Reje: Kirisiw
Yaponiya, AQSh, Rossiya menedjmenti
Download 40.5 Kb.
|
2 5393462871952721888
|
2.Yaponiya, AQSh, Rossiya menedjmenti
Amerika basqarmasi modelinin’ xarakteristikasi Amerika menedjmenti klassikaliq mektep tiykarlarin o’zlestirdi, onin’ tiykarshisi A. Fayol Amerikalilar L.Gyullik ha’m L.Urvik usi mekteptin’ tiykarg’i nizamlarin en jaydiriw ushin ko’p jumis isledi. Keyinshelik, basqa amerikali avtorlar basqariw sistemasina ko’plegen qosimshalar, du’zetiwler ha’m o’zgertiwler kirgizdi. Na’tiyjede, Amerika firmalarinda basqariw sistemasi qatan’ ta’rtipke saling’an. Bul jerde basqariw du’zilisine tu’rli faktorlar ta’sir ko’rsetedi. Bir ta’repten, bul islep shig’ariw mug’darinin’ o’siw faktorlari, o’nimnin’ quramalilig’i, aymaqliq bo’liniw ha’m basqa ta’repten, aniq firmalar qa’liplesiwinin’ tariyxiy qa’siyetleri. Isenim kompaniyalari Amerikanin’ da’slepki firmalarina mas edi, sonin’ ushin ha’zirge shekem General Motor, Chrysler, ford Motor siyaqli taniqli kompaniyalarda islep shig’ariw bo’limlerindegi ka’rxanalar g’arezsizlikten ayrildi. Bunday ka’rxanalar basshilari toliq islep shig’ariw bo’limleri basshiliqqa baylanisli. Islep shig’ariw bo’liminin’ waziypalarina ka’rxanalar ortasinda buyrtpalardi bo’lip beriw,logistika, islep shig’ariw rejelerinin’ orinlaniwin qadag’alaw, sonday – aq rejelestiriw, sapa menedjmenti, a’sbap – u’skenelerge texnik xizmet ko’rsetiw, jumisshilar menen ta’miynlew siyaqli uliwmaliq funkciyalar kiredi. 1980 – jillarda Amerikaliq menedjment basqariw qararlarin qabil qiliwda ruxsatnamalardin’ quramli ta’repten qayta bo’listiriliwge alip kelgen a’hmiyetli o’zgerislerge dus keldi. Barliq iri kompaniyalar strategiyaliq rejelestiriwdi aytip o’tti, bul uzaq mu’ddetli maqsetlerdi islep shig’iw na’tiyjesi. Zamanago’y bazaar qatnasiqlarindag’i kompaniyalardin’ gu’llep – jasnawi jan’a o’nimlerdi islep shig’iw ha’m satiwdi talap etedi. Ol tek g’ana bazar mu’ta’a’jliklerin qanaatlandiriw, ba’lkim baxalardi ta’rtipke saliw, investiciyalardi o’zine tartiwdi qadag’alaw, a’tirap – ortaliqti baqlaw ha’m energiyani tejew salasindag’i nizam hu’jjetlerine maslastiriliwi kerek. Ol o’zine mas qa’siyetlerge iye ha’m Amerika basqariw usilina iye, sebebi: Ha’r bir jumisshinin’ aniq belgilengen juwapkershiligi; Ha’r bir basshi belgilengen ko’rsetkishler orinlaniwi ushin jeke o’zi juwapker esaplanadi; Amerika korporaciyalarinin’ shet el filiallari bas komponiyanin’ kapitali, texnologiyasi, sho’lkemli ha’m basqariw ta’jiriybesinen erkin paydalanadi; Amerika firmalarinda strategiyaliq rejelestiriw,basekige shidamliliq bazaar segmentlerin rawajlandiriwg’a qaratilg’an bolip, olardi strategiyaliq biznes oraylari (SCC) dep ataldi. Da’slepki basqishlarda kompaniya uzaq mu’ddetli rawajlaniwda payda marjalari ko’z qarasinan bazardi u’yrenedi ha’m ha’zirgi iskerligi menen baylanisli emes. Ekinshi basqishta komponiyanin’ basekige shidamlilig’i aniqlanadi. SCL nin’ tiykarg’i mashqalasi eski ha’m