Reklama nazariyasi va amaliyoti

Reklama turlari va vositalarining samaradorlik xususiyatlari

Reklama axborotlarini tarqatish vositalarining har biri davriy nashrlarda, televidenie, radio, pochta reklamalarida, ko'cha reklamalarida, billboardlarda va hokazolarda reklama bo'lib, u faqat o'ziga xos xususiyatlarga va odamlarning muayyan guruhlariga ta'sir qilish imkoniyatlariga ega. Ushbu vositalarning har biri ma'lum bir guruhga yondoshishni qidiradigan reklama beruvchilarning ehtiyojlariga javob beradi. Iste'molchilarning e'tiborini jalb qilish uchun reklama beruvchi mahsulot yoki xizmatni reklama qilish uchun qaysi reklama vositasidan foydalanish kerakligini oldindan rejalashtirishi kerak. Ushbu muammoni hal qilgandan so'ng, reklama beruvchiga istalgan natijaga eng samarali tarzda erishish mumkin bo'lgan reklama ma'lumotlarini (televizion dasturlar, gazetalar, jurnallar, radiostansiyalar va boshqalar) tarqatish uchun mavjud bo'lgan turli xil va ommaviy axborot vositalaridan tanlash imkoniyati paydo bo'ladi.

Reklama ma'lumotlarini uzatish kanallarini rejalashtirish va tanlash hozirgi paytda reklama beruvchiga qiyin vazifa hisoblanadi. Bir necha yil oldin buni qilish ancha oson edi. Buning sababi shundaki, ilgari ommaviy axborot vositalari juda ko'p bo'lmagan. Ushbu vositalarning har biri katta va doimiy ravishda yangilanib turadigan ekspozitsiya vositalarini taklif etadi. Hozirgi kunda jurnallar har qanday jamoatchilik guruhi (tadbirkorlar, shifokorlar, o'qituvchilar va boshqalar) uchun nashr etilmoqda, bu reklama beruvchilarga katta tanlov va deyarli cheksiz imkoniyatlarni taklif etadi.

Reklama quyidagi talablarga javob bersagina samarali bo'ladi:

- unda tovarlarning maqsadi va ulardan foydalanish qoidalari to'g'risidagi ma'lumotlar bo'lishi kerak, masalan restoran mahsulotlarini sotib olishda iste'molchiga katta imtiyozlar va'da qilinadi; restoran va uning mahsulotlarining ijobiy imidjini yaratish kerak;

- reklama yorqin bo'lishi kerak, o'ziga xos reklama g'oyasini, ma'lum qarorlarni takrorlamaydigan, idrok etish va eslab qolish oson bo'lgan yangi g'oyani o'z ichiga olishi kerak;

- u masalan, restoran va uning mahsulotlarining ijobiy qiyofasini yaratishi kerak, bu esa mehmonlarning ko'zida uning qiymatini oshiradi, eng muhim narsaga e'tiborni qaratadi, hech narsani murakkablashtirmaydi; taklif etilgan mahsulotlarning yuqori sifatini ta'kidlashi kerak;

- reklama masalan, restoranning yangi noyob mahsulotlariga e'tibor qaratishi kerak, bu raqobatchilarga qarshi kurashda bozorda restoran muvaffaqiyatining asosi hisoblanadi.

Reklama beruvchidan reklama samaradorligini kuzatib borish kerak. Bu individual reklama ommaviy axborot vositalarining samaradorligi, uning maqsadga muvofiqligi to'g'risida ma'lumot beradi va reklama mijozlarga maqbul ta'sir ko'rsatadigan zarur sharoitlarni aniqlaydi.

Albatta, aksariyat hollarda individual reklama vositalarining samaradorligini aniqlash mutlaqo mumkin emas. Bu ham iqtisodiy, ham psixologik omillarga bog'liq (ya'ni reklama odamning ruhiyatiga va uning idrokiga qanday ta'sir qiladi). Shuning uchun reklama samaradorligining ikki turi ajratiladi: iqtisodiy samaradorlik va psixologik (individual reklama vositalari inson ongi va ruhiyatiga qanday ta'sir qiladi). Reklama samaradorligining ushbu ikki turi chambarchas bog'liq.

Reklamaning psixologik ta'siri odamni sotib olishga yoki aksincha ularni ko’rishni hohlamaslikka undaydi.

Reklamaning iqtisodiy samaradorligini uning tovar aylanmasi harakatiga ta'sirini o'lchash orqali aniqlash mumkin. Reklama qanchalik samarali ekanligini aniqlashning eng aniq usuli, agar reklama qilinayotgan mahsulotga talab oshishi reklama ta'siriga tushib qolsa, ro'y berishi mumkin.

Reklama nima ekanligini va uning aylanmaning o'sishiga qanday ta'sir qilganini bilish uchun mutaxassislar moliyaviy va buxgalteriya hujjatlarini tahlil qiladilar. Shuni yodda tutish kerakki, reklama savdosidan tashqari, tovarlarni sotish uning narxiga, tashqi ko'rinishiga, sifati va iste'mol xususiyatlariga, shuningdek restoran joylashgan joyiga va mijozlarga xizmat ko'rsatish madaniyatiga ta'sir qiladi.

3.