw qurallari

JASALMA DEM BERİW USILARI
Dem aliw jollari ótkirlieluǵin tiklew, dem-dawis baylamlariniń spazmi, dem aliw jollarina kúshilk massasiniń tiǵiliwi, inabatsion nayshaniń buralip ketiwi, tildiń xalqumga ketip qaliwi hám sol tárizliler aqibetinde dem aliw háreketi toqtawi múmkin.
Dem aliw jollari toliq yamasa bir bólegi jasirniwi múmkin. Essiz halatda jatirǵan adamda dem aliw jollari erkin ótkeriwsheńligin tiklew ushin tez hám izbe iz tómendegi keshelerin ótkeriw zárúr:

1. 
   Nawqasti qatti júzege shalqasina jatqariw.
   
2. 
   Basin arqaǵa enkeytiw.
   
3. 
   Tómengi jaǵin aldinǵa hám joqari qoyiw hám awzin ash.
   
4. 
   Awiz hám tamaqti shilimshiq hám basqalardan tazalaw.
   
5. 
   Nawqastin awzina hawa jiberib, kókrek qapasi ko’teriliwini dem shiǵariwshi kózetip turiw múmkin.
   

Awizdan-awizǵa yamasa awiznan-murinda dem beriw usili dem aldiriwdiń eń tásirli hám ápiwayi usil. Nawqas basin arqaǵa kóbirek enkeytip, shalqasina jatqariladi. Buniń ushin nawqastiń kókirekleri astina adyal qóyiladi. Nawqastiń murni barmaqlar menen qisiladi, Awzina paxta yamasa óraml jawiladi hám tereń dem alip hawa nawqastiń awzina úplenedi. Dem bir minutta shama menen 12-16 marte polflanadi. Nawqastiń jaǵlari bekkem qisilǵan xallarda awizdan murinǵa suniy dem aldiriw usilsli paydali esaplanadi bul maqsete bir qol menen nawqastiń basi manlayidan arqaǵa eńkeytiriledi. 2-kol menen ieginen uslanadi hám tómengi jaǵin joqariǵa kóterilip, awzi bekitiledi. Keyin tereń dem alip erni menen murni kamrab alip tezlik penen dem jiberiledi.


QAN KETİW TÚRLERİ QAN KETİWN TÓQTATIW USILLARI.

Qan ketiw qan tamirlari diywaliniń jaraqatlaniwi, bir kesellik nátiyjesinde jemiriliwi yamasa oniń ótkiziwsheńligi asip ketiwi sebepli kelip shiǵadi.

Jaraqatlanǵan tamir qásiyeti hám túrine qarap qan aǵiwiniń tómendegi túrleri pariq qilinadi.
1. Arterial qan ketiwi- qan ketiwdiń eń qáwipli túri bolip bul arterial qan tamirlari jaraqatlanǵanda joqori basim astinda puls siyaqli qizil alwan reńli qan atliǵip shiǵiwi menen xarakterlanadi. Bunda nawqasda qisqa múddet ishinde kóp muǵdarda joǵaltqanliǵi ushin kemqanliq kelip shiǵadi.