jan’a texnologiyalar ortasindag’i baylanisliliqti ha’m onin’ o’nim basekigeshidamlilig’ina ta’sirin aniqlaydi. O’nimlerdin’ bir qiyli ha’m almasiwshan’lig’i da u’yreniledi, oni islep shig’ariw, islep shig’ariw ha’m a’melge asiriw ushin resurslardin’ bar boliwi, profil ha’m potencial boyinsha o’lshenetug’in ba’sekileslerdin’ bar boliwi. SCL menedjerleri o’zlerinin’ islep shig’ariw bo’limleri resurslarin strategiyaliq rejelerdi a’melge asiriw ushin saparbar qiliw huquqina iye, biraq islep shig’ariw ha’m a’melge asiriw ushin juwapker. Ilgeri, Amerika korporaciyalari o’tken da’wir tendenciyalari tiykarinda strategiyaliq rejeler du’zilgen, ha’zirgi waqitta bul process matematikaliq da’stu’rlew usillarinan paydalang’an halda modellestirilmekte. Ha’zirgi waqitta qa’liplesken zamanago’y Amerika basqariwi u’sh tariyxqa tiykarlanadi:
Bazardin’ boliwi; Islep shig’ariwdin’ qa’liplestiriwdin’ sanaat usili; Korporaciya isbilermenliktin’ tiykarg’i ko’rinisi sipatinda. Zamanago’y Amerika basqariw modeli XIX a’sirdin’ baslarinda payda bolg’an korporaciya (akcionerlik ja’miyeti) siyaqli jeke ka’rxananin’ sho’lkemli – huqiqiy ko’rinisine qaratilg’an. 1932 – jilda A.Burli ha’m M.Minz ta’repinen basip shig’arilg’an “Zamanago’y korporaciya ha’m jeke mu’lk” kitabi korporaciya teoriyasina u’lken ta’sir ko’rsetti, korporaciyalar yuridik shaxs maqamin aldi ha’m olardin’ akciyadarlari o’zlerine tiyisli bolg’an akciyalar sanina turaqli ra’wishte bo’lingen paydanin’ bir bo’legine iyelik etiw huqiqina iye boladi. Korporaciyalar barliq mu’lk capital iyelerine tiyisli bolg’an kishi ka’rxanalardi almastirdi ha’m jumisshilar iskerligin qadag’aladi. Amerika korporaciyalari o’z iskerliginde strategiyaliq menedjmentten ken’ paydalanadi. Usi tu’sinik 60 – 70 – jillarda ku’ndelikli o’mirge kiritildi. XX a’sir ha’m 80 – jillarda derlik barliq Amerike korporaciyalarin qamtip aldi. Strategiya tiykarg’I maqsetlerdi ha’m olarg’a erisiwdin’ tiykarg’I jollarin sonday qa’liplestiredi, korporaciya bir g’ana ha’reket jo’nelisin aladi. Jan’a maqsetlerdin’ payda boliwi, qag’iyda sipatinda, jan’a strategiyalardi izlew ha’m islep shig’iwdi talap etedi. Strategiyaliq menedjmenttin’ mazmuni, birinshiden, ba’sekide jen’ip shig’iw ushin za’ru’r bolg’an uzaq mu’ddetli strategiyani islep shig’iwda, ekinshiden, real waqitta basqariwda. Strategiyaliq menedjment tu’sinigi menedjmentke sistemali ha’m jag’dayli jandasiwg’a tiykarlang’an. Ka’rxana ashiq sistema sipatinda qaraladi. 60 – jillardan berli XX a’sir korporativ kadrlardin’ socialliq – ekonomikaliq jag’dayin jaqsilawg’a bolg’an talaplari ja’nede rawajlanbaqta. Sol menen birge, ko’plep menedjment teoriyashilari tez o’zgeriwshen’ socialliq ortaliqtin’ qarama – qarsiliqlarin itibarsiz qaldiriw sebepli bir qatar sho’lkemler o’z maqsetlerine jetispey atir degen sheshimge keldi. Usi jag’daydin’ aqibeti sipatinda “Sanaat demokratiyasi” doktrinasinin’ payda boliwi, ka’rxananin’ o’zi de, tovarlar ha’m