Rekultivatsiyaqilinmoqda, ya'ni qayta tiklanmoqda, shaxtalar chiqindisidan vujudga kelgan tepaliklarni o'simliklar bilan qoplash, ko'mirni quvurlar orqali tashish choralari ko'rilmoqda. I. bob. Ko’mir sanoati

Dunyoning ayrim mamlakatlari va uyushmalarida energetika balansi
AQSh 
EES 
Sobik ittifoq mamlakatlari 
Neft 35,5% 
Ko’mir 10,5% 
Tab.gaz 14,0% 
Gidro va atom ener. 0,0% 
54,5% 
22,8%  
16,6% 
6,1%  
36,7% 
35,0%  
17,9% 
10,4%  
24
Lekin ayrim mamlakatlarning yoqilg’i-energetika balansi o’z xususiyatiga ega. Masalan, 
İtaliyada gidroenergiya katta salmoqqa ega, chunki yoqilg’i juda kam. 
Ruminiyada asosiy yoqilg’i tabiiy gaz va neft, chunki u yoqilg’iga boy.
Jahonning neft sanoati - hozirgi zamon industriyasining eng muhim tarmog’i bo’lib, 
uning xo’jalik va harbiy ahamiyati beqiyosdir. 
Dunyodagi mavjud aniqlangan neft zaxirasi 150 mlrd.t. Kapitalistik mamlakatlarning 
53 tasida neft qazib olinadi, 84 tasida qayta ishlanadi. 
Neftning tekshirilgan zahiralarini ko’p qismi 8 ta yirik neft monopoliyalarining mulki 
yoki ijaraga olgan hududida joylashgan. 
Dunyoda neft zaxiralariining 86%i rivojlanib kelayotgan davlatlar hissasiga to’g’ri 
keladi. Fors qo’ltig’i atrofidagi 5 ta davlatga 90 mlrd t neft zahirasi to’g’ri keladi. G’arbiy 
davlatlarning malumotiga ko’ra sobiq İttifoq neft zahiralari 8-10 mlrd t baholanadi. MDH 
davlatlari o’rtasida Rossiyaning salmog’i 85%ni tashkil etadi. 
Sobik İttifoqni neft zaxiralari respublikalar bo’yicha quyidagicha taqsimlangan: 
Qozog’iston-9%, Ozorbayjon-2,3%, Turkmaniston-2%, Uzbekiston -1%ni tashkil etadi. 
Yaqin va O’rta Sharq mamlakatlarida 50,0 mlrd.t. yoki kapitalistik dunyoning 66%i 
neft, to’g’ri keladi, shu jumladan: Saudiya Arabistonida 45,8 mlrd t, Kuvayt-13,7 mlrd t, 
Eron-13,2 mlrd t, İroq- 12,9 mlrdt, BAA-12,9 mlrd t 
Hozirgi vaxtda neft qazib olish darajasi 3-3,1 mlrd t atrofida bolib, ayrim regionlarda 
o’zgargan. MDH davlatlarida 450 mln.t. AQShda ham neft qazib olish 340 mln t etgan. 
Janubi-G’arbiy Osiyo davlatlarida hamda Norvegiyada neft qazib olish ko’paygan. 
Shuning uchun 1-chi o’nlikka kiruvchi neft qazib oladigan davlat tarkibi 1993 yilda 
o’zgargan. Bularga Saudiya Arabistoni (420 mln t), AQSh, Rossiya, Eron (185 mln t), 
Meksika (155 mln t), Xitoy (145 mln t), Venesuela (115mln t), Norvegiya (110 mlnt), BAA 
(110 mln t) va Nigeriya (95 mln t) kiradi. 
Dunyoda qazib olingan neftning 43%i OPEK
azo davlatlariga to’g’ri keladi. 

Kapitalistik dunyoda neft qazib olinadigan rayonlar 4 ta ular hozir kapitalistik 

dunyoning 95% neftini qazib olmoqda. 
1) Shimoliy Amerika 
2) Karib dengizi rayoni 
3) Yaqin va O’rta Sharq mamlakatlari 
4) Shimoliy Afrika mamlakatlari 
Shimoliy Amerika asosiy neft kazib olinadigan 
rayonlardan 
hisoblanadi. 
AQSh (dunyoda ikkinchi o’rinda), 1993 yilda AQShda 370 mln t, 1990 yilda 430 mln t 
neft qazib olingan. Keyingi uch yil ichida AQShda neft qazib olish kamaydi. Shuning uchun 
AQSh har yili Venesuela, Kanada, Yaqin Sharq mamlakatlaridan 100 mln t neft sotib oladi. 
Shimoliy Amerikada neft qazib olishda 2-chi o’rinda Meksika turadi. Meksikada 155 mln t, 
Kanadada 80 mln t neft qazib olingan. Lekin shuni ham aytish kerakki, Meksika va Kanada