Республикаси олий ва

Mantiqiy va mexanik xotiraning rivojlanganlik darajasini о„rganish.

О‗tkazish usuli: Bolaga ikki qator sо‗zlar takdim etiladi. Birinchi qatordagi sо‗zlarning orasida mazmuniy aloqa bо‗ladi, ikkinchi qatordagi sо‗zlarning orasida esa hech qanday aloqa bо‗lmaydi. Eksperiment о‗tkazuvchi bolaga о‗rganilayotgan qatordan о‗n juft sо‗zlarni о‗qib beradi (juftliklarni о‗qish orasidagi vaqt besh soniya). О‗n soniyadan sо‗ng chap qatordagi sо‗zlar о‗qiladi. Tekshiruvchi esa bola tomonidan eslab qolingan sо‗zlarni о‗ng qatorning yarmiga yozadi.
Olingan natijalarning taxlili: Mantiqiy xotiraning koeffitsenti quyidagi formula bо‗yicha hisoblanadi.
S = A / V
bu yerda, A - birinchi qatordagi sо‗zlarning mikdori, V – bola eslab qolgan sо‗zlarning mikdori, S – mantiqiy xotiraning koeffitsenti.
Mexanik xotiraning koeffitsenti– S xuddi yuqoridagi formula asosida hisoblanadi.
Biz nutqi tо‗liq rivojlanmagan bolalar bilish faoliyatini qay darajada rivojlanganligini quyidagi mezonlar asosida belgilab bordik.

Topshiriqni bajarilishini baxolash mezonlari.

5 ball – topshiriqni tо‗liq bajardi.
4 ball – topshiriqni yordam asosida bajardi.
3 ball – topshiriqni bajara olmadi.

3. Nutqi tо„liq rivojlanmagan bolalarning bilish jarayonining holatini о„rganish natijalari.

Biz tadqiqot ishimizni Toshkent shahri Chilonzor tumanidagi 368- maxsus maktabgacha tarbiya muassasida о‗tkazdik.

Biz nutqi tо‗liq rivojlanmagan bolalarning idrok va xotirasini rivojlanganlik holatini о‗rgandik. Buning uchun «Kesma rasmlarni birlashtirish», «Yetishmaydigan qismlarni topish», «Nuqtalarni tо‗g‗ri qо‗yish», «Juftliklarni eslab qolish», «Uzoq muddatli xotira» kabi metodikalardan foydalandik.
Tadqiqotimizda jami 10 ta nutqi tо‗liq rivojlanmagan bolalar ishtirok etishdi.
Ulardan 6 tasi о‗g‗il, 4 tasi qiz bola.
Biz bilish faoliyatini psixologiyada qо‗llaniladigan metodikalar orqali tekshirdik. Tekshirish III bosqichda olib borildi.

1. 
   Bosqichda bolalar tarbiyalanayotgan guruh logopedlari tarbiyachi, ota onalar bilan suxbat olib bordik. Biz bolalarni rivojlanishini va xujjatlarini о‗rgandik.
   
2. 
   Bosqichda Nutqi tо‗liq rivojlanmagan bolalar bilish faoliyatini turli xildagi metodikalar asosida tekshirdik.
   
3. 
   Bosqichda tekshirish natijalarini jadvallarda ifodalab kerakli tavsiyalarni berdik.
   

Tekshirish jarayonida shu narsa ma‘lum buldiki, nutqi tо‗liq rivojlanmagan bolalarning deyarli barchasida psixik jarayonlarning, xususan, idrok, diqqat xotira va tasavvurlarining rivojlanishida kamchiliklar mavjud ekan.
«Kesma rasmlarni birlashtirish» bо‗yicha topshiriqni jami 10 ta (100%) boladan 30% (3 ta) tо‗liq ravishda, 60% (6 ta) yordam asosida bajardi, 10 % (1 ta) bola esa kesma rasmlarni tо‗g‗ri birlashtira olmadi.
«Yetishmaydigan qismlarni aniqlash» da esa 10 ta (100%) boladan 50% (5 ta) topshiriqni bajara oldi, 30 %(3 ta) bola esa yо‗naltiruvchi savollardan sо‗ng yetishmaydigan qismlarni aniqladi. Bolalarning 20 % (2ta) kо‗mak bilan ham topshiriqni bajara olmadilar.
«Nuqtalarni tо‗g‗ri qо‗yish» bо‗yicha topshirig‗imizni jami 10 ta (100%) boladan 30 % (3 ta) bolalar amalga oshirdilar, 40% (4 ta) bolalar esa yordam bilan bajardilar, 30 % (3 ta) bolalar esa topshiriqni qoniqarsiz darajada bajardilar.
«Juftliklarni eslab qolish» bо‗yicha berilgan topshiriqni 60% (6 ta) bolalar mustaqil ravishda takrorlay oldilar, 40% (4 ta) bolalar esa kо‗mak bilan bajardilarar.
«Uzoq muddatli xotirani tekshirish» metodikasi bо‗yicha berilgan vazifalarni jami bolalarning (100%) 50% (5 ta) bolalar deyarli tо‗liq takrorlay oldilar, qolgan 30
% (3 ta) blalarning natijalari juda past bо‗ldi. Ular berilgan jami 12 ta sо‗zdan bor yо‗g‗i ikkita yoki uchtasini eslay oldilar, 20 % (2 ta) bolalar esa topshiriqni bajara olmadilar.