xizmetlerdin’ tutiniwshilari, ha’m basqalar menen shug’illanbaytug’in ka’siplerdi basqariwda qatnasiw menen baylanisli, ka’rxana ortalig’ina sirtqi baza Amerikaliq avtorlar basqariwinda sadiq adamlardin’ “ U’shinshi krizis” dep atadi. Birinshisi, olardin’ pikirinshe, menedjmenttin’ islep shig’ariwdan ajraliwi ha’m oni basqariw iskerliginin’ ayriqsha tu’rine ajratiw menen baylanisli. Ekinshisi, menedjerlerdin’ payda boliwi menen aniqlanadi, yag’niy arnawli ka’sip iyeleri ha’m na’tiyjeli demokratiya ( yamasa ja’ma’a’tlik basqariw) menen baylanisli. U’shinshi krizis, sho’lkemnin’ barliq jumisshilarinin’ o’z ma’plerine ta’sir qiliwshi qararlardi qabil qiliwda qatnasiw ko’rinisi sipatinda ko’rindi. Sonida aytip o’tiw kerek, korporaciyanin’ en’ joqari basqariw organlari – direktorlar ken’eslerine jumisshilardi o’zine tartiw a’melde ju’da’ kem ushiraydi. Bunnan tisqari, 70 – jillardin’ ekinshi yariminda Amerika korporaciyalarinda a’meliy statistika boyinsha amerikaliq qanigeler V.Deming ha’m J.Juran ta’repinen islep shig’ilg’an miynet ha’m sapa qadag’alawi shen’berlerin sho’lkemlestiriwdin’ brigada usillari ken’ qollanilg’an. Biraq, joqarida aytip o’tilgendey, birinshi ma’rte Yaponiyada sapani qadag’alaw shen’berleri ken’ qollanila basladi. Amerika menedjmentinin’ ko’zge ko’ringen wa’kili P.Druker ha’r qanday menedjer jumisina mas bolg’an bir qatar uliwmaliq, ma’jbu’riy funkcialardi an’latqan: Ka’rxananin’ maqsetleri ha’m olarg’a jetisiw jollarin aniqlaw; Ka’rxana kadrlarinin’ jumisin sho’lkemlestiriw (jumis ko’lemin aniqlaw ha’m oni jumisshilar ortasinda bo’listiriw, sho’lkemle sistemani jaratiw h.t.b); Kadrlardi marapatlaw ha’m qollap-quwatlaw sistemasin jaratiw; Sho’lkem iskerligin analizlew ha’m kadrlar jumisin qadag’alaw; Menedjer “ universal aqilli ” bola almaydi, joqari da’rejeli basshiliqti tan’law boyinsha Amerika a’meliyati tiykarg’i itibardi qa’nigelerdin’ bilimlerine emes, ba’lkim jaqsi sho’lkemli qabiletke qaratadi. Rossiyada basqariwdi rawajlandiriw ushin milliy tariyxiy faktlardin’ ta’limi. Basqariw menedjmenti kompaniyasi. Rossiya menedjmentin sho’lkemlestiriwdin’ metodikaliq tiykarlari. Bazarg’a o’tiw Rossiyanin’ na’tiyjeli basqariwin sho’lkemlestiriw waziypasin qoydi. Bu’gin biz soni isenim menen ayta alamiz, ol tek g’ana jaratilmag’an, ba’lkim o’zine mas milliy qa’siyetlerge de iye. Rossiya menedjmenti dinamikaliq rawajlanip atirg’an sistema sipatinda is alip baradi ha’m bar bolg’an milliy mentalitetti analizlew ha’m rawajlandiriw tiykarinda onin’ basqariwin, global basqariw sistemasindag’i orni ha’m ornin tu’siniw mu’mkin. Rus mentaliteti ha’r dayim qublalardin’ bar boliwi, g’arezli oyg’a umtiliw, ha’r qanday jag’daydi ekstremal jag’dayg’a keltiriwi menen ajiralip turatug’in edi. Rossiya ha’r dayim Evropa ha’m Aziya ortasinda bolg’an. Onin’ geografik ha’m iqriy-etnik ha’r tu’rliligi usi geosiyasiy haqiyqatti payda etti. Rossiyada jasawshi xaliq sintez qiling’an ma’deniyati jaratti