Reje. Birinshi járdem kórsetiw qurallari

Aseptika hám antiseptika.
Antiseptika-nawqas denesine túsken mikroblardi joq etiwge qaratilǵan shara-ilajlar qolanbasi. Antiseptika usillari tómendegiler:
Mexanik usil-jaraqatlanǵan toqimani túrli patasliqlardan tazalaw, birlemshi operatsiya qayta isewi, ólgen toqimani alip taslaw, shayiw hám t.b.
Fizikaliq usil-jaraqatlanǵan toqimadan irińdi shiǵarip jiberiw ushin tampon, drenaj, trubka, kvarts ultrabinafsha lampalar hám t.b. dan paydalaniw.
Biologiyaliq usil-organizmdi mikroblarǵa qarsi liǵin asiriw ushin immun zardoblar (passiv emlew ushin), fermentlar (tripsin, xemotripsin, xemopasin, rebonwkleazalar), antibiotiklar hám vaktsiyalardan (aktiv emlew ushin) paydalaniw kiredi. Házirgi waqitda mikroblarǵa qarsi ushin penitsillinlar, tetratsiklinlar, aminoglikozidlar hám makrolidlar qatarina kiriwshi antibiotiklardan keń paydalaniladi. Bular mikroblardi ósiw hám rawajlaniwin toqtatip qoyiwi (bakteriostatik tasir) yamasa olardi óltiriwi múmkin (bakteritsid tasir). Fermentlar bolsa nekrolitik tasir kórsetip, irińli jaralardi hám bosliqlardi tazalaniwina járdem beredi.
İrińli keselliklerdi emlewde kobinese stafilakokka qarsi anatoksin yamasa γ-globullindan paydalaniladi.
Ximiyaliq antiseptika- mikroblarǵa qarsi gúresiw ushin túrli Ximiyaliq zatlardan paydalaniladi.
1.Galogenlar topari: xlorli birikpeler (xlorli x’ak, xloramin B) hám yod saqlawshi birikpeler-yodtiń 5 % li spirtli eritpesi, Ligol eritpesi (yod yamasa kaliy yodtli suwli yamasa spirtli eritpesi), yodanat (yodni sul lfat penen kompleks birikpesiniń suwli eritpesi) kiredi. Birikpeler-yodtiń 5 % li spirtli eritpesi, Lyolgol eritpesi (yod yamasa kaliy yodti suwli yamasa spirtli eritpesi), yodanat (yodli sulfat penen kompleks birikpesiniń suwli eritpesi) kiredi.
2.Oksidlewshiler: organik zatlar járdeminde aktiv kislorodti ajratip mikrob kletkasinda oksidleniw-qaytariliw jaǵdaylarin buzadi.
Vodorod peroksid, kaliy permanganat, ruwx oksidi misal boladi.
3.Kislota hám ishkorlar topari: qoldi, operetsiyaliq maydaniń, ásbaplarin, operetsiyaliq ámeliyatinda jumsalatuǵin jip hám materiallardi ziyansizlandiriw ushin keń qollaniladi.
Bugan pervomor (81 ml, 85 % qmirsqa kislotasi⁺ 171 ml 33 % vodorodperoksid), bor kislotasiniń 2-3 % li suwli eritpesi, kaltsiylengen soda, nashatiri spirti, natriy siltili siyaqlilar.
4.Awir metal tuzlari topari: kúshli bakteritsid tásirine iye bolip, rezina perchatkalar hám operetsiyaliq jibin ziyansizlandiriwda keń jumsaladi. Sulema (1: 1000 simob xlorid suwli eritpesi), gúmis nitrat (5-10 % li eritpesi), ksiroform (3-10 % malham mazi hám urpaǵi) jumsaladi.
5.Spirtler topari: etil spirti ámeliyatda keń qollaniladi. 70 % lisi yaki bakteritsid tásirine iye bolip, operetsiyaliq maydani, ásbaplar, kúldi, jipti tazalaw ushin jumsaladi.
6.Aldegidlar topari: formaldegid-gaz siman zat, suwda jaqsi eriwsheń, 40 % li eritpesi-formalin instrolmentlar, drenajlar, qolǵaplardi ziyansizlandiriwda jumsaladi.
7.Boyawlar hám nitroforanlar: brilliant jasili 0,1-2 % li spirtli eritpesi irińli ayazlawinda sirtqa, metilen kóginin 1-2 % li spirtli eritpesi kúygende jumsaladi.
Folratsilin eritpesi 0,02 % sirtqa qollaniladi.
Antiseptik zatlar nawqas denesindegi Mikroblardi , dezinfektsiyalawshi zatlar bolsa sirtqi ortaliqtaǵi Mikroblar (kiyimi, tósegi, da’reti, kakirik hám t. b) di óltiriw ushin qollaniladi.