ha’m jaratti. Aziyadan Rossiya topariy pikirlew formasin – toparshiliqti, Evropadan bolsa o’zine ta’n du’nya qaras penen individual – bul rus mentalitetinin’ tiykarin sho’lkemlestiretug’in eki tiykarg’i paziylet ha’m olar o’zlerinin’ fundamentlerinin’ kutuplligi sebebli ha’r dayimg’iday ra’wishte bir-birine qarama-qarsi keledi. Ha’zirgi waqitta rus mentalitetinin’ dualizmi, onin’ sapa jag’inan basqasha basqishqa o’tti. Bir ta’repten individualliqtin’ jan’a rawajlaniw tolqini ha’m basqa ta’repten kommunal da’stu’rlerdi joq qiliw boldi. Biraq, dualizm milliy mentalittettin’ tiykarg’i belgisi bolip kelgen ha’m sonday bolip qalmaqta. Bul onin’ Yaponiya ha’m Amerika mentalitetine salistirg’anda ornin aniqlawg’a imka’n beredi. Eger biz Amerikanin’ individuallig’i ha’m og’an tiykarlang’an basqariwdi bir g’ana ekstremal noqat dep esaplasaq ha’m yaponiyalilardi toparshiliq psixologiyasina tiykarlang’an dep esaplasaq, ol jag’dayda Rossiya o’zinin’ eki ta’repliligi menen usi eki noqat ortasinda araliq poziciyani iyelewi kerek. Bunnan tisqari, soni aytip o’tiw kekek, rus mentaliteti rawajlanip atirg’an bazaar sharayatinda o’z jo’nelisine iye bolg’an individuallasiwg’a meuil bolg’an dinamik bolip ko’rinedi. Sog’an tiykarlanip, rus mentalitetinin’qa’liplesiwinin’tendenciyasi, individualizimg’a basqishpa-basqish o’tiw menen baylanisli, yag’niy Amerikali mentalitetke qarag’anda. Zamanago’y rus mendjmentinin’ qa’liplesiwi individualliqti rawajlandiriw jo’nelisi boyinsha zexniyat rawajlaniwinin’ tiykarg’i tendensiyasin esapqa aliw kerek, shaxsqa ko’birek ha’m ja’nede ko’birek itibar qaratip, individual qadag’alawdi a’melge asirip individual u’lesti ha’m to’lewdi esapqa alg’an jag’dayda. Bul soni an’latadi, ka’rxanalarda reklama ko’birek tanisiw ha’m shan’araqliq qatnasiqlarg’a emes, ba’lkim ha’r bir adamnin’ shaxsiy qa’biletlerine tiykarlang’an boliwi kerek. Basqariw sistemasin qa’liplestiriwde shaxstin’ isbilermenlik paziletlerin, jan’asin payda etiw qa’biletin, sabirlilig’in esapqa aliw kerek. Kollektiv miynet psixologiyasi menen jumisshilardi kollektiv miynetke, ja’ma’a’tlik juwapkershilik ha’m qadag’alawg’a, miynetti sho’lkemlestiriwdin’ brigade ko’rinisinen paydalaniwg’a ha’m oni to’lewge itibar qaratqan halda, o’zine mas, adalatli basqariw usillari qollanilatug’in jerlerde paydalaniw usinis etiledi. Usi jandasiw menen maqsetli menedjerlerdi tan’law ha’m a’melge asiriw mu’mkin. Zamanago’y rus menedjerin maqset ha’m waziypalarin belgilewde maslasiwshan’liq ha’m maqset tan’lang’aninda qatan’liq, og’an erisiw ushin turaqli qa’lew menen pariqlaniwi kerek. Maslasiwshan’liq, maslasiwshan’liq ha’m u’lken iqtiyariy paziletlerdi o’zinde sa’wwlelendirgen bunday jetekshini uzaq jillar dawaminda qa’liplestiriw kerek boladi. Rossiya basqariwinin’ qa’liplesiwine abayliliq penen, uzaq mu’ddetli jandasiw, rus mentalitetinin’ o’zine mas qa’siyetlerin, rus sharayatlarinin’ ha’r tu’rliligi ha’m ken’ligin esapqa alg’an halda, ja’miyettin’ en’ a’hmiyetli strategiyaliq waziypasi esaplanadi. Sonday-aq ekonomika qanatina o’tiw ko’p ta’repten og’an baylanisli, ba’lki Rossiyanin’ ja’ha’n ja’miyettegi orni. Ol zamanago’y basqariw ko’rinisleri ha’m usillarina qaratilg’an bolip, olar ko’r-ko’rana qa’liplestirilmeydi, biraq ilimiy tiykarlang’an sharalar tiykarinda ju’zege keledi. Ekinshisi bazardin’ o’z-o’zinen qa’liplesiw sharayatinda ju’da’ a’hmiyetli rol oynaydi ha’m bul processke on’ elementin kiritedi. Rossiya basqariwinin’ infrastrukturasi ha’m rawajlaniq qa’siyetleri. Zamanago’y rus mendjmenti, qayerde qa’liplesiwine qarap bir Qatar o’zine mas ha’m uliwmaliq qa’siyetlerge iye. Qa’siyetlerge to’mendegiler kiredi: Ja’miyettin’ milliy qa’siyetleri; Rawajlaniwdin’ tariyxiy qa’siyetleri; Geografiyaliq sharayatlar; Ma’deniyat ha’m sog’an uqsas faktorlari Rossiya ja’miyetinin’ rawajlaniw jag’dayi, u’stem bolg’an sanaat qatnasiqlari, mentalitet ha’m basqa faktorlar Rossiya basqariwinin’ 4 tiykarg’i qa’siyetlerin birlestiriwge imkan beredi: U’stemlikler ha’m mashqalalar, tu’rtki beriw ha’m ha’reket. Rossiyada basqariwdin’ en’ a’hmiyetli mashqalalari krizisti basqariw, ba’ntlilikti basqariw, axborot texnologiyalri, isbilermenlik ha’m kishi biznesti qollap-quwatlaw, islep shig’ariw tarawindag’I ekonomikaliq iskerlikti marapatlaw ha’m bank basqariwi. Biraq, tiykarg’I mashqala olardi aniqlaw emes, ba’lkim u’stin jo’nelislerdi jaratiw esaplanadi. Tiykarinan usi jerde mendjmentti ha’m onin’ Rossiyadag’I rolin tu’siniwde en’ u’lken qiyinshiliqlar ju’zege keldi.. Basqariw infrastrukturasi, social ekonomikaliq ha’m “ Bar bolg’anligi ushin siyasiy sha’rtler ”. Infrastrukturanin’ o’zi tu’sinigin tu’siniw ha’m qa’liplestiriw ju’da’ a’hmiyetli. Bul social-ekonomikaliq otaliqti sho’lkemlestiretug’in ko’plegen faktorlardin’ jiyindisi, onda rus menedjmenti sa’wlelendiredi, tiykarinan: Mentalitet faktorlari (qadiriyatlar, milliy da’stu’rler ha’m ma’deniyat); Socialliq faktorlari, yag’niy shet el ha’m ishki tarawlar (menedjerlerdi tayarlaw sistemasi) a’meliyatinan xabardarliq; Ilimiy ag’artiwshiliq, metodologiyaliq ma’deniyat, social-ekonomikaliq bilimlerdin’ rawajlaniw faktorlari. Rossiyada basqariwshi ku’sheytiwge tosqinliq qilatug’in yamasa jaqtiratug’in faktorlar toplami. Bular ilimiy ag’artiwshiliq da’rejesi, usilli du’zilis, social-ekonomikaliq bilimlerdi rawajlandiriw faktorlari. Ma’deniy ortaliq, socialliq sananin’ qa’siyetleri. Bular bir keshede o’zgerttiriliw mu’mkin bolmag’an ha’m rawajlaniwdin’ tariyxiy ta’jiriybesi soni ko’rsetedi, oni o’zgertiw kerek emes. Bunnan tisqari, rus basqariw usilinin’ qa’siyetleri to’mendegilerdi o’z ishine aladi. Ko’p g’ana firmalarda qararlardi qabil qiliw processi individual esaplanadi; Qararlardi menedjmenttin’ ha’r bir da’rejesindegi menedjerler qabi qiladi ha’m joqari menedjerler ha’m, nizam tariyqasinda, o’z qol astindag’i kadrlardin’ qararlarin ta’kirarlamaydi, ha’tteki bul ju’z bersede, biraq ko’p mashqalalardi keltirip shig’aradi. Strategiyaliq rejelestiriw tek joqari basshilar ta’repinen a’melge asiriladi; Rossiyaliq top menedjerler o’zinin’ sapa mendjmenti usilinda yapon ha’m amerika menedjmentin birlestiredi. Profissionalliq, ha’reketlerdi basqariw ha’m basqariw qa’bileti hu’rmet penen qabil qilinadi; Rossiya ka’rxanalarinda basqariw sistemasi, sonday-aq qadag’alaq qatan’ ra’smiylestirilgen. Tekseriwler rejelestirilgen, kadrlar bul haqqinda aldinnan eskertirilgen, sonin’ ushin usi qadag’alaw usili kadrlardin’ jumisin marapatlaydi ha’m olardin’ ma’rtebe o’siwine u’les qosadi; Uliwma aytqanda, Rossiya ka’rxanalarinda ma’rtebe o’siwi mu’mkin ha’m ko’p jag’daylarda shaxsiy na’tiyjeler, ma’lim bir kisinin’ uliwmaliq jetiskenlikke qosqan u’lesi, onin’ shaxsiy jetiskenliklerine ko’re, topar jumisi na’tiyjelerine ko’re kemirek aniqlanadi. Ma’mleket sho’lkemleri . ha’mme ushin a’detiy esaplanadi; Tiyisli shaxslar menen qatnasiqlar ra’smiy, biraq ra’smiy emes qatnasiqlar pu’tkilley shig’arip taslanbaydi. Rossiya menedjmenti yapon ha’m amerikalilar menen salistirip, soni aytiw mu’mkin, ol ekewinin’ de qa’siyetlerin borlestiredi. Bul Rossiya bazarinin’ o’zine mas qa’siyetlerine juwap beredi ha’m rus biznesinin’ qiyin, a’detiy o’zgeriwshen’ sharayatlarda na’tiyjeli islerge imkan beredi. Zamanago’y rus basqariwinin’ tariyxi 4 basqishta ko’rsetiliwi mu’mkin, olardin’ ha’r birinin’ dawamiylig’ina qarag’anda kishirek, sebebi basqariwdin’ rawajlaniwi 1980-jillardin’ ortalarinda baslang’an. Qayta quriw dep atalg’an social-ekonomikliq o’zgerisler na’tiyjesinde. Rawajlaniwdin’ ekinshi basqishi (shama menen 1992 – jildan 1998 – jilg’a shekem) tovarlardi islep shig’ariw sharayatlarda a’melge asiriliwi kerek bolg’an Rossiya ekonomikasinin’ bar bolg’an ha’m aymaqliq islep shig’ariw sistemasi ushin menendjerlerdin’ jan’a tu’rin jaratiw za’ru’riyati menen baylanisli. A’yyemgi SSSR respublikalarinda jaylasqan ka’rxanalar menen islep shig’ariw ha’m ekonomikaliq baylanislar joq qilindi, basqa shiyki zat derekleri, pu’tinlewshi bo’limler, sonday aq satiw bazarlarin izlew talap qilindi. Ekinshi basqishta menedjerlerdi u’sh tu’rge – biznes basshilari, isbilermenler ha’m jallang’an kadrlarg’a anig’iraq bo’listiriw a’melge asirildi. 1998 – jilda baslang’an rawajlaniwinin’ u’shinshi basqishi jan’a sho’lkemlestirilgen sanaat ha’m tarawlarda (konsalting, investiciya xizmetleri), sonday aq, akcionerlik, farmacevtika tutiniwshilari, u’y xojalig’i siyaqli jan’a bazarlarda professional menendjerler toparinin’ payda boliwinin’ tezlik ko’rinisi menen an’latiladi. Elektrotexnika ha’m elektrotexnika. To’rtinshi basqishtin’ ju’zege keliwi to’mendegi sebeplerge ko’re obektiv ra’wishte aniqlanadi:
Ko’p sanli menedjerler biznesti basqariw magistri (MBA) da’stu’ri ha’m joqari ta’jiriybeli menedjerler tayarlaw boyinsha Prezident da’stu’rinde ta’lim aldi; Atap aytqanda, menedjer – isbilermenler shet elde Rossiyada ta’lim alg’annan keyin jollang’an professional menedjerler toparina kiredi; Islep shig’ariw ha’m ekonomikaliq sistemalar birlesiwi, korporaciyalar sho’lkemlesiwi, kishi biznes subektleri g’a’rezsiz ra’wishte isley almaytug’in tarawlardin’ jo’nelisi; Bu’gingi ku’nde isenim menen ayta alamiz, intellectual kapital, menedjerlerinin’ ta’jiriybesi ha’m ta’jiriybesi ha’r qanday jen’isli biznestin’ a’hmiyetli elementi bolip, onin’ na’tiyjeligi ha’m bazar ko’rkemligi ko’rsetkishlerine ta’sir qiladi. Bul kompaniya maqsetlerine erisiw ushin joqari mug’dari aktivin jaratiw ha’m tutiniw funkciyasi sipatinda korporotiv ortaliqta basqariw kadrlarinin’ ta’jiriybesin asiriw ha’m marapatlawdin’ u’stemligin aship beredi. Sonday qilip, Rossiya biznes ja’miyetinin’ strategiyaliq waziypasi sipatinda menedjer kadrlardin’ keyingi ka’siplik rawajlaniwi haqqinda soraw tuwiladi. Sonday qilip, u’yrenilip atirg’an basqariw modellerinin’ joqarisindag’i qa’siyetlerinen to’mendegidey juwmaqlar shig’ariw mu’mkin.(1 - keste) Keste qiyasli basqariw. Esaplang’an model qa’siyetleri Basqariw usili Socialliq – psixologiya menen toltirilg’an ekonomika Ja’ma’a’t ta’repinen toltirilg’an ekonomika Ekonomikaliq ha’m azg’ana socialliq – psixologiyaliq jaqtan toltirilg’an ja’ma’a’t Jetekshilik usilinin’ u’stinligi Qatnasiwshi yamasa ma’sla’ha’tshi demokratiya Ma’sla’ha’t demokratiyaliq yamasa qollap – quwatlawshi avtoritar Menedjerdin’ diqqat orayinda Ja’ma’a’t ha’m a’meliyatta A’sirese, ja’ma’a’t aldinda yamasa ekewinde de O’zin’izge yamasa ajiratiwg’a yamasa ekewine Basqariw qararlarinin’ tiykarg’i tu’ri Consensus yamasa murosag’a keliw Shaxsiy ma’sla’ha’t yamasa murosag’a keiw Tekg’ana yamasa jalg’iz ma’sla’ha’t Basqariw qarari qurami Uzaq tayarliq basqishi, qisqa qatnasiw basqishi Qisqa tayarliq basqishi, uzaq qatnasiw basqishi En’ tiykarg’i tu’rtki tu’ri Kompaniya ushin islewge jandasiw, korporotiv sanani qa’liplestiriw Ekonomikaliq ha’m finansliq emes marapatlawg’a tiykarlang’an anioq jumisshilardin’ motivaciyasi Basshilardin’ jalg’an spekulyaciyalari, ma’jbu’rlew ha’m motivaciyanin’ joqlig’i tiykarinda aniq jumisshilardi finansliq jaqtan marapatlaw Rejelestiriw Iqtiyatkarliq menen strategiyaliq ha’m taktikaliq rejelestiriw Uzaq mu’ddetli strategiyaliq rejelestiriwge itiba’r qaratin’ Qisqa mu’ddetli strategiyaliq rejeler tiykarinda yamasa rejesiz jumis Islep shig’ariwdi demokratiyalastiriw Kadrlardi basqariwg’a belsendi qaratiw Kadrlardi basqariwg’a ortasha qaratiw Basqariwdi avtomatlastiriw Ju’da’ uzin ha’m uzin boyli Basqariwdin’ ju’da’ to’men qatnasi Joqari ha’m ju’da’ ba’lent Ju’da’ pa’s ha’m pa’s Sho’lkemli ma’deniyat Joqari basshiliq lawazimina tayinlaw Talaplarg’a muwapiq tiykarg’i universitet mag’liwmatlari, sonday aq ilimiy ha’m a’meliy islerdi qorg’aw na’tiyjesinde ilimiy da’rejege iye boliw. Joqari professional ta’jiriybe ha’m jen’isli ta’jriybe talap etiledi. Jeke qatnasiqlar talap qilinadi, bazida diplom yamasa qanday da bir joqari lawazimdag’i bazi is ta’jiriybesi ushin ra’smiy tiykarlar talap qilinadi. Usig’an uqsas hu’jjetler:
Shet el basqariw modelleri Zamanago’y rus basqariwi Milliy basqariwdin’ qa’siyetleri Amerika basqariw modeli Yaponiyanin’ basqariw modeli Rossiya basqariwinin’ qa’liplesiwi Rossiya ka’rxanarinda basqariw. Sinaw isleri, 07/20/2008 qosildi. Amerika, Rossiya, Yaponiya ha’m Evropa basqariw modelleri. Menedjment teoriyasi ha’m a’meliyatin rawajlandiriw ushin sha’rt – sharayatlardi qa’liplestiriwde ma’mleket, ma’mleket ha’m jeke arnawli mu’lktin’ roli. Infrastruktura, ba’sekigeshidamliliq ha’m na’tiyjelilik faktorlari. Basqariwdin’ Amerika ha’m Yaponiya modellerinin’ aniqlaniwi, olardin’ qa’liplesiwi ha’m o’zine mas qa’siyetleri. Amerika ha’m Yaponiya kadrlar basqariwi strategiyalarinin’ qiyasli analizi, ishki a’meliyatta elementlerden paydalaniw maqsetke muwapiqlig’inin’ tiykarlaniwi. Amerika, Yaponiya, Batis Evropa basqariw modelleri ha’m olardin’ qa’siyetleri. Qa’dimgi da’wirlerden beri Rossiyada menejmentti rawajlandiriw. Menedjment tariyxindag’i basqishlar ha’m mektepler. Menedjmentke zamanago’y qaraslar sistemasi ha’m oni aniqlaw. “Insan qatnasiqlari” mektebi. Amerikali jetekshilik modelinin’ qa’siyetleri. AQSh ta menedjmenttin’ qa’liplesiw tariyxi. Yaponiyada o’mirlik ha’m uzaq mu’ddetli jumis penen ta’miynlew, motivaciyalaw sistemasi. “Kaizen” yapon menedjmentinin’ tiykarg’i strategiyasi sipatinda. Qarar qabil qiliw sistemasi “ringisay” AQSh ekonomikaliq rawajlaniwinin’ qa’siyetleri. AQSh basqariwinin’ milliy qa’siyetleri. Yaponiya ekonomikaliq – geografiyaliq qa’siyetleri ha’m rawajlaniwinin’ milliy qa’siyetleri. Yaponiyanin’ “ekonomikanin’ karamati” sebepleri. Basqariwdin’ yapon modeli, onin’ parqlari. Menedjmen teoriyasi ha’m a’meliyatinin’ rawajlaniw basqishlari. Menedjment: bazardi basqariw. Klassikaliq xatti: ha’reketler menedjment mektebi. Sho’lkem ushin 6 iskerlik (funkciyalar). Basqariw funkciyalari. Menedjment tu’sinigi, onin’ ka’rxanalarin turaqli rawajlaniwindag’i roli. Rossiyada basqariw a’meliyatinin’ rawajlaniw tariyxi. Ha’zirgi basqishta Rossiya basqariwinin’ o’zine mas qa’siyetleri ha’m tiykarg’i mashqalalari. Rossiya ka’rxanalarinda basqariw modelleri. Zamanago’y sho’lkemlerdin’ rawajlaniwi ha’m qa’liplesiwi, na’tiyjeli islewi ushin olardi basqariw za’ru’riyati. Menedjmenttin’ uliwmaliq aniqlaniwi, onin’ rawajlaniwina jandasiwlar analizi. Amerikaliq basqariw modelinin’ o’zine mas qa’siyetleri ha’m rawajlaniw tendenciyalari. Milliy basqariw modellerine uliwmaliq ko’z qaras. Yaponiyada qurilisti basqariw principleri. Yaponiyada islep shig’ariwdi basqariw usillari. Amerikali basqariw modelinin’ a’hmiyeti. Batis Evropa basqariw modeli. Rossiyada basqariwdin’ milliy modellerin qollaw. Basqariw usillarindag’i en’ aniq ma’deniy ha’m instotucional parqlar Yaponiya, AQSh ha’m Rossiyada ayqin ko’zge taslanadi.
Download 40.5 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|